«Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας παραδίδει στον Πούτιν το μεγαλύτερο όπλο για τον ενεργειακό πόλεμο» επισημαίνει η βρετανική Telegraph, αποτυπώνοντας τα παιχνίδια των δύο με την τιμή του πετρελαίου και την ανησυχία της Δύσης για την ισχυρή φιλία που χτίζεται μεταξύ Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας.
Η φύση απεχθάνεται το κενό. Το ίδιο και το λεγόμενο «βενζινάδικο του πλανήτη», η Σαουδική Αραβία. Στον χώρο που άφησε ο παραδοσιακός σύμμαχος και προστάτης της, οι ΗΠΑ, πλασαρίστηκε ως νέος καλός φίλος ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν. Και στους φίλους οι Σαουδάραβες δίνουν συνήθως ακριβά δώρα.
(Ο ισχυρός άνδρας της Σαουδικής Αραβίας θαύμαζε από καιρό τον Ρώσο ηγέτη. Το 2016, όταν ήταν ακόμη αναπληρωτής υπουργός Αμυνας, ο 30χρονος τότε πρίγκιπας κάλεσε βρετανούς διπλωμάτες, ανάμεσά τους και ανώτερους αξιωματικούς της βρετανικής μυστικής υπηρεσίας MI6, στο Ριάντ. Ο μοναδικός σκοπός της συνάντησης ήταν να μάθει περισσότερα για τον Πούτιν και τον τρόπο άσκησης της εξουσίας από την πλευρά του).
Ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Πριν ο Τζο Μπάιντεν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, αντιμετώπιζε τη Σαουδική Αραβία ως διεθνή παρία. Μετά ήρθαν η πανδημία, ο υψηλός πληθωρισμός και ένας πόλεμος. Τον περασμένο Ιούλιο ο Μπάιντεν ταξίδεψε στην Τζέντα για να συναντήσει τον διάδοχο του θρόνου και de facto ηγέτη της χώρας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν (γνωστό και ως MBS).
Τι ήθελε ο Μπάιντεν από τον MBS; Να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας για να πέσουν οι τιμές, σε μια εποχή που το υψηλότερο κόστος του αργού οδηγούσε σε έκρηξη του πληθωρισμού. Ο Μπάιντεν είχε έναν λόγο παραπάνω, γιατί περίμενε με αγωνία και τις ενδιάμεσες εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου στις ΗΠΑ.
Τι έκανε ο MBS; Το αντίθετο. Τον Οκτώβριο του 2022 το καρτέλ του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) μείωσε την παραγωγή κατά δύο εκατ. βαρέλια την ημέρα, για να αυξήσει τις τιμές. Αυτές τις ημέρες, αδιαφορώντας για την οργή των ΗΠΑ, μείωσε ξανά την παραγωγή. Την Κυριακή 2 Απριλίου η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία και οι άλλοι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου, μέλη του ΟΠΕΚ+, ανακοίνωσαν την απόφασή τους για μείωση της παραγωγής έως και κατά 1,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα από τον Μάιο έως το τέλος του 2023. Ο ΟΠΕΚ+ αποτελεί συμμαχία μεταξύ του ΟΠΕΚ και μιας ομάδας πετρελαιοπαραγωγών χωρών που δεν ανήκουν σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας, του Μεξικού και του Καζακστάν.
«Καθώς ο Μπάιντεν κοιτάζει χωρίς να μπορεί να παρέμβει, ένας από τους μεγαλύτερους νικητές θα είναι πιθανότατα ο Βλαντίμιρ Πούτιν» σχολιάζει η βρετανική εφημερίδα. Η κίνηση του ΟΠΕΚ+, στον οποίο κυριαρχεί η Σαουδική Αραβία, οδήγησε αμέσως προς τα πάνω τις τιμές του πετρελαίου και οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Το πετρέλαιο τύπου brent εκτινάχθηκε από 79,77 δολάρια το βαρέλι την Κυριακή 2 Απριλίου, σε 85,02 δολάρια τη Δευτέρα 3 του μηνός. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024 οι τιμές θα έχουν ανεβεί στα 100 δολάρια.
Αυτές οι τιμές θα είναι η «νέα κανονικότητα» όπως σχολιάζουν ειδικοί για το πετρέλαιο, κάτι που σημαίνει ότι εκατομμύρια καταναλωτές θα δουν υψηλότερες τιμές στην αντλία, ενώ και το κόστος λειτουργίας για τις επιχειρήσεις θα αυξηθεί.
Το πλήγμα στη Δύση είναι τριπλό. Πρώτον, οι υψηλές τιμές του πετρελαίου θα διατηρήσουν τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα. Δεύτερον, η κίνηση σηματοδοτεί, σύμφωνα με την Telegraph, ότι η Σαουδική Αραβία γυρίζει την πλάτη της στη Δύση και στρέφεται προς την Κίνα. Τρίτον, η αύξηση των τιμών του πετρελαίου θα υπονομεύσει επίσης τις κυρώσεις για τη Ρωσία, που θα δει τα κέρδη από το πετρέλαιο –που χρηματοδοτούν και τον πόλεμο στην Ουκρανία– να αυξάνονται.
Κάθε δολάριο αύξησης στην τιμή του αργού πετρελαίου ενισχύει τα έσοδα από τις εξαγωγές της Ρωσίας κατά περίπου 2,7 δισ. δολάρια τον χρόνο, λέει ο Μπέντζαμιν Χίλγκενστοκ, συγγραφέας μιας έκθεσης του Κέντρου Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (CEPR), ενός από τα μεγαλύτερα think tank, για τις ρωσικές κυρώσεις.
Επομένως, μια αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 10 δολάρια θα αυξήσει τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας κατά περίπου 27 δισ. δολάρια από εφέτος. Ηδη, η Ρωσία έχει ωφεληθεί σημαντικά. Οι Δυτικές κυρώσεις για το ρωσικό πετρέλαιο επιβλήθηκαν καθυστερημένα. Η ΕΕ εισήγαγε τελικά εμπάργκο στο αργό τον Δεκέμβριο του 2022, και στα προϊόντα πετρελαίου τον Φεβρουάριο του 2023. Ετσι, για το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου έτους, η Ρωσία ωφελήθηκε από τις υψηλές τιμές και το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της έφτασε σε υψηλό ρεκόρ, εξηγεί ο Χίλγκενστοκ.
Ενώ τα έσοδα άρχιζαν να υφίστανται πίεση, ήρθε η ώθηση από τον ΟΠΕΚ, δηλαδή το δώρο του Μπιν Σαλμάν προς τον Πούτιν. Με αυτή τη χειρονομία η Σαουδική Αραβία μοιάζει να λέει «Πούτιν, είσαι φίλος μας». Και οι Σαουδάραβες, εκτός από τη Ρωσία, στηρίζονται και στη συμμαχία με τους Κινέζους.
Η Ρωσία, από την πλευρά της, χάρη στην υψηλότερη τιμή πετρελαίου, θα έχει υψηλότερα έσοδα για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, αντιμετωπίζοντας με έναν έμμεσο αλλά πολύ πρακτικό τρόπο τις κυρώσεις που έχει εφαρμόσει η Δύση. Αλλωστε, οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου στην Κίνα, στην Ινδία και στην Τουρκία έχουν αυξηθεί σημαντικά από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, ενώ και οι συνολικές εξαγωγές ήταν τον Δεκέμβριο του 2022 υψηλότερες από ό,τι έναν χρόνο νωρίτερα.
Οσο η Ρωσία μαζεύει μετρητά, η Δύση θα αντιμετωπίζει το βάρος του πληθωρισμού. Η απόφαση του ΟΠΕΚ+, που ευνοεί Πούτιν και αυξάνει την τιμή του πετρελαίου, παρομοιάζεται από τους οικονομολόγους με έναν «φόρο» στην παγκόσμια οικονομία. Λειτουργεί επιβραδυντικά για την ανάπτυξη, όπως και οι αυξήσεις επιτοκίων. Παράλληλα, η εξέλιξη μάς θυμίζει την ικανότητα του ΟΠΕΚ να ελέγχει τις τιμές.
Η κίνηση αποτελεί επίσης επίδειξη ισχύος από τη Σαουδική Αραβία. Και όσο η Κίνα, η Ρωσία και οι Σαουδάραβες πλησιάζουν μεταξύ τους, οι ΗΠΑ μοιάζουν να απομακρύνονται. Ο άλλοτε στενότερος σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή φαίνεται τώρα να περνάει –μέσω τον επιλογών του MBS– στη σφαίρα επιρροής δυο αυταρχικών δυνάμεων, της Κίνας και της Ρωσίας, που στέκονται απέναντι στη Δύση. Και είναι λογικό όλοι να περιμένουν πλέον το πώς θα αντιδράσει η Ουάσινγκτον.