Γνωρίζετε την ενυδρειοπονία; Την καλλιέργεια λαχανικών από απόβλητα ψαριών; Την οδοντόκρεμα από ελέφαντα; Το χαβιάρι από φρούτα; Είναι λίγα μόνο από τα πολλά project που θα γνωρίσει το κοινό που θα επισκεφθεί την Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης την Κυριακή 7 Μαΐου, στο ψυχαγωγικό και πολιτιστικό φεστιβάλ «Μέρα Μαγιού» που διοργανώνεται στις εγκαταστάσεις της.
Η Αμερικανική Γεωργική Σχολή ζει και γράφει ιστορία στη Θεσσαλονίκη εδώ και περισσότερα από 110 χρόνια. Η Σχολή έχει αναδείξει καινοτομίες στη χώρα μας όπως η παστερίωση του γάλακτος το 1936, η τεχνολογία των τσιμεντόλιθων ακόμη και η τοποθέτηση της τουαλέτας μέσα στο σπίτι! Συνεχίζει να γράφει ιστορία στην εκπαίδευση αλλά και την αγροδιατροφική καινοτομία. Λειτουργεί νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο, το Perrotis College of Agriculture, Environment and Life Sciences ενώ από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα προχωρήσει σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών. Επίσης, λειτουργεί Κέντρο Διά Βίου Μάθησης, στο οποίο ενήλικες εκπαιδεύονται σε θέματα επιχειρηματικότητας στην αγροδιατροφή, τον αγροτουρισμό, τον πολιτισμό, την αξιοποίηση των παραγωγικών πηγών, την προστασία του περιβάλλοντος, τις νέες τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες εκπαίδευσης. Στόχος είναι η Σχολή να προετοιμάσει τους αποφοίτους της για ανάληψη κυρίαρχων ρόλων στην κοινωνική ζωή και για ποικίλες επαγγελματικές σταδιοδρομίες στη γεωργία, την επιστήμη και τη βιομηχανία τροφίμων μέσω της μάθησης αγροτικών και επιχειρηματικών πρακτικών που είναι οικονομικά βιώσιμες, φιλικές προς το περιβάλλον και κοινωνικά υπεύθυνες. Τα προϊόντα παραγωγής της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής (γαλοπούλες, γάλα, αβγά κλπ) χρηματοδοτούν τα προγράμματα σπουδών.
Ιδρύθηκε το 1904, από τον διανοούμενο αμερικανό εκπαιδευτή John Henry House και τη σύζυγό του, Susan Adeline, στα προάστια της Θεσσαλονίκης. Οι πρώτοι μαθητές ήταν αγόρια, τα οποία είχαν ορφανέψει κατά τη διάρκεια εξεγέρσεων που σηματοδότησαν την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη.
Στη Σχολή λειτουργεί οικοτροφείο, στο οποίο μένουν πολλοί από τους μαθητές, ιδίως εκείνοι που προέρχονται από περιοχές εκτός Θεσσαλονίκης. Στις πρώτες δεκαετίες ζωής της, η Σχολή βοηθήθηκε οικονομικά από δωρεές από έναν μικρό κύκλο υποστηρικτών στις ΗΠΑ, καθώς «έζησε» τους δυο Βαλκανικούς πολέμους, τους δυο Παγκόσμιους και τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και προσφύγων από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα.
Σήμερα, η Αμερικανική Γεωργική Σχολή αναπτύσσεται διαρκώς, αν και οι συνθήκες δεν είναι εύκολες, όπως και για όλους τους Έλληνες. «Προσπαθούμε, με τα μέσα που διαθέτουμε, να αλλάξουμε τον τύπο της εκπαίδευσης που έχει συνηθίσει ο Έλληνας στην πρωτογενή παραγωγή», λέει ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Δρ Πάνος Κανέλλης. «Είμαι σίγουρος ότι έχετε ακούσει πολλές φορές την έκφραση “αυτό το παιδί δεν είναι πολύ έξυπνο, ας γίνει γεωργός”. Είναι μια νοοτροπία που την έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά. Εμείς πολεμήσαμε και πολεμάμε να αντιστρέψουμε αυτό, θέλουμε οι άνθρωποι που θα ασχοληθούν με τη γη να είναι μορφωμένοι, να έχουν αποφασίσει να ασχοληθούν με τη γεωργία η οποία πρέπει να είναι αειφόρος. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ξεκινήσαμε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι το ότι ανακαλύψαμε ένα μεγάλο κενό στη βιωματική εκπαίδευση και σε αυτό που αποκαλούμε “συνειδητοποιημένους ως προς το περιβάλλον πολίτες”. Θελήσαμε να κάνουμε τα παιδιά μας να βιώσουν το λαχανόκηπο, να γνωρίζουν τελειώνοντας το δημοτικό τι είναι οι φυσικοί πόροι, γιατί είναι χρήσιμοι, γιατί εκτιμάμε τη γη, τι σημαίνει γη».
Ο Τάσος είναι μαθητής στο Επαγγελματικό Λύκειο της Σχολής. Η οικογένειά του διατηρεί μονάδα με αγελάδες στα Στεφάνια Λαγκαδά κι ο ίδιος επιθυμεί να ασχοληθεί με τον αγροδιατροφικό τομέα. «Επέλεξα τη Σχολή ως μια μοναδική ευκαιρία για μένα, προκειμένου να πάρω τα εφόδια και να συνεχίσω ως αγρότης και επιχειρηματίας και στη συνέχεια να περάσω σε κάποιο ΤΕΙ Γεωπονίας». Εντελώς συνειδητοποιημένος ως προς την επιλογή του, μένει στη Σχολή τις καθημερινές και επιστρέφει στο σπίτι του το σαββατοκύριακο. Το Επαγγελματικό Λύκειο έχει πολλές ώρες πρακτικής άσκησης και βιωματικής εκπαίδευσης, αλλά δηλώνει εξοικειωμένος με τις χειρωνακτικές εργασίες. «Η Σχολή με βοηθά σε μεγάλο βαθμό γιατί μου δίνει τη δυνατότητα να μπω στην “αληθινή ζωή” νωρίτερα από τους συνομηλίκους μου. Στην ηλικία των 16 ετών, έπρεπε να πάρω τη μεγάλη απόφαση να φύγω από το σπίτι μου για να σπουδάσω, ήταν μια μεγάλη πρόκληση και χαίρομαι που ακολούθησα αυτόν το δρόμο».
Για τη Νεφέλη, μαθήτρια της Β’ Λυκείου στο Γενικό Λύκειο, το κίνητρο για να φοιτήσει στη Σχολή είναι η επιθυμία της να σπουδάσει στις ΗΠΑ. Προσανατολίζεται προς την κλιματική αλλαγή και την οικολογία, ενώ την ελκύουν και οι πολιτικές επιστήμες. Είναι εσωτερική στη Σχολή, αν και το σπίτι της είναι πολύ κοντά. «Έχω πρόγραμμα έως αργά το βράδυ εδώ, οπότε βγαίνω μόνο τα σαββατοκύριακα. Ξέρετε, εδώ ζούμε σε μια κοινότητα, με τα υπόλοιπα κορίτσια είμαστε σαν μια οικογένεια. Τα απογεύματα έχουμε τα club (επιχειρηματικότητα, ρομποτική, θέατρο, παραδοσιακούς χορούς), κάτι που δεν προσφέρουν όλα τα σχολεία. Στα χωράφια έχουμε τα εργαστήρια και μου αρέσει η ενασχόληση με τη γη, η πρακτική άσκηση. Η οικοτροφειακή ζωή είναι υπέροχη, πάντως!»
Η Μαρία κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη και την κέρδισαν, όπως λέει «ο μικρός πράσινος παράδεισος και η κουλτούρα των ανθρώπων της Σχολής. Είναι μια κοινότητα, μια οικογένεια». Τελειώνει το Perrotis College στο International Business κι ετοιμάζεται για μεταπτυχιακό στο management. «Μαζί με τις θεωρητικές γνώσεις έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε και πρακτική. Κάνω τη δική μου στο Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων. Εκτιμώ πολύ το ότι οι άνθρωποι της κοινότητας αυτής δεν επαναπαύονται, συνεχώς εξελίσσουν τη Σχολή».
Ο Βασίλης Βέργος, υπεύθυνος της Σχολής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ασχολείται με την πρακτική των μαθητών και φοιτητών. «Ο μαθητής ρουφάει σα σφουγγάρι τις γνώσεις. Ένα παιδί 15 – 16 ετών, μπορεί να αναπτύξει ένα εμπορεύσιμο επιχειρηματικό πλάνο, όπως τα σαλιγκάρια που τα λέμε “λευκό χαβιάρι” ή η ενυδρειοπονία». Πρόσφατα, οι μαθητές της Σχολής κατέκτησαν το βραβείο «Καινοτόμο Προϊόν» του Σωματείου Επιχειρηματικότητας Νέων, παρουσιάζοντας την εικονική μαθητική επιχείρηση «Vitalis», η οποία διαχειρίζεται καλλιέργεια λαχανικών από απόβλητα ψαρών μέσω της ενυδρειοπονίας. Σύμφωνα με τους μαθητές που δούλεψαν το πλάνο, «τα οφέλη της τεχνικής είναι πολλαπλά, καθώς δε χρειάζονται φυτοφάρμακα ή βοτάνισμα, τα φυτά της ενυδρειοπονίας μεγαλώνουν με διπλάσια ταχύτητα και έχουμε έως και δεκαπλάσιες καλλιέργειες στον ίδιο χώρο! Επιπλέον, η ενέργεια που ξοδεύεται είναι 70% μικρότερη από την κλασική, η απαιτητικότητα ποτίσματος είναι μόλις 2% σε σχέση με αυτή των φυτών στο χώμα, ενώ το σύστημα κοστίζει 80-100 ευρώ!». Αυτό το σύστημα προορίζεται για καλλιέργειες στον αστικό ιστό, στα μπαλκόνια και τις ταράτσες.
Ο κ. Βέργος μιλά με ενθουσιασμό για τα αβγά σαλιγκαριού, το «λευκό χαβιάρι», για την καλλιέργεια των οποίων η Σχολή ανέπτυξε τεχνογνωσία. «Αποκτήσαμε κι εμείς τα δικά μας μυστικά, καθώς λόγω της μεγάλης αξίας του προϊόντος κανείς δε λέει τα δικά του». Το «λευκό σαλιγκάρι» είναι γονιμοποιημένο προϊόν, άρα προϊόν υψηλής πρωτεϊνικής αξίας, στο οποίο οι μαθητές πειραματίζονται. «Τα 15χρονα το κάνουν αυτό, με τη δική μας καθοδήγηση. Τα πειράματα έχουν να κάνουν με τη σωστή συντήρηση του προϊόντος, χωρίς να χάσει τη φρεσκάδα του. Έως το τέλος Ιουνίου σκοπεύουμε να το βγάλουμε στην αγορά».
Για τις γεωργικές εφαρμογές, η Σχολή συνεργάζεται με μεγάλες εταιρίες, όπως η Tuvunu, το ΤΙΤΑΝ, η McCain, ο Παπαστράτος, κά. «Δημιουργούμε συνθήκες επιχειρηματικότητας για τους παραγωγούς, κάτι που είναι πολύ σημαντικό και για πολλούς είναι πρωτόγνωρο. Το πρώτο που ρωτάμε στους αγρότες είναι τι PH (οξύτητα) έχει το χωράφι και πολλές φορές δεν ξέρουν να μας απαντήσουν! Ευτυχώς πολλοί αγρότες κατανοούν ότι, πλέον, για να μπορούν να σταθούν επαρκώς πρέπει να σκέφτονται επιχειρηματικά, αυτό είναι πολύ σημαντικό». Περιζήτητα ανάμεσα και σε εν ενεργεία αγρότες είναι τα σεμινάρια αμπελουργίας, οινοποίησης, οινογευστικής, τυροκομικής.
Τελικά, συντελείται αυτή η περιβόητη «επιστροφή στη γη» και «μπορεί η γεωργία να σώσει τη χώρα», όπως λέγεται; Σε αυτό θα μας απαντήσει αναλυτικά ο Αθανάσιος Τσαυτάρης, Academic Dean του Perrotis College της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος του Protagon στη Σχολή.