To «αντίο» της Μόσχας στη συμφωνία για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, θα πυροδοτήσει μία νέα επισιτιστική κρίση στον αναπτυσσόμενο κόσμο απειλώντας τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Το Κρεμλίνο εκβιάζει λέγοντας ότι θα επιστρέψει στη συμφωνία μόνο αν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του για την άρση των δυτικών κυρώσεων.
Η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Τουρκίας, στην οποία μεσολάβησε ο ΟΗΕ, υπεγράφη το καλοκαίρι του 2022, επιτρέποντας σε ουκρανούς εξαγωγείς να μεταφέρουν καλαμπόκι, σιτάρι, ηλιέλαιο και άλλα αγαθά από την Οδησσό και άλλα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.
Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο «θα πληρώσουν το τίμημα» της απόφασης της Ρωσίας, κατήγγειλε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
«Εκφράζω τη βαθιά μου θλίψη για την απόφαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας να τερματίσει την εφαρμογή της Πρωτοβουλίας της Μαύρης Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της απόσυρσης των ρωσικών εγγυήσεων ασφαλείας για τη ναυσιπλοΐα στη βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα», τόνισε ο Γκουτέρες σε δημοσιογράφους.
Η συμμετοχή σε αυτή τη συμφωνία «αποτελεί μια επιλογή. Αλλά οι άνθρωποι αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις σε όλο τον κόσμο και οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν έχουν άλλη επιλογή», ανέφερε.
«Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με την πείνα και οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν μια παγκόσμια κρίση κόστους ζωής. Αυτοί θα πληρώσουν το τίμημα», δήλωσε ο γ.γ. του ΟΗΕ.
Παρόλα αυτά, η ρωσική απόφαση «δεν θα εμποδίσει τις προσπάθειές μας να διευκολύνουμε την απρόσκοπτη πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων τόσο από την Ουκρανία όσο και από τη Ρωσία», διαβεβαίωσε ο Γκουτέρες.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία θα συνεχίσει τις εξαγωγές τροφίμων, ανεξαρτήτως της Ρωσίας. «Ακόμα και χωρίς τη Ρωσική Ομοσπονδία, πρέπει να γίνουν τα πάντα ώστε να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον διάδρομο της Μαύρης Θάλασσας», είπε. «Δεν φοβόμαστε. Μας προσέγγισαν εταιρείες που έχουν πλοία. Είπαν ότι είναι έτοιμες».
«Συμφωνήσαμε με τον κ. Γκουτέρες να εργαστούμε μαζί και με τις συμβαλλόμενες χώρες για να ανανεωθεί η επισιτιστική ασφάλεια και να ξαναρχίσουν οι εξαγωγές τροφίμων μέσω Μαύρης Θάλασσας», ανέφερε ο Ζελένσκι.
Η πρωτοβουλία επέτρεψε την εξαγωγή περισσότερων από 32 εκατομμυρίων τόνων ουκρανικών σιτηρών κατά το περασμένο έτος. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων αγόρασε πάνω από το 80% του σιταριού του από την Ουκρανία, χρησιμοποιώντας τη συμφωνία για ναυλώσεις πλοίων σε προμηθεύτριες χώρες, όπως η Σομαλία και το Αφγανιστάν.
Η Ρωσία είχε αναστείλει ξανά τη συμμετοχή της στη συμφωνία, τον Οκτώβριο, μετά από επίθεση σε ρωσική ναυτική βάση στην κατεχόμενη Κριμαία. Τότε, το Κρεμλίνο προσχώρησε εκ νέου στη συμφωνία όταν η Ουκρανία, η Τουρκία και ο ΟΗΕ συνέχισαν να στέλνουν σκάφη από και προς την Οδησσό, αγνοώντας την αναστολή. Τα σχόλια του ουκρανού προέδρου δείχνουν ότι είναι έτοιμος να κάνει το ίδιο ξανά.
Η απάντηση του Κρεμλίνου
Η συνέχιση των εξαγωγών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, όπως προτείνει το Κίεβο, θα σήμαινε «ορισμένους κινδύνους» ασφαλείας, προειδοποίησε το Κρεμλίνο.
«Με την απουσία των κατάλληλων εγγυήσεων ασφαλείας, τίθενται ορισμένοι κίνδυνοι», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, προσθέτοντας ότι «αν γίνει κάτι χωρίς την Ρωσία, αυτοί οι κίνδυνοι πρέπει να ληφθούν υπ΄όψιν».
Επιπλέον της συγκαλυμμένης απειλής, το Κρεμλίνο κατηγόρησε το Κίεβο ότι χρησιμοποίησε τον θαλάσσιο δίαυλο για την εξαγωγή σιτηρών «για στρατιωτικούς σκοπούς».
«Δεν είναι μυστικό για κανέναν, είναι προφανές ότι η ζώνη αυτή χρησιμοποιήθηκε από το Κίεβο για στρατιωτικούς σκοπούς» είπε στους δημοσιογράφους ο Πεσκόφ λίγες ώρες μετά την λήξη τα μεσάνυκτα της ισχύος της διεθνούς συμφωνίας την οποία είχαν συνάψει Κίεβο και Μόσχα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και της Τουρκίας.
Ο Πεσκόφ δήλωσε ότι η Μόσχα θα είναι πρόθυμη να ενταχθεί ξανά αν ικανοποιηθούν τα αιτήματα για διευκόλυνση των εξαγωγών τροφίμων και λιπασμάτων που διαθέτει, οι οποίες υποστηρίζει ότι εμποδίζονται από τις κυρώσεις.
«Δυστυχώς, το μέρος αυτών των συμφωνιών της Μαύρης Θάλασσας που αφορά τη Ρωσία, δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής, οπότε και τερματίζεται η συμμετοχή μας. Μόλις εκπληρωθεί το ρωσικό μέρος των συμφωνιών, η ρωσική πλευρά θα επιστρέψει στην εφαρμογή αυτής της συμφωνίας, αμέσως».
Οπως γράφουν οι Times, η Μόσχα «έπεισε» την Αφρικανική Ενωση ότι οι δυτικές κυρώσεις έφταιγαν για την περυσινή κρίση εφοδιασμού. Οι δυτικές χώρες αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς της Ρωσίας, σημειώνοντας ότι οι κυρώσεις δεν καλύπτουν τον γεωργικό τομέα.
Οι δυτικές χώρες έχουν κατηγορήσει τη Ρωσία ότι εξανάγκασε τις αναπτυσσόμενες χώρες να εγκρίνουν την εισβολή της στην Ουκρανία απειλώντας με διακοπή των προμηθειών τροφίμων, αύξηση των τιμών και πείνα.
Η κατάρρευση της συμφωνίας αποτελεί πλήγμα και για τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος χρησιμοποίησε την κρίση για να παγιώσει τη θέση του ως γέφυρα ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση, διατηρώντας οικονομικούς δεσμούς και με τις δύο πλευρές. Για αυτό και έσπευσε να τονίσει ότι θα συζητήσει ο ίδιος το θέμα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας δήλωσε ότι θα είναι έτοιμο να εξετάσει την επανένωση της συμφωνίας, αν υπήρχαν «συγκεκριμένα αποτελέσματα» για τη Μόσχα. Σε ανακοίνωσή του, το υπουργείο παραπονέθηκε για συνεχή εμπόδια στις ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων.
Αντιδράσεις και επικρίσεις
Ο Λευκός Οίκος διαβεβαίωσε ότι δεν εξετάζει την περίπτωση να χρησιμοποιηθούν αμερικανικά στρατιωτικά μέσα για να προστατευθούν τα πλοία που μεταφέρουν σιτηρά από την Ουκρανία, μετά την αναστολή της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας.
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Τζον Κίρμπι, είπε ωστόσο ότι οι ΗΠΑ θα εργαστούν με άλλες χώρες για να διασφαλίσουν την εξαγωγή των σιτηρών.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Αντονι Μπλίνκεν, χαρακτήρισε «απαράδεκτη» την απόφαση της Ρωσίας να μην παρατείνει τη συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι το γεγονός αυτό θα οδηγήσει στην αύξηση της τιμής των τροφίμων.
Η επιλογή της Μόσχας να χρησιμοποιήσει «τα τρόφιμα σαν όπλο, θα περιπλέξει τον ανεφοδιασμό σε περιοχές που τα χρειάζονται απεγνωσμένα και θα προκαλέσει αύξηση των τιμών», είπε ο Μπλίνκεν.
Η αναστολή από την Ρωσία της συμφωνίας «θα επιδεινώσει την επισιτιστική ασφάλεια και θα βλάψει εκατομμύρια» ανθρώπους, ανέφερε ο Λευκός Οίκος.
«Καλούμε την κυβέρνησης της Ρωσίας να αναστείλει άμεσα την απόφασή της» ανέφερε ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Ανταμ Χοντζ.
Η κίνηση της Μόσχας είναι μια «πράξη σκληρότητας», δήλωσε η πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Εθνη, Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ.
«Η Ρωσία κατάφερε ένα ακόμη πλήγμα στους πιο ευάλωτους του κόσμου, αυτή τη φορά αναστέλλοντας τη συμμετοχή της στη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά. Πρόκειται πραγματικά για άλλη μια πράξη σκληρότητας», δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Ο πρεσβευτής της Κίνας στα Ηνωμένα Εθνη, Ζανγκ Τζουν, εξέφρασε την ελπίδα ότι όλα τα μέρη που εμπλέκονται θα μπορέσουν να βρουν μια διέξοδο προς τα εμπρός, αναφέροντας ειδικά ότι η Ρωσία «έχει ανησυχίες».
«Εξακολουθούμε να ελπίζουμε ότι, ξέρετε, δεχόμενοι τις ανησυχίες όλων των μερών… τότε μπορούμε να βρούμε μια λύση-πακέτο», δήλωσε ο Ζανγκ στους δημοσιογράφους.
Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εξωτερική πολιτική, καταδίκασε την απόφαση της Ρωσίας.
Ο Ζοζέπ Μπορέλ έκανε λόγο για «εντελώς αδικαιολόγητη» απόφαση, μιλώντας στο περιθώριο της συνόδου της ΕΕ με τους ηγέτες χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.
Πρόκειται για κίνηση «πολύ σοβαρή», που θα «δημιουργήσει πολλά προβλήματα σε πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο». Απέρριψε τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες της Μόσχας πως οι ευρωπαϊκές κυρώσεις παρεμβάλλουν προσκόμματα στις εξαγωγές ρωσικών αγροτικών προϊόντων, ιδίως σιτηρών και λιπασμάτων, μιλώντας για «ανοησίες».
Η απόφαση της Ρωσίας για την πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά, «θα θέσει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια», τόνισε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.
«Η πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά έχει ωφελήσει εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Λυπάμαι για τη σημερινή ανακοίνωση της Ρωσίας. Αυτό θα θέσει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια και την πρόσβαση των πληθυσμών σε όλο τον κόσμο σε προμήθειες σιτηρών και λιπασμάτων. Υποστηρίζω τις προσπάθειες του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, να επιδιώξει την επέκτασή του», είπε.
Ως «άσχημα νέα» για όλον τον κόσμο χαρακτήρισε ο Ολαφ Σολτς την υπαναχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία.
«Είναι άσχημο μήνυμα ότι ο Πούτιν δεν θέλει να ανανεώσει την συμφωνία για τα σιτηρά. Δείχνει σε όλους μας ότι η Ρωσία δεν αισθάνεται υπεύθυνη για την αρμονική συνύπαρξη και με την επίθεση εναντίον της Ουκρανίας απειλεί όλον τον κόσμο», έγραψε ο Σολτς στο Twitter.
«Μην χρησιμοποιείτε την πείνα ως όπλο!», κάλεσε τον Πούτιν ο γερμανός υπουργός Αγροτικής Οικονομίας Τζεμ Ετσντεμιρ, ενώ η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος τόνισε ότι «οι διαφωνίες δεν πρέπει να εξελίσσονται στις πλάτες των φτωχότερων σε αυτόν τον πλανήτη».
«Πρέπει να μπει ένα τέλος στη χρήση της πείνας ως όπλου. Ο Πούτιν, ως φριχτός πολεμοκάπηλος, κρατά ομήρους τους φτωχότερους των φτωχών του κόσμου», δήλωσε ο Ετσντεμιρ και απηύθυνε έκκληση προς τον «ρώσο δικτάτορα» να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Στο ίδιο πνεύμα, η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος, Κριστιάνε Χόφμαν, κάλεσε τη Ρωσία «να καταστήσει εφικτή την περαιτέρω επέκταση της συμφωνίας για την εξαγωγή των σιτηρών», τονίζοντας ότι οι διαφωνίες δεν πρέπει να εξελίσσονται «στις πλάτες των φτωχότερων του πλανήτη».
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναμένει ότι «η συμφωνία δεν μπορεί στο μέλλον πάντα να ανανεώνεται για σύντομο διάστημα, αλλά ότι θα είναι εφικτή και μακροπρόθεσμα η εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία», δήλωσε η ίδια.
Η Ρωσία οφείλει να ανανεώσει την Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά (BSGI) και να δεσμευτεί για την πλήρη εφαρμογή της, δήλωσε επίσης εκπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών.
«Εξωθώντας μονομερώς στην κατάρρευση της συμφωνίας, η Ρωσία χρησιμοποιεί τα τρόφιμα ως όπλο και εμποδίζει τα σιτηρά να φτάσουν σε αυτούς που τα χρειάζονται περισσότερο», ανέφερε.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο καταδικάζει την κραυγαλέα προσπάθεια της Ρωσίας να βλάψει τους πιο ευάλωτους ως μέρος του παράνομου πολέμου της. Η Ρωσία πρέπει να ανανεώσει την BSGI και να δεσμευτεί για την πλήρη εφαρμογή της», συμπλήρωσε ο βρετανός αξιωματούχος.
«Η απόφαση της Ρωσίας να διακόψει την συμφωνία για τα σιτηρά αποτελεί μια ακόμη απόδειξη του ποιος είναι φίλος και ποιος είναι εχθρός των φτωχότερων χωρών», είπε χαρακτηριστικά η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.
«Ας προβληματιστούν οι ηγέτες των εθνών εκείνων που δεν θέλουν να ξεχωρίσουν ανάμεσα σε θύμα και θύτη», πρόσθεσε.
Τελος, το Παρίσι κάλεσε τη Ρωσία να σταματήσει τον «εκβιασμό», καταδικάζοντας την απόφαση της Μόσχας να αναστείλει τη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών.
«Η Ρωσία είναι η μόνο υπεύθυνη για το μπλοκάρισμα της ναυσιπλοΐας σε αυτόν τον θαλάσσιο χώρο και επιβάλει παράνομο αποκλεισμό στα ουκρανικά λιμάνια», αναφέρει η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών στην ανακοίνωσή του. «Πρέπει να σταματήσει τον εκβιασμό σε βάρος της παγκόσμιας διατροφικής ασφάλειας και να αναθεωρήσει την απόφασή της», πρόσθεσε.