«Μπορείς να τα αγοράσεις παντού και σε όλα τα καταστήματα για πολύ λίγα χρήματα. Κατά κανόνα τα βράζουν απλά σε νερό και τα πασπαλίζουν με τριμμένο τυρί», έγραψε για τα ζυμαρικά στο ημερολόγιο του ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Σικελία (1786-1787). Μια μέρα στο Αγκριτζέντο, ο Γερμανός ποιητής γοητεύτηκε από το σχήμα, την υφή και το χρώμα των ζυμαρικών που του πρόσφεραν σε ένα σπίτι.
Οι οικοδεσπότες τού εξήγησαν ότι ο συγκεκριμένος τύπος των ζυμαρικών παρασκευαζόταν από σκληρό σιτάρι της καλύτερης ποιότητας και στη συνέχεια έδιναν με το χέρι στη ζύμη το σχήμα που θύμιζε κέλυφος σαλιγκαριού. «Αυτά τα μακαρόνια που μας σέρβιραν ήταν εξαιρετικά … Η λευκότητα και η φινέτσα τους ήταν απαράμιλλη», έγραφε ο Γκαίτε, που εκείνη την ημέρα μάλλον είχε δοκιμάσει τα περίφημα λουμάκε.
Οι Ιταλοί λατρεύουν τα ζυμαρικά και είναι υπερήφανοι για τις μακαρονάδες τους, οι οποίες άλλωστε είναι φημισμένες. Διεκδικούν μάλιστα και την καταγωγή τους όμως η ιστορία των ζυμαρικών είναι ένα θέμα μάλλον περίπλοκο που συνοδεύεται με πολλούς μύθους και αντιφάσεις, από το αρχαιοελληνικό «λάγανον» μέχρι τους θρύλους που λένε σε μια περίπτωση ότι τα ζυμαρικά τα έφεραν οι Σαρακηνοί όταν κατέλαβαν τη Σικελία τον 9ο αιώνα και στην άλλη ο Μάρκο Πόλο τον 13ο αιώνα από την Απω Ανατολή…
Το λάγανον ήταν μία φαρδιά πλακωτή ζύμη από νερό και αλεύρι, την οποία οι Έλληνες έκοβαν σε λωρίδες. Αυτή η μέθοδος εικάζεται ότι μεταφέρθηκε στην Ιταλία τον 8ο αιώνα π.Χ., το λάγανον έγινε στα λατινικά laganum και από αυτό εικάζεται ότι προέκυψαν τα λαζάνια. Η ιστορία, μάλιστα, πιστοποιείται από Λατίνους συγγραφείς όπως ο Κικέρων, ο Οράτιος και ο Απίκιος. Όμως και ακόμα πιο παλιά η Ελληνική Μυθολογία αναφέρει ότι ο Ηφαιστος δημιούργησε ένα εργαλείο με το οποίο έφτιαχνε «κορδόνια από ζύμη».
Κάποτε τα ζυμαρικά ήταν τρόφιμο που μπορούσαν να απολαμβάνουν μόνον οι πλούσιοι και μάλιστα σαν γλυκό, από τον 15ο αιώνα, όμως, άρχισαν να παράγονται εμπορικά και πλέον τον 18ο αιώνα γνώρισαν μεγάλη άνθιση. Υπάρχουν αναφορές ότι το 1700 στη Νάπολη υπήρχαν κάπου 60 καταστήματα που πουλούσαν ζυμαρικά, τα οποία έφτασαν τα 280 το 1785. Το κλίμα της Νάπολης ήταν ιδανικό για την σωστή αποξήρανση των μακαρονιών, που τα άπλωναν σε ξύλινες βέργες στον ήλιο να στεγνώσουν σε κάθε γωνιά της πόλης.
Τα ζυμαρικά όμως, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή, θρεπτικά και φθηνά τρόφιμα στον κόσμο και σχεδόν κάθε χώρα έχει τη δική της εκδοχή.
Χάρη στους υδατάνθρακες που περιέχουν προσφέρουν ενέργεια στον οργανισμό, τονώνουν την λειτουργία του εγκεφάλου και τρέφουν το μυικό σύστημα, ενώ είναι πηγή και άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών όπως ο σίδηρος και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Αν και υπάρχουν πάρα πολλές παραλλαγές, τα βασικά τους συστατικά, το σιμιγδάλι και το νερό, είναι τόσο κοινά που είναι δύσκολο να διεκδικήσει κάποιος την αποκλειστικότητα της καταγωγής τους.
Στην Γερμανία, την Αυστρία αλλά και σε άλλες κεντροευρωπαϊκές χώρες φτιάχνουν τα σπέτσλε (Spätzle), στην Απω Ανατολή τα νουντλς ενώ μόνο στην Ιταλία υπάρχουν περίπου 350 διαφορετικά (ως προς το σχήμα) είδη ζυμαρικών και περίπου τέσσερις φορές τόσα ονόματα.
Στην Ελλάδα η ιστορία της μακαρονοποιίας ξεκινάει στις αρχές του 19ου αιώνα στο Ναύπλιο. Το 1824, στην πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους ιδρύθηκε η «Φάμπρικα Μακαρονιών» ενώ σύντομα δημιουργήθηκαν και άλλες μικρές βιομηχανίες ζυμαρικών κυρίως από ιδιοκτήτες αλευρομύλων. Κάπως έτσι μπήκαν τα μακαρόνια στη διατροφή των Ελλήνων, οι οποίοι μέχρι τότε ήξεραν τις χυλοπίτες, τον τραχανά αλλά και πολλά άλλα χειροποίητα ζυμαρικά, που ήταν από τις βασικές προμήθειες στα κελάρια των σπιτιών. Τα έφτιαχναν οι νοικοκυρές τα καλοκαίρια και τα στέγνωναν στη σκιά, ενώ άλλα ήταν της τελευταίας στιγμής και μαγειρεύονταν φρέσκα, όπως τα ματσάτα της Φολεγάνδρου.
Σε κάθε περίπτωση η μακαρονάδα είναι ένα από τα εμβληματικά πιάτα της ελληνικής κουζίνας. Η κλασική συνταγή της είναι με σάλτσα ντομάτα, με ή χωρίς κρέας και μπόλικα μπαχαρικά, και στο πλάι τριμμένο κεφαλοτύρι ή άλλο πικάντικο σκληρό τριμμένο τυρί.
Παγκόσμια Ημέρα Ζυμαρικών
Στις 25 Οκτωβρίου 1995 έγινε στη Ρώμη το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Ζυμαρικών κατά τη διάρκεια του οποίου αντιπροσωπείες από διάφορες χώρες αντάλλαξαν εμπειρίες και ιδέες σχετικές με την προώθηση της κατανάλωσης τους. Προς τιμήν αυτού του συνεδρίου τρία χρόνια αργότερα καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ζυμαρικών η οποία έκτοτε γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 25 Οκτωβρίου με μια πόλη να αναλαμβάνει τις εκδηλώσεις της χρονιάς.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Ζυμαρικών πραγματοποιήθηκε στη Νάπολη το 1998, ακολούθησαν οι Γένοβα (1999), Ρώμη (2000, 2001 και 2002), Νάπολη (2003), Νέα Υόρκη (2004), Βαρκελώνη (2005), Ρώμη (2006) (2014), Ρίο ντε Τζανέιρο (2010), Ρώμη (2011), Πόλη του Μεξικού (2012), Κωνσταντινούπολη (2013), Μπουένος Άιρες (2014) και μετά επέστρεψε στο Μιλάνο (2015). Το 2016 ήταν η σειρά της Μόσχας, ενώ το Σάο Πάολο φιλοξένησε την εκδήλωση το 2017.
Η φετινή 20η Παγκόσμια Ημέρα Ζυμαρικών πραγματοποιείται στο Ντουμπάι και τη διοργάνωσή της ανέλαβαν ο I.P.O (Διεθνής Οργανισμός Ζυμαρικών) και η AIDEPI (Ιταλικό Σύνδεσμο Βιομηχανίας δημητριακών και γλυκών), με την υποστήριξη της Ιταλικής Υπηρεσίας Εμπορίου (ITA).
Εμείς, λοιπόν, σήμερα θα γιορτάσουμε με μια λαχταριστή συνταγή, πέννες με κεφτεδάκια, που μας έστειλαν με την ευκαιρία αυτή τα «Ελληνικά Κελλάρια Οίνων» και ο σεφ Αλέξανδρος Παπανδρέου, ο οποίος ανέδειξε τα αρώματα της σάλτσας με λίγο κόκκινο κρασί, «Ποικιλιακά Λουλούδια (Flowers)-Αγιωργίτικο», ιδέα φανταστική για μια ημέρα σαν κι αυτή.