Ρωτούσε η μία νοικοκυρά την άλλη, όταν ήταν να κάνουν τα εφτάζυμα ή τα ‘φτάζυμα που λένε οι νοικοκυρές στην Κρήτη. Ο κουνενός ήταν ειδικό χάλκινο ή πήλινο κύπελλο για να πίνουν νερό ή κρασί. Το σκεύος αυτό το χρησιμοποιούσαν οι νοικοκυρές στην Κρήτη για να φτιάξουν το προζύμι από αλεύρι αλεσμένων ρεβιθιών. Επέλεγαν πήλινο σκεύος διότι έχει το πλεονέκτημα να διατηρεί σταθερή θερμοκρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ετσι προτιμούσαν πήλινα σκεύη, όπως τα μικρά πήλινα μολυβωτά κανατάκια ή «πετροκάδες» όπως τα αποκαλούσαν, για να βάλουν μέσα ζεστό τον πηκτό χυλό που έφτιαχναν με χλιαρό νερό και αλεύρι από ρεβίθια, για να φουσκώσει, να «ανέβει», όπως έλεγαν χαρακτηριστικά.
Ανέβηκε μου ο κουνενός
κι αύριο δα ζυμώσω
και ένα μεγάλο εφτάζυμο
κι εσένα δα σου δώσω.
Είναι αμέτρητες οι αναφορές και οι δεισιδαιμονίες γύρω από αυτό το ψωμί, που ονομάζεται και διαβολόψωμο, καθώς δεν περιέχει το «ιερό» προζύμι. Είναι και πολύ ευαίσθητο στο «μάτι», λένε, και μάλλον όχι άδικα… Σίγουρα κάτι παραπάνω γνώριζαν οι παλιές γυναίκες. Όταν ζύμωναν αυτό το ψωμί, λοιπόν, ήταν μόνες και δεν έλεγαν σε κανένα τι έφτιαχναν. Έκαναν διάφορα απίστευτα για «να μην τις πάρουν χαμπάρι».
Άλλες λιβάνιζαν, άλλες έκαιγαν ακόμα και λάστιχα για να μην μυρίσει το ψωμί στη γειτονιά. Παρατηρούσαν ακόμα και το αν ήταν «καθαρή» η γυναίκα την ημέρα που ζύμωνε. Προκαταλήψεις; Ισως. Όλα αυτά όμως δεν πρέπει να σας εμποδίσουν να φτιάξετε αυτό το υπέροχο ψωμί, που ναι μεν φαίνεται δύσκολο αλλά δεν είναι. Το μόνο που χρειάζεται είναι να έχετε χρόνο. Δοκιμάστε το και θα ενθουσιαστείτε…