Ραβανί, ρεβανί, ριβανί, σάμαλι, σάμπαλι, μπασμπούσα. Όλα παραλλαγές στο ίδιο θέμα είναι, γλυκά της Μεσογείου (ίσως και λίγο παραπέρα) με βασικό υλικό το σιμιγδάλι, ψιλό και χοντρό. Σάμπαλι το λένε στη Συρία και στην Τουρκία, όπου το κάνουν με γιαούρτι, χωρίς άλλα λιπαρά, και το αρωματίζουν με λεμόνι και μαστίχα ή ροδόνερο, κάθε σπίτι και άλλη συνταγή. Στη Βόρεια Αφρική πάλι, η μπασμπούσα περιέχει επιπλέον λίγο γάλα και βούτυρο πρόβειο (το βάζουν και στο σιρόπι), οπότε γίνεται ένα γλυκό ακόμη πιο αφράτο.
Εμείς το λέμε σάμαλι και η συνταγή του μας ήρθε από την Πόλη. Τώρα θα τσεκάρω ποιος θυμάται τη φωνή του μικροπωλητή στα γήπεδα της δεκαετίας του 1960: «Σάμαλι, παστέλι, κοκ…» φώναζε ο τύπος με την τραγιάσκα και τον ξύλινο δίσκο κρεμασμένο από τον λαιμό, που πέρναγε και από πλατείες, ακόμα και έξω από το σχολείο μας. Τον ακούγαμε και ίδρωνα από την επιθυμία αλλά χωρίς καμία ενοχή.
Κάπου κάπου κατάφερνα να μαζέψω το απαραίτητο ποσό και απολάμβανα την απαγορευμένη ηδονή του σπυρωτού σιμιγδαλιού που έσκαγε στο δόντι βουτηγμένο στο σιρόπι αλλά στεγνό. Ηταν το «βρώμικο» της εποχής (μαζί με το σουβλάκι) και άρα απαγορευμένο από τη μάνα μας, που για να καταλάβατε πόσο ακραία ήταν, ένα θα σας πω: έξω από το σπίτι έτρωγε μόνο πατάτες τηγανητές άντε και καμιά μπριζόλα.
Ξέφυγα. Πάμε πάλι πίσω στο γλυκό. Αν τώρα προσθέσεις στη συνταγή και αβγά έχεις το ρεβανί, όπως το λένε στην Τουρκία και σε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, που θεωρείται παραδοσιακό και σε πολλά μέρη δικά μας, όπως στη Βέροια για παράδειγμα, που φημίζεται για το ραβανί της. Και αν αντικαταστήσεις το σιμιγδάλι με αλεύρι έχεις την γιαουρτόπιτα ή πάστα όπως έλεγε η γιαγιά μου η Κωστάντω, το πιο αμπιγιέ γλυκό της με δεκάδες αβγά. Μερικές φορές, μάλιστα, το έκανε ακόμη πιο επίσημο: δίχρωμο, μισό με καρύδι τριμμένο και μισό (από πάνω) σκέτο κίτρινο με άρωμα βανίλια – λεμόνι.
Τη γεύση του μου θύμισε το ραβανί που έφτιαξε τον Δεκαπενταύγουστο η Ελένη, η αγαπημένη μου γειτόνισσα εδώ στο Δερβένι, με την οποία ανταλλάσσουμε συστηματικά συνταγές. Μόνο που το δικό της ραβανί είναι πολύ πιο ελαφρύ από την πάστα της γιαγιάς μου, και θα το προτιμήσω τώρα που θέλω να φτιάξω ένα γλυκό για να αποχαιρετίσουμε αυτό το δύσκολο καλοκαίρι και να μαλακώσουμε λιγάκι την αγωνία για τον επερχόμενο χειμώνα που κανείς δεν ξέρει τι θα φέρει, αν και όλες οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες.