Η Ουκρανία και η Ρωσία υπέγραψαν την Παρασκευή στην Κωνσταντινούπολη δύο χωριστές συμφωνίες με την Τουρκία και τα Ηνωμένα Εθνη για την εξαγωγή σιτηρών και γεωργικών προϊόντων μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Το Κίεβο αρνήθηκε να υπογράψει απευθείας το κείμενο της συμφωνίας με τη Μόσχα, η οποία υπέγραψε ίδια συμφωνία με την Αγκυρα και τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ.
Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες που μετέβη στην Κωνσταντινούπολη γι’ αυτό τον λόγο, παρέστη μαζί με τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στην τελετή που φιλοξενήθηκε στο μέγαρο Ντολμάμπαχτσε, στις 16.30 ώρα Ελλάδας. Παρόντες ήταν και αντιπρόσωποι της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
Νωρίτερα, ένα μέλος της ουκρανικής αντιπροσωπείας ανέφερε ότι οι εξαγωγές μπορεί να ξαναρχίσουν από τρία λιμάνια, αυτά της Οδησσού, του Πιβντένι και του Τσορνομόρσκ. «Ελπίζουμε ότι στο μέλλον θα μπορέσουμε να επεκτείνουμε τις παραδόσεις και από άλλα λιμάνια», είπε στους δημοσιογράφους ο ουκρανός βουλευτής Ρουστέμ Ουμέροφ.
Σύμφωνα με αυτήν την πηγή, την ασφάλεια των νηοπομπών θα αναλάβει μια ομάδα επιτήρησης του ΟΗΕ που θα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη. Τα ρωσικά πλοία δεν θα έχουν το δικαίωμα να μπαίνουν στα ουκρανικά χωρικά ύδατα. «Δεν τους έχουμε εμπιστοσύνη, ακόμη και αν υπογράψουν συμφωνία με τον ΟΗΕ», πρόσθεσε.
Σχεδόν 25 εκατομμύρια τόνοι δημητριακών και σιτηρών παραμένουν μπλοκαρισμένοι στα ουκρανικά λιμάνια.
Τη συμφωνία χαιρέτισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες και προέτρεψαν τη Μόσχα να την εφαρμόσει.
Με βάση αυτή τη συμφωνία, περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι ουκρανικών σιτηρών θα εξαχθούν μέσω της Μαύρης Θάλασσας, κυρίως από το λιμάνι της Οδησσού, ενώ θα διευκολυνθούν και οι εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων της Ρωσίας.
Τι προβλέπει η συμφωνία
-Την σύσταση κέντρου συντονισμού και ελέγχου με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Στο κέντρο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των τριών πλευρών, ένας Ουκρανός, ένας Ρώσος, ένας Τούρκος, καθώς και ένας εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών και οι ομάδες τους. Θα είναι επιφορτισμένο με την κατάρτιση του χρονοδιαγράμματος εναλλαγής των πλοίων στην Μαύρη Θάλασσα. Σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, θα χρειασθούν ακόμη τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες και να ξεκινήσει η λειτουργία του.
-Την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων των πλοίων κατά την αναχώρησή τους από τα ουκρανικά λιμάνια και κατά την άφιξή τους στην Τουρκία. Η επιθεώρηση των πλοίων που θα μεταφέρουν τα φορτία των σιτηρών αποτελούσε απαίτηση της Μόσχας που ήθελε να αποκλείσει την παράλληλη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία. Για πρακτικούς λόγους, οι επιθεωρήσεις δεν θα γίνονται εν πλω, ενδεχόμενο που είχε εξετασθεί, αλλά στην Τουρκία, πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη, η οποία διαθέτει δύο σημαντικά εμπορικά λιμάνια, το Χαϊντάρπασά, στην είσοδο του Βοσπόρου και το Αμπαρλι, στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Οι επιθεωρήσεις θα γίνονται από εκπροσώπους των τεσσάρων πλευρών κατά τον απόπλου και τον κατάπλου.
-Ασφαλείς διάδρομοι ναυσιπλοΐας Ρώσοι και Ουκρανοί δεσμεύονται να σεβαστούν του διαδρόμους ναυσιπλοΐας που θα διασχίζουν την Μαύρη Θάλασσα και θα εξαιρούνται από κάθε στρατιωτική δραστηριότητα. Βάσει της συμφωνίας, εάν χρειασθεί αποναρκοθέτηση, θα πρέπει να γίνει από «τρίτη χώρα» -άλλη από τις τρεις εμπλεκόμενες- η οποία δεν έχει ορισθεί. Κατά την αναχώρηση από την Ουκρανία, τα πλοία θα συνοδεύονται από ουκρανικά (μάλλον πολεμικά) πλοία, ανοίγοντας τον δρόμο μέχρι την έξοδο από τα ουκρανικά χωρικά ύδατα.
-Τετράμηνη ανανεώσιμη ισχύς Η συμφωνία θα έχει ισχύ τεσσάρων μηνών που θα ανανεώνεται αυτόματα. Αν 20 έως 25 εκατ. τόνοι σιτηρών βρίσκονται σήμερα αποκλεισμένοι στα σιλό των ουκρανικών λιμανιών, με έναν ρυθμό μεταφοράς οκτώ τόνων τον μήνα, οι τέσσερις μήνες θα αρκέσουν για την μεταφορά του συνόλου των αποθεμάτων και την εκκένωση των σιλό.
-Μνημόνιο για τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα Μνημόνιο που θα συνοδεύει την συμφωνία και θα υπογράφεται από τον ΟΗΕ και την Ρωσία, θα εγγυάται ότι οι δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας δεν θα αφορούν τα σιτηρά και τα λιπάσματα κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Η πρόβλεψη αυτή αποτελεί όρο sine qua non για την υπογραφή της συμφωνίας από την Μόσχα.
Κίεβο: Θα απαντήσουμε στρατιωτικά σε οποιεσδήποτε ρωσικές προκλήσεις
Οι όποιες «προκλήσεις» εκ μέρους της Ρωσίας σε σχέση με την συμφωνία για την άρση του αποκλεισμού των ουκρανικών λιμανιών για τις εξαγωγές σιτηρών θα αντιμετωπισθούν στρατιωτικά, δήλωσε ο σύμβουλος του ουκρανού προέδρου, Μιχαήλο Ποντολιάκ.
«Η Ουκρανία δεν θα υπογράψει κανένα έγγραφο με την Ρωσία. Θα υπογράψουμε συμφωνία με την Τουρκία και με τα Ηνωμένα Eθνη και θα αναλάβουμε τις υποχρεώσεις μας έναντί τους. Η Ρωσία θα υπογράψει μια αντίστοιχη συμφωνία με την Τουρκία και τα Ηνωμένα Εθνη», έγραψε ο Ποντολιάκ σε ανάρτησή του στο Twitter πριν την αναμενόμενη τελετή υπογραφής συμφωνίας στην Κωνσταντινούπολη.
«Δεν θα υπάρχει συνοδεία των μεταφορικών πλοίων από ρωσικά πλοία και παρουσία ρώσων αντιπροσώπων στα λιμάνια μας. Σε περίπτωση προκλήσεων, θα υπάρξει άμεση στρατιωτική απάντηση. «Ολες οι επιθεωρήσεις των εμπορικών πλοίων θα πραγματοποιούνται από κοινά κλιμάκια στα χωρικά ύδατα της Τουρκίας, εφόσον παραστεί ανάγκη», διευκρίνισε.