Για ασφαλιστικό σύστημα «κουρελού», με ρυθμίσεις επί ρυθμίσεων εδώ και δεκαετίες, έκανε λόγο σε δηλώσεις του στον ΣΚΑΪ το πρωί της Τετάρτης ο υπουργός Εργασίας, Κωστής Χατζηδάκης, επιχειρώντας να εξηγήσει τους στόχους της νέας νομοθετικής παρέμβασης (εδώ) της κυβέρνησης που αναμένεται να πάρει τον δρόμο για τη Βουλή εντός του Σεπτεμβρίου.
Εχουν γίνει τόσο πολλές ρυθμίσεις, παρατήρησε ο υπουργός, που για παράδειγμα έχουμε 1.040 διαφορετικούς τρόπους ασφάλισης στον ιδιωτικό τομέα. Με το νομοσχέδιο που φέρνουμε στη Βουλή, προσπαθούμε να εκλογικεύουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την κατάσταση, τόνισε.
Οι σημαντικότερες ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου για το Ασφαλιστικό έχουν ως εξής:
1. Μειώνεται σε 10 χρόνια (από 20 σήμερα) ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο e-ΕΦΚΑ προκειμένου να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από ασφαλιστικές εισφορές που δεν καταβλήθηκαν. Εάν η απαίτηση του ΕΦΚΑ δεν βεβαιωθεί μέσα σε αυτό το διάστημα, οι οφειλές παραγράφονται. Με τη ρύθμιση αυτή επιτυγχάνεται η συμμόρφωση με την απόφαση του ΣτΕ που έκρινε ότι η 20ετία για την παραγραφή απαιτήσεων του ΕΦΚΑ («νόμος Κατρούγκαλου») ήταν υπερβολικά μεγάλο διάστημα και έθεσε την 10ετία ως εύλογο χρόνο παραγραφής. Σημειώνεται ότι από 1η Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή των μη βεβαιωμένων οφειλών προς τον ΕΦΚΑ γίνεται πενταετής, με εναρμόνιση των χρονικών ορίων παραγραφής των ασφαλιστικών οφειλών με ό,τι ισχύει για τις φορολογικές οφειλές.
2. Αυξάνονται από 12 σε 24 οι μηνιαίες δόσεις των υπό ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών, με ελάχιστο μηνιαίο ποσό τα 50 ευρώ. Η αίτηση ρύθμισης γίνεται ηλεκτρονικά στο ΚΕΑΟ. Με την προτεινόμενη διάταξη εξισώνονται οι δόσεις για πάγια ρύθμιση χρεών σε ΕΦΚΑ και Εφορία και διευκολύνονται οι οφειλέτες ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στην τήρηση της ρύθμισης.
3. Καταργείται η ειδική εισφορά 1% των ασφαλισμένων του πρώην Ταμείου Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ), η οποία θεσπίστηκε για τη στήριξη της βιωσιμότητας του εν λόγω Ταμείου. Το ΤΠΔΥ είναι πλέον βιώσιμο και δεν υπάρχει λόγος συνέχισης της ειδικής εισφοράς που σταματά να παρακρατείται από τους δημοσίους υπαλλήλους, για τους οποίους η κράτηση δεν ήταν ανταποδοτική.
4. Επεκτείνεται σε όλους τους ενστόλους το δικαίωμα της «μάχιμης πενταετίας», δηλαδή της αναγνώρισης έως και πέντε επιπλέον ετών ασφάλισης, καταβάλλοντας τις αντίστοιχες εισφορές. Πλέον όσοι ένστολοι εξαιρούνταν (π.χ. ορισμένες κατηγορίες πυροσβεστών, λιμενικών, αστυνομικών και υπηρετούντων στην αεροπορία) από τη σχετική ρύθμιση αποκτούν πλέον το δικαίωμα αυτό, ανεξαρτήτως μονάδας υπηρεσίας, αν είναι παλαιοί ή νέοι ασφαλισμένοι (προ ή μετά το 2011) και ανεξαρτήτως της σχέσης εργασίας με την οποία υπηρετούν (μόνιμοι και μη).
5. Παύει υφ’ όρον η ποινική δίωξη των οφειλετών ρυθμισμένων ασφαλιστικών οφειλών για όσο διάστημα εξυπηρετείται η ρύθμιση. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η επαναλαμβανόμενη επιβεβαίωση τήρησης της ρύθμισης στο δικαστήριο. Είναι μια ρύθμιση σεβασμού της αξιοπρέπειας των πολιτών και παράλληλα επιτυγχάνεται η ελάφρυνση των πινακίων και του αντίστοιχου φόρτου των δικαστηρίων.
6. Θεσπίζεται πλαφόν σε προκλητικά υψηλές επικουρικές συντάξεις, ίσο με το 6/20 του πλαφόν κύριας σύνταξης (1.382,40€ /μήνα). Ειδικότερα, με βάση τη νομοθεσία του 2015-2016 οι επικουρικές συντάξεις υπολογίζονται, κατά ένα μέρος τους, με βάση τις εισφορές που είχαν καταβληθεί κατά το χρονικό διάστημα 2002-2014. Ομως σε κάποιες περιπτώσεις οι εισφορές αυτές ενσωμάτωναν και κοινωνικούς πόρους, με αποτέλεσμα να καταλήγουν θεωρητικά σε πάρα πολύ υψηλές επικουρικές συντάξεις (ακόμα και 15.000 ευρώ το μήνα ή ακόμα και παραπάνω). Με το πλαφόν περιορίζεται το ανώτατο ύψος των επικουρικών συντάξεων σε αυτό, που αντιστοιχεί στις νόμιμες προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί στους ασφαλισμένους κατά τον καιρό που κατέβαλαν τις εισφορές, οι οποίες ενσωμάτωναν και κοινωνικούς πόρους. Η επιβολή πλαφόν (που εφαρμόζεται στις κύριες συντάξεις, αλλά όχι στις επικουρικές) σε αυτές τις προκλητικά υψηλές επικουρικές συντάξεις καθίσταται επιβεβλημένη για να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ παλαιών και νέων ασφαλισμένων. Παράλληλα ικανοποιείται το περί δικαίου αίσθημα ανάμεσα σε όλους τους συνταξιούχους σε σχέση με το θεμιτό ύψος των επικουρικών συντάξεων και το τι πράγματι είναι εισφορές.
7. Ξεκινά η διαδικασία ενιαιοποίησης των κανόνων για τις συντάξεις αναπηρίας. Συγκεκριμένα, επέρχεται μείωση του ποσοστού αναπηρίας (από 67% σε 50%) για συγκεκριμένες ομάδες ασφαλισμένων, ως προϋπόθεση λήψης παροχών αναπηρίας, ώστε να υπάρξει εναρμόνιση με όσα ισχύουν για τους ασφαλισμένους των υπόλοιπων πρώην Ταμείων. Από τη νέα ρύθμιση καλύπτονται πρωτίστως οι «παλαιοί ασφαλισμένοι» (προ 1993), ιδίως του πρώην ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΝΑΤ. Επίσης, θεσπίζεται ενιαία ημερομηνία καταβολής σύνταξης αναπηρίας, από την πρώτη ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας.
Σημειώνεται ότι το συνολικό πλαίσιο προστασίας των ατόμων με αναπηρία βρίσκεται υπό εξέταση, με στόχο τη διόρθωση στρεβλώσεων, την απλοποίηση και την κωδικοποίηση της νομοθεσίας και την αποκατάσταση αδικιών που προκύπτουν από τη διαφοροποίηση των κανόνων των πρώην Ταμείων που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ. Για το θέμα αυτό έχει συγκροτηθεί Ομάδα Εργασίας με συμμετοχή και της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑΜΕΑ).
8. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΟΠΕΚΑ στο πλαίσιο ελέγχων εντόπισε -καθυστερημένα – πολλές περιπτώσεις πολιτών που λάμβαναν επιδόματα – κυρίως αναπηρικά, συνήθως μέσω Δήμων – χωρίς να τα δικαιούνται, στη συντριπτική τους πλειοψηφία καλόπιστα και διέκοψε την καταβολή τους, αναζητώντας αναδρομικά τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά, ενισχύεται η προστασία των ιδιαίτερα ευάλωτων ομάδων με την παύση αναζήτησης εκκρεμών οφειλών από τα ποσά που έλαβαν καλόπιστα. Για τις υπόλοιπες περιπτώσεις αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών υιοθετούνται ευνοϊκά μέτρα, με διάκριση μεταξύ αμέλειας και δόλου, όπως η τριετής παραγραφή οφειλών, η δυνατότητα εξόφλησής τους με δόσεις ή συμψηφισμούς με μελλοντικές καταβολές, καθώς και η μη αναζήτηση πολύ χαμηλών οφειλών (κάτω των 50 ευρώ). Λαμβάνεται έτσι υπόψη η καθυστέρηση του κράτος στους ελέγχους και γίνεται σεβαστή η καλή πίστη των αναπήρων για τα επιδόματα.
Οσον αφορά τη ρύθμιση για τους ενστόλους, ο κ. Χατζηδάκης ανέφερε ότι υπήρχε το καθεστώς της μάχιμης πενταετίας, να πληρώνουν δηλ. κάποιες εισφορές και τους αναγνωρίζονται επιπλέον συντάξιμα χρόνια, Ωστόσο, σημείωσε, υπήρχε μία διάκριση για τους πριν από το 2011 και μετά, «είχαν μείνει εκτός κάποιοι άνθρωποι απέξω και είναι προφανές, πως έπρεπε να γίνει μια ρύθμιση». Ετσι, πλέον όλοι οι ένστολοι – είτε στις Ενοπλες Δυνάμεις, είτε στα Σώματα Ασφαλείας έχουν την ίδια ρύθμιση.
Για το πλαφόν στις επικουρικές, ο υπουργός εξήγησε ότι αν και δεν είχαν βγει από τον ΕΦΚΑ εξωπραγματικές συντάξεις, το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορούσε να αποκλειστεί και ειδικά σε κάποιους κλάδους, όπως για παράδειγμα οι συμβολαιογράφοι, «θα μπορούσαν να πάρουν επικουρική μέχρι 25.000 ευρώ το μήνα. Ετσι μπήκε πλαφόν».
Στη συνέχεια της συνέντευξής του στον ΣΚΑΪ, ο κ. Χατζηδάκης υπενθύμισε ότι από το 2020 οι συντάξεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά, ο ΕΦΚΑ έχει το ασφαλιστικό ιστορικό και το στέλνει στον ασφαλισμένο. Αν συμφωνεί, προχωρούν γρήγορα οι διαδικασίες. Αν διαφωνεί, κάνει τις παρατηρήσεις του, οι οποίες λαμβάνονται υπ’ όψιν και προχωρούν και πάλι οι διαδικασίες.
Για την αύξηση στις συντάξεις επεσήμανε ότι δεν εξαρτάται από δική του πρόταση, αλλά προσδιορίζεται από το νόμο.
«Είναι συνάρτηση της αύξησης του ΑΕΠ, που θα είναι σημαντική, και της αύξησης του τιμαρίθμου που θα είναι επίσης σημαντική. Αυτό το άθροισμα διαιρείται δια δύο και έτσι θα προκύψει η αύξηση. Οι αυξήσεις πάντως θα είναι σημαντικές για όλους και η πλειονότητα θα τις δει στην τσέπη της» ανέφερε, επαναλαμβάνοντας επίσης ότι καταργείται η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης για όλους.
Για το ζήτημα της αύξησης του κατώτατου μισθού, τέλος, ο υπουργός Εργασίας είπε πως οι διαδικασίες θα ξεκινήσουν στην αρχή του έτους, θα γίνει διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τα επιστημονικά ινστιτούτα και στο τέλος θα έρθει η κυβέρνηση και θα παρουσιάσει την πρότασή της. Ερωτώμενος εάν θα ανέλθει στα 751 ευρώ τελικά, όπως ακούγεται, είπε ότι δεν μπορεί να απαντήσει ακόμα.