Τη διαφωνία της με την απόφαση της κυβέρνησης να αναστείλει για τουλάχιστον έναν μήνα τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων ασύλου εξέφρασε τη Δευτέρα η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, σχολιάζοντας την κρίση που έχει δημιουργηθεί στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Αποφεύγοντας, ως συνήθως, να πάρει θέση υπέρ μίας ή άλλης πλευράς, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ απηύθυνε έκκληση για αποκλιμάκωση της έντασης στα σύνορα της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση ενώ επεσήμανε πως «όλα τα κράτη έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν τα σύνορά τους και να διαχειρίζονται τις παράτυπες μετακινήσεις, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να απέχουν από τη χρήση υπερβολικής ή δυσανάλογης βίας και να διατηρούν συστήματα για τη διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου με συντεταγμένο τρόπο».
Επιχειρηματολογώντας κατά της απόφασης της ελληνικής κυβέρνησης να αναστείλει τη διαδικασία για το άσυλο για έναν μήνα, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ υποστήριξε πως το άρθρο 78 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «δεν μπορεί να αναστείλει το διεθνώς αναγνωρισμένο δικαίωμα της υποβολής αίτησης ασύλου και την αρχή της μη – επαναπροώθησης, τα οποία και τα δύο αποτελούν επίσης μέρος του ευρωπαϊκού δικαίου».
Στην Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ η κυβέρνηση είχε ήδη απαντήσει από το πρωί της Δευτέρας όταν δόθηκαν αναλυτικές εξηγήσεις για όσα αποφασίστηκαν την Κυριακή στο ΚΥΣΕΑ για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Στα πέντε μέτρα για την ενίσχυση συνόρων που αποφάσισε το ΚΥΣΕΑ (εδώ), περιλαμβάνεται η προσωρινή αναστολή, για ένα μήνα από την ημέρα λήψης της παρούσας απόφασης, της υποβολής αιτήσεων ασύλου όσων εισέρχονται στη χώρα παράνομα. Επίσης, αποφασίστηκε η άμεση επιστροφή, όπου αυτό είναι δυνατόν, στη χώρα προέλευσης, χωρίς καταγραφή, όσων εισέρχονται παράνομα σε ελληνικό έδαφος.
Η κυβέρνηση ξεκαθάρισε ότι το μέτρο για το άσυλο είναι νόμιμο καθώς «προβλέπονται από το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο προσωρινά μέτρα σε περίπτωση έκτακτων και εξαιρετικών συνθηκών».
Σε ανακοίνωση του Μεγάρου Μαξίμου (εδώ) αναφέρθηκε σχετικά:
Από τις 27 Φεβρουαρίου, η χώρα δέχεται αιφνίδια, μαζική και διογκούμενη μετακίνηση πληθυσμών υπηκόων τρίτων χωρών που συγκεντρώνονται στα ανατολικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα της χώρας. Η μετακίνηση αυτή, όπως προκύπτει απ’ όλες τις ενδείξεις, κατευθύνεται και ενθαρρύνεται από την Τουρκία, που χρησιμοποιεί τα συγκεντρωμένα άτομα ως πιόνια για να ασκήσει διπλωματική πίεση.
» Οι συνθήκες αυτές συνιστούν ενεργή, σοβαρή, εξαιρετική και ασύμμετρη απειλή κατά της εθνικής ασφάλειας της χώρας, την ώρα μάλιστα που ενώ έχει καταστεί σαφές από την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν επιτρέπεται καμία διέλευση στη χώρα από μη νόμιμες πύλες εισόδου, συνεχίζεται η απόπειρα συγκεντρωμένων πληθυσμών να εισέλθουν με τη βία σε ελληνικό έδαφος.
» Η χώρα έχει τη συνταγματική υποχρέωση να προστατεύει τα σύνορά της και να διαφυλάσσει την ακεραιότητά της, χρησιμοποιώντας όποιο μέτρο χρειαστεί. Τα ελληνικά σύνορα είναι και εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η προστασία τους διασφαλίζει τα συμφέροντα όλων των κρατών-μελών της ΕΕ. Οι έκτακτες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στα σύνορα, καθιστούν ούτως ή άλλως αδύνατη την εξέταση αιτήσεων ασύλου, διαδικασία αυστηρά εξατομικευμένη»
Ως προς τη νομιμότητα του μέτρου η κυβέρνηση σημείωσε:
«Προβλέπονται από το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο προσωρινά μέτρα σε περίπτωση έκτακτων και εξαιρετικών συνθηκών. Σε κάθε περίπτωση, υπό τις παρούσες συνθήκες έχουμε τελείως βγει από το πλαίσιο της διεθνούς προστασίας των προσφύγων, που στηρίζεται σε μεμονωμένες και εξατομικευμένες αιτήσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, πρόκειται για συλλογική και οργανωμένη από ξένο κράτος μετακίνηση πληθυσμών για την εξυπηρέτηση διπλωματικών στόχων κατά σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της κοινής δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας. Είναι προφανές ότι κάθε κράτος έχει δικαίωμα και υποχρέωση να προστατέψει την ακεραιότητά του και η κυβέρνηση θα το τηρήσει απολύτως έως ότου αποκατασταθεί η συνήθης κατάσταση στα σύνορα της χώρας. Για τον λόγο αυτό, η αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου είναι μέτρο απολύτως αναγκαίο και εύλογο και ερείδεται στο διεθνές δίκαιο».
Η Υπατη Αρμοστεία παρατήρησε, πάντως, πως στην Ελλάδα, σημειώθηκαν αφίξεις περίπου 1.200 ανθρώπων από την 1η Μαρτίου ως το πρωί της 2ας Μαρτίου στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Σάμος) – αριθμός που είναι υψηλότερος από τον πρόσφατο ημερήσιο μέσο όρο.
Υπογράμμισε δε ότι η Ελλάδα και τα άλλη κράτη στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ «δεν θα πρέπει να αφεθούν μόνα τους. Η συνεχής στήριξη της Ευρώπης σε πόρους, τεχνογνωσία και αλληλεγγύη, είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της ανταπόκρισης της Ελλάδας».
Την ίδια στιγμή,συνεχιζει, η διεθνής στήριξη προς την Τουρκία, η οποία ήδη φιλοξενεί εκατομμύρια πρόσφυγες, όπως και προς άλλες χώρες που γειτνιάζουν με τη Συρία, «θα πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί».
Τελος, προσθέτει ότι «η ανθρωπιστική καταστροφή που εκτυλίσσεται στη βορειοδυτική Συρία και οι τεράστιες ανθρωπιστικές ανάγκες στο Ιντλίμπ για περίπου 950.000 εσωτερικά εκτοπισμένους ανθρώπους, συνεχίζει να απαιτεί επείγουσα δράση».