Το κλασικό στριμωξίδι και η χρήση κάθε είδους γνωριμίας για την εξασφάλιση ενός εισιτηρίου για τις sold out παραστάσεις του Links σε χορογραφία του Αντώνη Φωνιαδάκη κυριαρχούσαν μέχρι τα τελευταία λεπτά πριν σηκωθεί η αυλαία ξεκίνησε στο 22ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας την Παρασκευή 15 Ιουλίου. Ομως, αυτό που ακολούθησε δεν ήταν οι πρώτοι ήχοι από το «Κατά Ματθαίον Πάθη» του Μπαχ, αλλά η ανακοίνωση για την εκκένωση του Μεγάρου Χορού μετά από τηλεφώνημα για τοποθέτηση βόμβας.
Προφανώς ήταν φάρσα που κάποιος επέλεξε να κάνει λίγες ώρες μετά το μακελειό με τους 84 νεκρούς στη Νίκαια και τη στιγμή ακριβώς που άρχιζε το 22ο Φεστιβάλ με όλες τις αλλαγές που το χαρακτηρίζουν: νέα καλλιτεχνική διευθύντρια (Κατερίνα Κασιούμη), περισσότερες μέρες, άνοιγμα στην πόλη έμφαση στους έλληνες χορογράφους. Οι ατυχίες συνεχίστηκαν με την πτώση της πρώτης χορεύτεριας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όταν γλίστρισε η πουέντ της στο δεύτερο μέρος της παράστασης, στο«Αir», με αποτέλεσμα να χτυπήσει στα γόνατα. Η παράστασή συνεχίστηκε χωρίς τη Μαρία Κουσουνή με τους χορευτές να καλύπτουν την απουσία της με αυτοσχεδιασμούς και μοναδικό πνεύμα συνεργασίας επί σκηνής. Και βέβαια στο διάλειμμα έμαθε το κοινό για την απόπειρα πραξικοπήματος που βρισκόταν σε εξέλιξη στην Τουρκία για να συμπληρωθεί έτσι αυτή η πρωτόγνωρη εμπειρία της πρώτης μέρας.
Μια μέρα μετά, η Μαρία Κουσουνή, με ειδικούς επιδέσμους στα γόνατα επέστρεψε στη σκηνή. Και επιβλήθηκε στη σκηνή, την υπόταξε, χορεύοντας με ορμή, με ακρίβεια, χωρίς φόβο για τον τραυματισμό της. Ηταν η δεύτερη μέρα του Φεστιβάλ όπου και πάλι δόθηκε μάχη για μια θέση στη μεγάλη αίθουσα του Μεγάρου Χορού. Η νέα καλλιτεχνική διευθύντρια δεν θα μπορούσε να έχει κάνει πιο «σοφή» επιλογή για τα θυρανοίξια αφού η παράσταση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε χορογραφία του Αντώνη Φωνιαδάκη κατέβηκε στην Καλαμάτα με την ορμή και τον ενθουσιασμό κοινού και κριτικών από την παρουσίασή της το χειμώνα στο θέατρο Ολύμπια.
Στην Καλαμάτα όμως, το Links βρήκε περισσότερο χώρο να ανασάνει. Η σκηνή, μεγαλύτερη, με βάθος, επιβλητική, υποστήριξε και ανέδειξε το έργο – με τους φωτισμούς να χρειάζονται ίσως περισσότερη προσοχή. Kαι μετά; Και μετά το κοινό αφέθηκε να παρακολουθεί σε πλήρη εγρήγορση τον καταιγιστικό, νευρώδη, δημιουργικό τρόπο του Αντώνη Φωνιαδάκη. Οι κινήσεις των χορευτών έμοιαζαν να μην σταματούν ούτε για κλάσματα δευτερολέπτου, τα σώματα σε διαρκή ροή έμοιαζαν να καταργούν την έννοια της ακινησίας υπό τους καταιγιστικούς ήχους μπαρόκ μουσικής . Ο Αντώνης Φωνιαδάκης (που από τον Σεπτέμβριο αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Μπαλέτου της Λυρικής με απόφαση του καλλιτεχνικού διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη) πήρε την παρτιτούρα του Μπαχ, την παρτιτούρα του Χαίντελ και έφτιαξε μια νέα σωματική παρτιτούρα. Εσταυρωμένοι δερβίσηδες, σώματα που ορμούν ψηλά προς το φως, σώματα γυμνά μπροστά σε τεράστιους εκτυφλωτικούς προβολείς… Ισως φταίει η συγκυρία, το σοκ της Νίκαιας, το αδιανόητο του πραξικοπήματος, αλλά ξαφνικά η έννοια της μοίρας και αυτή της προσευχής έμοιαζαν να διαπερνούν τη σκηνή. Μαζί με την ανάγκη της φυγής προς ένα τόπο λύτρωσης.
Σε κάθε ένα από τα τρία έργα του σπονδυλωτού Links το κοινό χειροκροτούσε, επευφημούσε, κάθε φορά και πιο πολύ ανάμεσα στα διαλείμματα. Ενα κοριτσάκι που πειθαρχημένο παρακολουθούσε την παράσταση, δεν κρατήθηκε και φώναξε «φανταστικό!» όταν άνοιξε η αυλαία για το τρίτο μέρος και ένα μεγάλο μαύρο ύφασμα εμφανίστηκε από την οροφή. Ανάμεσα στους χορευτές διακρίναμε και πέντε φοιτητές της Σχολής Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που εμφανίστηκαν στο τρίτο μέρος. Φωτεινοί και πολλά υποσχόμενοι. Τόσο που έκαναν ακόμα πιο έντονη την ανεπάρκεια κάποιων χορευτών που με υπερβολικό βάρος, ημιτελείς κινήσεις, εκτός ρυθμού προκαλούσαν την απορία στο κοινό.
Οι νέοι χορογράφοι και οι σχολικές καρέκλες
Εντελώς διαφορετική –όπως όφειλε- ήταν η εμπειρία από τα δύο έργα του Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων που από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών παρουσιάστηκαν στο στούντιο του Μεγάρου Χορού. Καθισμένοι σε σχολικές καρέκλες είδαμε δυο απολύτως ξένες μεταξύ τους προσεγγίσεις στον σύγχρονο χορό. Το «10.000 litres» της Ευαγγελίας Κολύρα είχε ενσωματώσει τους κώδικες της performance και παρουσίαζε ξεχωριστό ενδιαφέρον. Με μινιμαλιστική χορογραφία, έμφαση στον λόγο, απρόσμενο χιούμορ, ριπές εικόνων από ένα μέλλον δυσοίωνο, οι τρεις χορευτές εκλήθησαν να εκτελέσουν μια χορογραφία που -στο τέλος κυρίως- έμοιαζε σκληρή, αφόρητη σωματικά.
Οι τρεις τους έπαιζαν με την αναπνοή τους. Προσπαθούσαν να πάρουν ανάσες, να κάνουν δοκιμασίες με την αναπνοή τους, να τις χρησιμοποιήσουν ως εσωτερικά όργανα δόνησης και τοποθέτησης του σώματος στο χώρο. Οσο για τον τίτλο; Παραπέμπει στο γεγονός πως στο σώμα μας κάθε μέρα κυκλοφορούν 10.000 λίτρα αέρα.
Ακολούθησε το «Μe on Top» από τη χορογράφο Αρτεμη Λαμπίρη (με την υποστήριξη του ΝΕΟΝ). Πέντε χορευτές δοκιμάζουν την έννοια της εξουσίας, ως εξουσιαστές και ως εξουσιαζόμενοι. Τρυφερότητα, κτητικότητα, βία, χειριστικότητα, ερωτισμός, απέχθεια αποτυπώνονται στις ιστορίες μιας μητέρας, ενός παιδιού, ενός φίλου, ενός συντρόφου, ενός αφεντικού. Κύκλοι εναλλαγής ρόλων, επαναληπτικότητα, συναισθήματα επιβολής ή συντριβής και ξανά από την αρχή. Με τους πέντε επί σκηνής ως σύνολο να ασκούν εξουσία στο κοινό και ταυτόχρονα να εξουσιάζονται από αυτό.
Μυθικοί χοροί της Μεσσηνίας και το Θάρρος
Η εμπειρία του Διεθνούς Φεστιβάλ Καλαμάτας με τις εκδηλώσεις να τρέχουν ως και τις 26 Ιουλίου περιλαμβάνει και την έκθεση «Μυθικοί χοροί της Μεσσηνίας» που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας από το 2014. Από την αρχαιότητα ως σήμερα, η μουσική και ο χορός διατρέχουν την αίθουσα μέσα από τη «συνομιλία» εκθεμάτων με φωτογραφίες, βίντεο, σημειώματα.
Στην πρώτη ενότητα της έκθεσης αναδεικνύεται ο χορός και η μουσική στα μυκηναϊκά χρόνια (αρχαιότερες μαρτυρίες από τη Μεσσηνία), με έμφαση στις τελετουργική κίνηση υπό τη συνοδεία μουσικής. Στη δεύτερη γίνεται αναφορά στη φτωχή σε τεκμήρια περίοδος των Μεσσηνιακών πολέμων (8ος – 4ος αιώνας π.Χ.) και από την άλλη η λαμπερή περίοδος της ανεξάρτητης Μεσσηνίας. Στην τελευταία ενότητα κυριαρχεί η ίδια η Καλαμάτα ως πόλη του χορού.
Φεύγοντας από την Καλαμάτα το απόγευμα της Κυριακής οι τελευταίες εικόνες που εισέπραξα από το Φεστιβάλ ήταν αυτή το πρωτοσέλιδου της εφημερίδας «Θάρρος» κρεμασμένου στα περίπτερα. Μια μεγάλη φωτογραφία της Βίκυς Μαραγκοπούλου – ιστορικής, ιδρυτικής διευθύντριας του Φεστιβάλ που παραιτήθηκε τον Ιανουάριο- υπό τον τίτλο «Προβλήματα η αιτία της παραίτησης». ¨Τη στιγμή της γιορτής, της προσπάθειας να υπάρξει συνέχεια και να μη σιγήσει ο θεσμός, προβάλλεται το Φεστιβάλ με αυτόν τον τρόπο, με αφορμή την απάντηση της κυρίας Μαραγκοπούλου – που βεβαίως παρακολούθησε την πρεμιέρα του Φεστιβάλ- σε κάποιο από τα διαλείμματα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα«ευχήθηκε όλα τα προβλήματα που υπήρξαν και με κάποιον τρόπο την υποχρέωσαν σε αποχώρηση να ξεπεραστούν». Το εύλογο δηλαδή.
Μου έμεινε και η εικόνα της νέας καλλιτεχνικής διευθύντριας Μαρίας Κασιούμη, αγκαλιά με τον συμμαθητή της στην ΚΣΟΤ Αντώνη Φωνιαδάκη και άλλους νέους χορευτές σε μια στιγμή που η επόμενη γενιά παίρνει τα ηνία βασικών θεσμών του χορού στην Ελλάδα. Πώς ήταν η φράση του Μπαρίσνικοφ; «Δεν προσπαθώ να χορέψω καλύτερα από κάποιον άλλο. Προσπαθώ να χορέψω καλύτερα από τον εαυτό μου».
Δείτε εδώ όλο το πρόγραμμα του 22ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού ως και τις 26 Ιουλίου.