Ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο είναι δημιούργημα του ιταλού συγγραφέα Αλμπέρτο Καμιλέρι, κι έτσι είναι ένα πρόσωπο που δεν υπάρχει. Όμως έχει ένα χαρακτηριστικό που θεωρώ πολύ σημαντικό: όταν απολαμβάνει ένα γεύμα δεν συζητά. Ή τουλάχιστον προσπαθεί να αποφύγει τις συζητήσεις, όποιος ή όποια και αν είναι μαζί του.
Ο Μονταλμπάνο έχει μια έντονη σχέση με το φαγητό. Είναι εκλεκτικός και το απολαμβάνει. Για να μπορέσει να το απολαύσει, όμως, δεν θέλει ούτε να μιλάει ούτε να του μιλάνε καθώς απολαμβάνει ένα ωραίο πιάτο. Πριν ή μετά μπορεί να συζητήσει.
Το θέμα αυτό είναι τόσο σημαντικό για τον Μονταλμπάνο, που δεν διστάζει να εκφράσει την επιθυμία του να μην συζητά καθώς απολαμβάνει ένα ωραίο γεύμα, σε συνδαιτημόνες που δεν τους γνωρίζει, και θα μπορούσαν να τον παρεξηγήσουν ως αντικοινωνικό, ή ακόμη και αγενή.
Εκφράζει την επιθυμία του στην αρχή, πριν έρθει στο τραπέζι το ορεκτικό και έτσι έχει τη συνείδηση του ήσυχη. Μικρά σχόλια στα ενδιάμεσα επιτρέπονται, αλλά όχι συζήτηση με προεκτάσεις και περιπλοκότητα.
Εδώ μια διευκρίνηση είναι απαραίτητη. Δεν αναφέρομαι γενικά και αόριστα σε τροφή, αλλά σε ένα γεύμα. Όταν για παράδειγμα ο Μονταλμπάνο τρώγει ένα λουκουμά στο γραφείο του δεν ακολουθεί την ίδια μέθοδο, της σιωπής. Την ακολουθεί όμως με θρησκευτική ευλάβεια όταν έχει μπροστά του τα καλοτηγανισμένα μπαρμπούνια στο αγαπημένο του εστιατόριο.
Η σιωπηλή απόλαυση ενός γεύματος επομένως αποτελεί για τον Μονταλμπάνο μια σύνθετη και πολυεπίπεδη διαδικασία, ένα είδος τελετής, όπως είναι η απόλαυση του τσαγιού στην Ιαπωνία.
Υπάρχει και μια άλλη διάσταση που είναι πολύ σημαντική στην τελετουργία του Μονταλμπάνο. Είναι η ποιότητα του γεύματος. Ο Μονταλμπάνο δεν «σαβουρώνει», απολαμβάνει γεύματα υψηλής ποιότητας, και προτιμά να μείνει νηστικός από το να καταναλώσει τροφή που είναι χαμηλής ποιότητας.
Το κόστος του γεύματος είναι προσιτό και είναι αναλώσιμο σε καθημερινή βάση. Δεν αναφερόμαστε επομένως σε κάτι που συμβαίνει σπάνια στη διαδρομή του χρόνου, αλλά σε μια καθημερινή δραστηριότητα.
Η «απαγόρευση» της συζήτησης καθώς απολαμβάνει το γεύμα, επιτρέπει στον Μονταλμπάνο να συγκεντρωθεί σε κάθε πιάτο, και για το χρονικό διάστημα που διαρκεί η ανάλωση του, να ξεχάσει τα πάντα όλα εκτός από το πιάτο που έχει μπροστά του. Αυτή η μονομερής προσέγγιση έχει το πολύ θετικό χαρακτηριστικό ότι μειώνει την ένταση της καθημερινότητας, αφού έστω για ένα μικρό χρονικό διάστημα εστιάζεις στην απόλαυση και σε τίποτε άλλο.
Ασπάζομαι την προσέγγιση του Επιθεωρητή Μονταλμπάνο στην απόλαυση του γεύματος χωρίς συζητήσεις στη διάρκεια της και προσπαθώ να την εφαρμόζω όσο περισσότερο μπορώ. Η κλίμακα εφαρμογής στην εμπειρία μου είναι η ακόλουθη:
- Πράσινο – Επίπεδο Πλήρους Εφαρμογής: Δεν ακούγεται ψίθυρος. Οι παριστάμενοι έχουν προειδοποιηθεί και συμμορφώνονται πλήρως.
- Παπαγαλί – Επίπεδο Μερικής Εφαρμογής χωρίς δυσάρεστες παρενέργειες: Ακούγονται σποραδικά σχόλια που αφορούν ένα πιάτο ή το κρασί.
- Πορτοκαλί – Επίπεδο Μερικής Εφαρμογής στο όριο δυσάρεστων παρενεργειών: Συχνά σχόλια, τα περισσότερα για τα πιάτα, όμως μερικά ξεφεύγουν.
- Κόκκινο – Αποτυχία Εφαρμογής: Οι παριστάμενοι δεν ακολουθούν την οδηγία και το αποτέλεσμα είναι οδυνηρό. Δεν αρκεί η σιωπή μου, αφού το περιβάλλον εμποδίζει την απόλαυση του γεύματος.
Η παραπάνω εμπειρική κλίμακα οδηγεί και σε μερικούς κανόνες διαχείρισης των σχετικών κινδύνων.
- Χρυσός Κανόνας: Ένα γεύμα υψηλής ποιότητας δεν πρέπει να έχει περισσότερους από έξι συνολικά συνδαιτημόνες, εκ των οποίων μόνον ένας το πολύ μπορεί να είναι άγνωστος.
- Αργυρός Κανόνας: Αποτίμηση συνδαιτημόνων εκ των προτέρων. Αν είναι δυνατόν, αποφυγή εκείνων που δεν συμμορφώνονται. Στην περίπτωση αυτή, όλα τα μέσα είναι θεμιτά, όπως ακριβώς στην αγάπη και τον πόλεμο
- Χάλκινος Κανόνας: Αν δεν μπορείς να αποφύγεις κάποιους προβληματικούς συνδαιτημόνες, απόφυγε το γεύμα. Καλύτερη η προσμονή παρά η εμπειρία της κακοποίησης.
Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αν μπορούσα να ζητήσω τη γνώμη του Μονταλμπάνο, θα συμφωνούσε με όλους τους κανόνες.
Συνέγραψε ο ταριχευτής θηραμάτων Αυρήλιος Φιμπονάτσι στην Βιγκάτα της Σικελίας, στις 22 Απριλίου 1977.
Ο Νίκος Μορόπουλος γράφει μαγειρικές ιστορίες στο Bostanistas και διατηρεί το ελληνοαγγλικό blog Panathinaeos