Αισθητιστής, όχι φτηνά αισθησιακός. Εικονοκλάστης, μα και προβοκάτορας του χρώματος. Οι φωτογραφίες του έχουν τόσες ερωτικές αναφορές, που μάλλον ξεπερνούν τα δεδηλωμένα όρια της μόδας και των φανταχτερών περιοδικών ακόμη και σήμερα. Εμμονικός, όπως κάθε δημιουργός. Φετιχιστής όχι για την πρόκληση, αλλά για την ποίηση της αντίδρασης. Ο Χέλμουτ Νιούτον, έντεκα χρόνια μετά το θάνατό του, εξακολουθεί να συνομιλεί με το κοινό μέσω των έργων του. Ο γερμανοαυστραλός φωτογράφος, εραστής των εικόνων, του γυναικείου σώματος, της θεατροποίησης και αποθέωσής του κάλλους (όχι με την τρέχουσα, σχεδόν αγοραία, έννοια), δεν επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς δεν έφυγε ποτέ από αυτό.
Η μετέπειτα γνώση αποδεικνύει τη συμβολή του στη φωτογραφική ματιά που με αυτόν είναι μια αντεστραμμένη εικόνα του ειδώλου που απεικονίζεται. Σε σημείο όπου οι σημασιολογικές εκφάνσεις του ειδώλου να το ξεπερνούν. Είναι ο φωτογράφος που «επέβαλε», με τη δύναμη ενός ζηλωτή, τα καταδηλωτικά στοιχεία της τέχνης του: γυναίκες που με ψηλοτάκουνες γόβες, υποβλητικές, κυριαρχικές, αυτεξούσιες, κρατώντας ένα τσιγάρο σαν να είναι το πλέον φονικό όπλο του κόσμου, περιπαθείς, εσωτερικά φλογισμένες, λάγνες με μια σκληρότητα θωπευτική. Για το χώρο της μόδας, ο Νιούτον, ήταν ο κυρίαρχος της μινιμαλιστικής γραμμής στο ντύσιμο και το βάψιμο των μοντέλων. Τούτα τα ενδιάμεσα στοιχεία επίκτητου κάλλους δεν τον αφορούν.
Ο Νιούτον «παίζει» με τα φύλα πλάθοντας τον ενδιάμεσο χώρο στον οποίο μπορεί να κινηθεί η γυναίκα της νέας εποχής: ντυμένη με ανδρικά ρούχα, μετατρέπεται σε μια επαμφοτερίζουσα μορφή, κάτι ανάμεσα σε άνδρα και γυναίκα, δίχως να χάνει την υπόστασή της, δίχως να γίνεται καρικατούρα. Ο Νιούτον στέκει ακριβώς στο μεταίχμιο της μεταμόρφωσης της γυναίκας σε κάτι άλλο από αυτό που παραδοσιακά της είχε δοθεί ως ρόλος. Και η οπτική του είναι επαναστατική και προκαλεί αντιδράσεις και εξεγείρει τον συντηρητισμό και προκαλεί το μαλακό υπογάστριο της δυτικής κοινωνίας που δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί την αλλαγή. Κατά μια έννοια, ο Νιούτον είναι ο προάγγελος του μετα-φεμινισμού, όπου πλέον οι γυναίκες έχουν επίγνωση του πώς να αντικειμενοποιούνται, αλλά με τρόπο ώστε να χρησιμοποιούν το αποτέλεσμα προς όφελός τους. Τουτέστιν: να είναι επιθυμητές γι’ αυτό που έγιναν.
Μια σουρεαλιστική αφήγηση στο κενό
Ο Νιούτον συνήθιζε να λέει πως καμία από τις φωτογραφίες του δεν σκοπεύει να είναι αληθινή. Οντως, οι εικόνες του δεν λειτουργούν με την γειωτική αίσθηση της πραγματικότητας που κάπως πρέπει να επιβεβαιωθεί από το μοντέλο ή τον φωτογράφο. Στην περίπτωσή του έχουμε να κάνουμε με μια εξωλεκτική σύμβαση που ξεπερνάει το χρόνο.
Αυτές τις ημέρες στο βόρειο Λονδίνο, στην ONGallery, ξεκινάει μια αναδρομική έκθεση από φωτογραφίες του Νιούτον που κινούνται μεταξύ 1974-1984. Είτε με ανώνυμα μοντέλα, είτε με την Σαρλότ Ράμπλινγκ, ο Χέλμουτ Νιούτον αποτυπώνει σε αυτές τις φωτογραφίες ένα μέρος της προβληματικής του: πλαστικότητα, συνομιλία με άλλες τέχνες, υπαινικτικότητα, δισυπόστατη σχέση με τον τόπο και το χρόνο, διάχυτος ερωτισμός κι ένας έντονος εκφυλισμός της πραγματικότητας στα ότι του σουρεαλισμού.
Οι συγκεκριμένες φωτογραφίες είναι ένα μικρό μέρος της συλλογής έτσι όπως τις παρουσίασε, άνευ περαιτέρω σχολίων, η βρετανική εφημερίδα Guardian.
