Σπάνια το debate των υποψηφίων αντιπροέδρων των ΗΠΑ έχει ενδιαφέρον. Και ακόμα πιο σπάνια κρίνει κάτι. Αν ανατρέξει κανείς τη σύγχρονη πολιτική ιστορία των ΗΠΑ, θα βρει μόνο αυτό του 2008 όταν η Σάρα Πέιλιν απέναντι στον —σύμπτωση— Τζο Μπάιντεν, τότε υποψήφιο αντιπρόεδρο του Μπαράκ Ομπάμα, άρχισε τη συζήτηση καλά, όμως μετά εγκατέλειψε το σενάριο που της είχαν δώσει και άρχισε να λέει αλλοπρόσαλλα πράγματα, καταστρέφοντας την υποψηφιότητα του σοβαρού Τζον ΜακΚέιν. Ομως εφέτος ήταν διαφορετικά.
Δεν ήταν μόνο τα πλεξιγκλάς που είχαν τοποθετηθεί ανάμεσα στην υποψήφια αντιπρόεδρο του Μπάιντεν, Κάμαλα Χάρις, και στον νυν αντιπρόεδρο Μάικ Πενς, στην αίθουσα του πανεπιστημίου της Γιούτα, στο Σολτ Λέικ Σίτι. Ούτε μόνο ότι αυτή τη φορά οι αποστάσεις των καθισμάτων πρωταγωνιστών και θεατών είχαν μετρηθεί επακριβώς, καθώς το debate διεξήχθη ενώ ο Λευκός Οίκος και ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ έχουν αναδειχθεί σε υπερμεταδότη του κορονοϊού στην αμερικανική πολιτική σκηνή.
Πέρα από την πανδημία, ήταν ένα ιστορικό debate αντιπροέδρων. Οπως σημείωσε το Politico ήταν η πρώτη φορά που μια μαύρη γυναίκα βρέθηκε απέναντι σε έναν λευκό άνδρα, σε μια τηλεμαχία τέτοιου επιπέδου, αλλά επίσης:
α) ήταν η πρώτη φορά που ένας αντιπρόεδρος καλούνταν να σηκώσει το βάρος ολόκληρης της προεκλογικής καμπάνιας του προέδρου, με την επιδημία να έχει σκοτώσει περισσότερους από 212.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ, τον ίδιο τον Τραμπ μολυσμένο και τα δημοσκοπικά του ποσοστά σε ελεύθερη πτώση (εδώ).
β) και ήταν η πρώτη φορά που ένας υποψήφιος αντιπρόεδρος, εν προκειμένω η Χάρις, καλούνταν να δώσει ένα δείγμα γραφής, όχι μόνο ως συνυποψήφια του Τζο Μπάιντεν, αλλά ως πιθανή υποψήφια πρόεδρος για το 2024. Το 1996 κάτι αντίστοιχο είχε κάνει ο Αλ Γκορ απέναντι στον Τζακ Κεμπ, αλλά τότε ήταν ήδη αντιπρόεδρος και στόχευε στη συνέχεια των Δημοκρατικών στην εξουσία στις εκλογές του 2000.
Το σίγουρο είναι ότι οι δύο μονομάχοι είχαν μάθει το μάθημά τους μετά το χαοτικό debate των Τραμπ – Μπάιντεν την περασμένη εβδομάδα (εδώ). Στην τηλεμαχία των Πενς – Χάρις, ο τόνος ήταν πολιτισμένος, ακούστηκαν ακόμα και κομπλιμέντα.
Εντάξει, υπήρξαν και διακοπές και εντάσεις, ίσως για να μην απογοητευτούν οι τηλεθεατές που πλέον επιζητούν βουλιμικά τον καβγά, ακούστηκαν και ψεύδη από τον αντιπρόεδρο όσον αφορά τον κορονοϊό που κυριάρχησε στη συζήτηση, αλλά γενικά ο ένας επέτρεπε στον άλλον να απαντήσει —αντάλλαξαν ακόμα και φιλοφρονήσεις, μολονότι στα πρόσωπά τους συγκρούονταν δύο κόσμοι, δύο διαφορετικές εικόνες της ίδιας Αμερικής: από τη μία ο θρησκόληπτος δεξιός Πενς από την Ιντιάνα του συντηρητικού Midwest και από την άλλη η φιλελεύθερη καλιφορνέζα Χάρις, μια πολιτικός και νομικός με τον κοσμοπολίτικο αέρα της Δυτικής Ακτής.
«Θα ήθελα να σας συγχαρώ, όπως έκανα ήδη στο τηλέφωνο, για την ιστορική υποψηφιότητά σας», είπε ο Πενς στη γερουσιαστή της Καλιφόρνιας, κόρη μεταναστών. «Σέβομαι το γεγονός ότι ο Τζο Μπάιντεν αφιέρωσε 47 χρόνια της ζωής του στην υπηρεσία της χώρας. Σέβομαι επίσης την δική σας καριέρα στην υπηρεσία της δικαιοσύνης», είπε ακόμη ο αντιπρόεδρος.
«Σας ευχαριστώ», του απάντησε η Χάρις.
Οι εντάσεις πάντως δεν έλειψαν. Η Χάρις επιτέθηκε στην κυβέρνηση Τραμπ χαρακτηρίζοντας την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού τη «μεγαλύτερη αποτυχία στην ιστορία» της χώρας. Μάλιστα ενέπλεξε και τον Πενς, υπενθυμίζοντας ότι αρχικά αυτός είχε αναλάβει τον συντονισμό της απάντησης στην Covid-19.
«Την 28η Ιανουαρίου, ο αντιπρόεδρος και πρόεδρος ενημερώθηκαν για τη φύση αυτής της πανδημίας», έμαθαν ότι ο κορονοϊός «είναι θανατηφόρος, ότι μεταδίδεται μέσω του αέρα, ότι πλήττει τους νέους»· ήξεραν τα πάντα, «αλλά δεν σας είπαν τίποτα», κατήγγειλε η Χάρις απευθυνόμενη προς το ακροατήριο και τους τηλεθεατές.
Ο Πενς απάντησε λέγοντας πως ο πρόεδρος Τραμπ «από την πρώτη ημέρα» έβαλε «πρώτα την υγεία της Αμερικής», κι έκανε αυτό που θα «τολμούσε» να πράξει οποιοσδήποτε άλλος: έκλεισε τα σύνορα της χώρας στους ταξιδιώτες από την Κίνα.
Μάλιστα ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ υπερασπίστηκε την πολυσυζητημένη πρόσφατη εκδήλωση στο Rose Garden του Λευκού Οίκου, όπου ο Τραμπ παρουσίασε την Εϊμι Μπάρετ, ως υποψήφια δικαστή στο Ανώτατο Δικαστήριο, σε μια μάζωξη που αποδείχτηκε υπερμεταδότης του κορονοϊού: συνολικά 30 άτομα έχουν μολυνθεί. «Ηταν τιμή μου που παραβρέθηκα μαζί με τη σύζυγό μου. Η εκδήλωση έγινε σε ανοιχτό χώρο όπως ζητούν οι επιστήμονες» είπε, για να κατηγορήσει τον Μπάιντεν ότι αν εκλεγεί θα επιβάλει περιοριστικά μέτρα.
Εξάλλου, κατήγγειλε τον υποψήφιο των Δημοκρατικών για την προεδρία πως «αντέγραψε» μέρος του σχεδίου του Ρεπουμπλικάνου προέδρου, προσθέτοντας πως ο πρώην αντιπρόεδρος «κάτι ξέρει από αντιγραφές», παραπέμποντας σε ένα σκάνδαλο που είχε πλήξει την προηγούμενη προσπάθειά του Μπάιντεν να εκλεγεί στην προεδρία, τη δεκαετία του 1980.
Γενικά ήταν ένα debate στο οποίο οι πρωταγωνιστές δεν μιλούσαν για τους ίδιους ή για αυτόν που είχαν απέναντί τους στην αίθουσα, αλλά κυρίως για τον αντίπαλο που απουσίαζε: ο Πενς προσπαθούσε να καταρρακώσει πολιτικά και ηθικά τον Μπάιντεν, η Χάρις να κάνει το ίδιο με τον Τραμπ.
Πόσα χρωστάει ο Τραμπ;
Χαρακτηριστικό το σημείο που η υποψήφια αντιπρόεδρος των Δημοκρατικών αναφέρθηκε στα χρέη του προέδρου των ΗΠΑ.
«Γνωρίζουμε πλέον ότι ο Ντόναλντ Τραμπ χρωστάει, ότι έχει χρέη ύψους 400 εκατομμυρίων δολαρίων», είπε η πρώην εισαγγελέας, αναφερόμενη σε δημοσιεύματα του Τύπου για την οικονομική κατάσταση του ενοίκου του Λευκού Οίκου. «Θα ήταν πολύ καλό εάν γνωρίζαμε σε ποιον χρωστάει χρήματα ο πρόεδρος των ΗΠΑ (…), διότι ο αμερικανικός λαός έχει το δικαίωμα να ξέρει τι ή ποιος επηρεάζει τις αποφάσεις του προέδρου», πρόσθεσε η Χάρις, κατηγορώντας τον Τραμπ πως «συγκαλύπτει τα πάντα».
Η Χάρις πέρασε ξανά στην επίθεση θίγοντας το ότι ο Τραμπ έχει προκαλέσει επανειλημμένα σύγχυση με δηλώσεις του για την πανδημία. «Αν οι επαγγελματίες της δημόσιας υγείας και ο δρ. Φάουτσι μας πουν ότι πρέπει να πάρουμε» το μελλοντικό εμβόλιο εναντίον του κορονοϊού, «θα είμαι η πρώτη που θα μπω στην ουρά για να το πάρω. Αλλά εάν μου πει πως πρέπει να το πάρω ο Ντόναλντ Τραμπ, δεν θα εμβολιαστώ».
Ο Πενς αντέτεινε σε αυτό πως η Χάρις «υπονομεύει την εμπιστοσύνη» των Αμερικανών στο πιθανό εμβόλιο, αν «αυτό έρθει επί των ημερών της κυβέρνησης Τραμπ», πράγμα που χαρακτήρισε «ασυγχώρητο» και «μικροπολιτικό παιγνίδι με τις ζωές του κόσμου».
Ο Πενς θύμισε τις μειώσεις φόρων που προώθησε η κυβέρνηση Τραμπ και υποστήριξε πως ο Μπάιντεν θα «αυξήσει τους φόρους σας από την πρώτη ημέρα», με τη γερουσιαστή να τον διαψεύδει: «ο Τζο Μπάιντεν έχει μιλήσει με σαφήνεια: δεν θα αυξήσουμε τους φόρους για κανέναν φορολογούμενο με εισοδήματα κάτω από 400.000 δολάρια τον χρόνο».
Ο Πενς αργότερα άφησε να γίνει σαφές πως δεν συμφωνεί με την επιστημονική συναίνεση για την κλιματική αλλαγή. «Το κλίμα αλλάζει. Αλλά το θέμα είναι, ποια είναι η αιτία; Και τι να κάνουμε; Ο πρόεδρος Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει πως θα συνεχίσουμε να ακούμε τους επιστήμονες», είπε. Πάντως, «δεν χρειαζόμαστε μια νέα πράσινη συμφωνία δύο τρισεκατομμυρίων δολαρίων», πρόσθεσε αναφερόμενος σε μια προγραμματική εξαγγελία του Τζο Μπάιντεν, καθώς θα δημιουργούσε σωρεία προβλημάτων, κατ’ αυτόν, στις «αμερικανικές εταιρείες» και «στις οικογένειες των Αμερικανών».
Η Χάρις αντέδρασε στηλιτεύοντας πως η σημερινή κυβέρνηση γενικά «δεν πιστεύει στην επιστήμη».
Εν μέσω του debate των υποψηφίων για την αντιπροεδρία, ο Τραμπ παρενέβη μέσω Twitter για να σχολιάσει πως ο Πενς τα πήγαινε «σπουδαία», ενώ η Χάρις — στην οποία δεν αναφέρθηκε ονομαστικά, προτιμώντας να γράψει «αυτή» — είναι «μηχάνημα που παράγει γκάφες».
Ο Πενς, 6ο ετών, και η Χάρις, 55 ετών, απέφυγαν επιμελώς να δώσουν σαφείς απαντήσεις στα ερωτήματα για την κατάσταση της υγείας τόσο του Τραμπ όσο και του Μπάιντεν, 74 και 77 ετών αντίστοιχα. Είναι μια δύσκολη ερώτηση καθώς στο πίσω μέρος του μυαλού και των δύο (αλλά και των ψηφοφόρων) είναι ότι αυτοί μπορεί να βρεθούν ανά πάσα στιγμή να προεδρεύουν της χώρας.
Ο τόνος στο debate των Πενς και Χάρις ανέβηκε ιδίως όταν τέθηκε το θέμα των φυλετικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Ο Πενς τάχθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ των υπηρεσιών επιβολής της τάξης, αρνούμενος πως υπάρχει πρόβλημα ρατσισμού στις ΗΠΑ, απηχώντας εν πολλοίς τον Τραμπ· προκάλεσε έτσι την έκρηξη της αντιπάλου του.
«Δεν θα καθίσω να ακούω να μου κάνει διάλεξη ο αντιπρόεδρος για το τι σημαίνει εφαρμογή του νόμου σε ετούτη τη χώρα», τόνισε η πρώην εισαγγελέας, καταφερόμενη αμέσως μετά εναντίον του Τραμπ διότι αρνήθηκε «να καταδικάσει» απερίφραστα τους οπαδούς της θεωρίας περί ανωτερότητας της λευκής φυλής στο ντιμπέιτ με τον Μπάιντεν.
Σε γενικές γραμμές ήταν ένα αδιάφορο debate, υπό την έννοια ότι μετά το επεισοδιακό σόου των προέδρων, η τηλεμαχία της Τετάρτης δεν έδωσε συνέχεια. Και είναι χαρακτηριστικό ότι μια που πιάσαμε και το χρώμα, το πιο ενδιαφέρον στο debate, η σταρ της βραδιάς όπως την ανακήρυξε το Politico, ήταν μια μαύρη μύγα που έδειξε σαφή προτίμηση στα κατάλευκα μαλλιά του Μάικ Πενς…
Οι New York Times υπογράμμισαν ότι σε αντίθεση με τους Τραμπ και Μπάιντεν, ο Πενς και η Χάρις συγκρούστηκαν με επιχειρήματα για τα θέματα της πολιτικής επικαιρότητας, κυρίως για τον κορονοϊό. Μάλιστα η εφημερίδα παρατήρησε ότι ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ υπερασπίστηκε τα πεπραγμένα της κυβέρνησης ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας, χωρίς αυτά που είπε να συμφωνούν με τα στοιχεία, τους αριθμούς και τις ημερομηνίες.
Αλλά πάλι, παρά τα ψεματάκια του Πενς και το «εγώ μιλάω τώρα κ. αντιπρόεδρε» που του είπε κάποια στιγμή η Χάρις, ο κόσμος ασχολείται με το πόσο πιο πολιτισμένη ήταν η συζήτηση και όχι με το περιεχόμενο αυτής. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η Κάμαλα Χάρις άφησε καλές εντυπώσεις σε αυτήν την πρεμιέρα της ως υποψήφια αντιπρόεδρος, όμως κανείς από τους δηλωμένους ψηφοφόρους του Τραμπ ή του Μπάιντεν δεν άλλαξε άποψη για χάρη της. Ούτε φυσικά για χάρη του Πενς που θα μείνει στην ιστορία για τη μύγα στα μαλλιά του.