Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπαίνει όλο και πιο βαθιά στη ζωή μας, και η πολιτική δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Σε μια πόλη της Βραζιλίας καταγράφηκε μια τεχνολογική πρωτιά όταν, εν αγνοία του, το δημοτικό συμβούλιο μιας πόλης ψήφισε ένα νομοσχέδιο γραμμένο από το γνωστό πρόγραμμα ΤΝ, ChatGPT.
Τον περασμένο Οκτώβριο, το 36μελές δημοτικό συμβούλιο του Πόρτο Αλέγκρε ψήφισε ομόφωνα ένα σχέδιο νόμου που ελάφρυνε το βάρος των φορολογουμένων, γλιτώνοντας τους κατοίκους της βραζιλιάνικης πόλης από τα έξοδα αντικατάστασης κλεμμένων μετρητών νερού. Αφού ελέγχθηκε από πολλές από τις επιτροπές του συμβουλίου, ο νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 23 Νοεμβρίου.
Αλλά ο χορηγός του, ο δημοτικός σύμβουλος Ραμίρο Ροζάριο, έκανε μια συγκλονιστική αποκάλυψη μόλις έξι ημέρες αργότερα, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post. Το νομοσχέδιο δεν ήταν προϊόν συνεδριάσεων ανταλλαγής ιδεών και συζητήσεων περί πολιτικής – αντίθετα, είχε γραφτεί εξ ολοκλήρου από το ChatGPT, το ισχυρό μοντέλο γλώσσας ΤΝ που αναπτύχθηκε από την εταιρία OpenAI.
Ο Ροζάριο αποκάλυψε ότι το λειτουργικό επεξεργάστηκε μια εντολή 250 χαρακτήρων και χρειάστηκε περίπου 15 δευτερόλεπτα για να χρησιμοποιήσει την αλγοριθμική του μαγεία και να παρουσιάσει το νομοσχέδιο – μια διαδικασία που κανονικά θα έπαιρνε περίπου τρεις ημέρες. Το αποτέλεσμα, είπε, έδειξε πώς η ΤΝ μπορεί να γίνει ένα χρήσιμο εργαλείο για τη βελτιστοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών.
Ωστόσο, ο πρώτος νόμος της Βραζιλίας που δημιουργήθηκε από το ChatGPT έχει οδηγήσει τη χώρα της Νότιας Αμερικής σε μια συζήτηση που αντηχεί σε ολόκληρο τον κόσμο: Με την ΤΝ να κατακτά τον κόσμο με καταιγιστικούς ρυθμούς, μήπως η κοινωνία προσανατολίζεται προς ένα μέλλον όπου ο αυτοματισμός θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους;
«Επιστρέφω σε αυτή τη φράση, που έχει ήδη γίνει ένα είδος κλισέ πάνω στο θέμα: Κανείς δεν θα αντικατασταθεί από την ΤΝ, αλλά θα μπορούσαμε όλοι να αντικατασταθούμε από εκείνους που ξέρουν πώς να τη χρησιμοποιούν» δήλωσε ο Ροζάριο στην Washington Post. «Οπότε, πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτό το μονοπάτι».
Αυτοαποκαλούμενος λάτρης της τεχνολογίας, ο βραζιλιάνος σοσιαλδημοκράτης πολιτικός ήθελε να φέρει «τη συζήτηση γύρω από την έναρξη μιας μεγάλης τεχνολογικής επανάστασης» στην πολιτική και δημόσια σφαίρα. Για μήνες, το γραφείο του Ροζάριο είχε πλημμυρίσει από καταγγελίες των ψηφοφόρων του ότι χρεώνονταν όταν τους έκλεβαν τους μετρητές νερού της πόλης – και ήθελε να κάνει κάτι γι’ αυτό.
Τον περασμένο Ιούνιο κάθισε στον υπολογιστή του, άνοιξε το ChatGPT και πληκτρολόγησε μια εντολή: «Δημιουργήστε έναν δημοτικό νόμο για την πόλη του Πόρτο Αλέγκρε, που να προέρχεται από το νομοθετικό σώμα και όχι από την εκτελεστική εξουσία, και θα απαγορεύει στο Δημοτικό Τμήμα Υδρευσης και Αποχέτευσης να χρεώνει τον ιδιοκτήτη του ακινήτου για την πληρωμή νέου μετρητή νερού όταν αυτός κλαπεί».
Το λογισμικό έφτιαξε μια πρόταση με αιτιολόγηση και οκτώ υποενότητες. Ο Ροζάριο έμεινε «άναυδος». Το πιο «ασύλληπτο» κομμάτι της; Το ChatGPT γέννησε δυο ιδέες που δεν του είχαν περάσει ποτέ από το μυαλό – να ορίσει ένα χρονοδιάγραμμα 30 ημερών για την αντικατάσταση των κλεμμένων υδρομετρητών από την πόλη και, σε περιπτώσεις που παραβιαζόταν αυτή η προθεσμία, να απαλλάξει τους ιδιοκτήτες ακινήτων από την πληρωμή των λογαριασμών νερού.
«Αν είχα ακολουθήσει τη συνήθη διαδικασία, θα χρειαζόμουν μέρες για να συναντηθώ με την ομάδα μου και τις νομικές πηγές» εξηγεί. «Αλλά μέσα σε ένα κλάσμα αυτού του χρόνου, η ΤΝ εξέτασε τις καλύτερες αναφορές σχετικά με τις σωστές πρακτικές στη σύνταξη νομοσχεδίων εντός και εκτός της χώρας από τη βάση δεδομένων της. Αυτή ήταν μια άνευ προηγουμένου διαδικασία, η οποία γέννησε προτάσεις σύμφωνες με τις αρχές και τις αξίες της εντολής μου. Αμέσως υπέγραψα το νομοσχέδιο».
Ως μοντέλο μηχανικής μάθησης, το ChatGPT συνδυάζει εκπαίδευση από ανθρώπινες γνώσεις που προέρχονται από ποικίλες πηγές, όπως η Wikipedia, βιβλία, άρθρα ειδήσεων και επιστημονικά περιοδικά. Αναλύει ερωτήματα και παράγει απαντήσεις, προβλέποντας τι ακολουθεί σε μια πρόταση — ουσιαστικά, αφομοιώνοντας τεράστιες ποσότητες δεδομένων και συνάγοντας σχέσεις μεταξύ των λέξεων στο κείμενο.
Αν και οι χρήστες το έχουν χρησιμοποιήσει με διάφορους τρόπους –συγγραφή κολεγιακών δοκιμίων, δημιουργία στίχων σε στυλ συγκεκριμένων καλλιτεχνών, σύνταξη βιβλικών στίχων που εξηγούν πώς να αφαιρέσεις ένα σάντουιτς με φυστικοβούτυρο από ένα μηχάνημα βίντεο– οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι το ChatGPT δεν είναι αξιόπιστο, καθώς έχει μια τάση να παράγει μικρά λάθη στην καλύτερη περίπτωση, και κατάφωρη παραπληροφόρηση στη χειρότερη.
Το νομοθετικό τμήμα του δημοτικού συμβουλίου του Πόρτο Αλέγκρε αναθεώρησε την αρχική πρόταση του Ροζάριο και προσάρμοσε τη διατύπωσή του στην τυπική γλώσσα που χρησιμοποιείται στα νομοσχέδια. Αλλά έκανε ελάχιστες αλλαγές και δεν έφερε αντίρρηση σε κανένα μέρος του περιεχομένου, σύμφωνα με τα αντίγραφα του κειμένου πριν και μετά την τελική του σύνταξη.
Στην πραγματικότητα, ο αναλυτής του κειμένου πρότεινε την τροποποίηση του υφιστάμενου νόμου του 1987 για το νερό και την αποχέτευση της πόλης με υποενότητες από την πρόταση του Ροζάριο, σύμφωνα με τα αρχεία. Στις 18 Οκτωβρίου, μετά από περαιτέρω εξέταση από τη δικαστική και συνταγματική επιτροπή του, το δημοτικό συμβούλιο ψήφισε υπέρ του νόμου του Ροζάριο, ο οποίος έλαβε την τελική του έγκριση από τον δήμαρχο του Πόρτο Αλέγκρε λίγες ημέρες αργότερα.
Μια εβδομάδα αργότερα, ο δημοτικός σύμβουλος χρησιμοποίησε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αποκαλύψει το μυστικό του: «Ο πρώτος βραζιλιάνικος νόμος που δημιουργήθηκε αποκλειστικά από Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σε ισχύ στο Πόρτο Αλέγκρε!» έγραψε στο X (πρώην Twitter). Οι συνάδελφοί του ήταν έκπληκτοι, λέει. Κάποιοι γοητεύτηκαν. Αλλοι κατήγγειλαν την έλλειψη διαφάνειας γύρω από τη σύνταξή του.
Ο Ροζάριο ισχυρίζεται ότι αρχικά κράτησε κρυφή τη χρήση του ChatGPT επειδή «πολλοί συνάδελφοι εξακολουθούν να έχουν προκατάληψη κατά της ΤΝ και δεν ήθελα να διακινδυνεύσω τη μη ψήφιση ενός αδιάσειστα ευεργετικού νόμου μόνο και μόνο επειδή γράφτηκε από ένα λογισμικό». Επιπλέον, προσθέτει, το πείραμά του «έδειξε τα κέρδη που μπορούμε να έχουμε αν χρησιμοποιήσουμε αυτή την τεχνολογία».
Ο βραζιλιάνος πολιτικός θεωρεί ότι η επανάσταση της ΤΝ «δεν διαφέρει πραγματικά από τις αλλαγές που έφεραν στη ζωή μας το διαδίκτυο και οι υπολογιστές. Θυμάστε πώς όλοι αντιμετώπιζαν με τρόμο την κυριαρχία των υπολογιστών; Ε, λοιπόν, κοιτάξτε πόσο χρήσιμοι έχουν γίνει στις μέρες μας».