Εκατοντάδες υποστηρικτές του Ζαΐχ Μπολσονάρο, τυλιγμένοι με βραζιλιάνικες σημαίες ή φορώντας κίτρινα μπλουζάκια, έσπασαν τον αστυνομικό κλοιό και εισέβαλαν στο Κογκρέσο, το οποίο «πολιορκούσαν» επί ώρες την Κυριακή, και σε άλλα κυβερνητικά κτίρια στην Μπραζίλια, σύμφωνα με πλάνα που μετέδωσαν τα τοπικά τηλεοπτικά δίκτυα αλλά και βίντεο που ανάρτησαν σε ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης ομάδες προσκείμενες στον πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας.
Δεκάδες από αυτούς σκαρφάλωσαν στη ράμπα του κτιρίου, όπου στεγάζονται η Βουλή και η Γερουσία της χώρας, και ανέβηκαν μέχρι τη στέγη του. Το CNN Brasil μετέδωσε ότι οι διαδηλωτές κατέκλυσαν επίσης τον χώρο στάθμευσης του προεδρικού μεγάρου Πλανάλτο και άλλα κτίρια γειτονικά στο Κογκρέσο. Αλλοι μπήκαν στο κτίριο του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Οι ζημιές σε αυτά τα κτίρια, τα οποία θεωρούνται «θησαυροί» της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και φιλοξενούν πολλά έργα τέχνης, φαίνονται σημαντικές, μετέδωσαν τα διεθνή ειδησεογραφικά δίκτυα.
Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονταν για την επιστροφή στην εξουσία, την περασμένη εβδομάδα, του Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος αναδείχθηκε νικητής στις προεδρικές εκλογές της 30ής Οκτωβρίου. Οι μπολσοναριστές διαδήλωναν εδώ και πολλές ημέρες έξω από στρατόπεδα μετά την ήττα του Μπολσονάρο και ζητούσαν να παρέμβει ο στρατός για να μην επιστρέψει στην εξουσία ο Λούλα. Ορισμένοι είχαν μπλοκάρει οδικούς άξονες επί μία εβδομάδα μετά τις εκλογές.
Ο Μπολσονάρο, που δεν συνεχάρη ποτέ τον Λούλα για την εκλογή του, έφυγε από τη Βραζιλία δύο ημέρες προτού να λήξει η θητεία του και την Κυριακή βρισκόταν ήδη στη Φλόριντα.
Εντυπωσιακά πλάνα, που θύμισαν την εισβολή στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, πριν από δύο χρόνια, έδειξαν νωρόίτερα ένα πλήθος διαδηλωτών να πλησιάζει την Πλατεία των Τριών Εξουσιών –όπου βρίσκονται το προεδρικό μέγαρο Πλανάλτο, το Ανώτατο Δικαστήριο και το Κογκρέσο– η οποία είχε αποκλειστεί από την αστυνομία η οποία δεν κατάφερε, ωστόσο, να απωθήσει τους συγκεντρωμένους. Τα τοπικά ΜΜΕ υπολόγισαν ότι στις ταραχές συμμετείχαν περίπου 3.000 άνθρωποι.
Τις στιγμές που βρίσκονταν σε εξέλιξη τα επεισόδια ο πρόεδρος της Βραζιλίας δεν βρισκόταν στην πρωτεύουσα αλλά στο Σάο Πάολο, ανέφεραν τα τοπικά ΜΜΕ. Τα ξημερώματα της Δευτέρας (ώρα Ελλάδας) ο διεθνής Τύπος μετέδιδε ότι ο βραζιλιάνος πρόεδρος επέστρεψε στην Μπραζίλια προκειμένου να διαπιστώσει την έκταση των ζημιών στα κυβερνητικά κτίρια.
Ο Λούλα πήγε κατά σειρά στο προεδρικό μέγαρο και κατόπιν στο Ανώτατο Δικαστήριο. Πλάνα που μετέδωσε το τηλεοπτικό δίκτυο Globo, τον εικονίζουν να συζητά με μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου, μπροστά στο κτίριο με σπασμένα παράθυρα.
Ο κεντροαριστερός πρόεδρος τόνισε σε ομιλία του λίγο νωρίτερα ότι ο ακροδεξιός προκάτοχός του «ενεθάρρυνε» τους «φανατικούς φασίστες βάνδαλους» να εισβάλουν στο Κογκρέσο, στο προεδρικό μέγαρο και στο Ανώτατο Δικαστήριο.
«Η δημοκρατία εγγυάται την ελευθερία της έκφρασης αλλά απαιτεί επίσης να γίνονται σεβαστοί οι θεσμοί. Αυτό που έκαναν αυτοί οι βάνδαλοι, αυτοί οι φανατικοί φασίστες (…) δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της χώρας μας. Αυτoί που χρηματοδότησαν (τις διαδηλώσεις) θα πληρώσουν για αυτές τις ανεύθυνες και αντιδημοκρατικές ενέργειες», επέμεινε.
Παράλληλα, ο πρόεδρος της Βραζιλίας κήρυξε «ομοσπονδιακή παρέμβαση» μέχρι τις 31 Ιανουαρίου, κάτι που σημαίνει ότι οι δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες συνήθως ελέγχονται από τις πολιτειακές και τοπικές Αρχές, θα τεθούν υπό ομοσπονδιακή διοίκηση. Με το διάταγμα, όλες οι δυνάμεις ασφαλείας της Μπραζίλια τίθενται υπό τον έλεγχο ενός προσώπου που όρισε ο Λούλα, του Ρικάρντο Γκαρσία Καπέλι. Ο τελευταίος λογοδοτεί απευθείας στον πρόεδρο και μπορεί να χρησιμοποιήσει «κάθε όργανο, πολιτικό ή στρατιωτικό» για τη διατήρηση της τάξης, σύμφωνα με το Reuters.
Καθώς έπεφτε η νύχτα στην πρωτεύουσα της Βραζιλίας, οι δυνάμεις επιβολής της τάξης έμοιαζαν να ανακτούν προοδευτικά τον έλεγχο της κατάστασης, χρησιμοποιώντας εκτοξευτήρες νερού υπό πίεση και δακρυγόνα για να διατηρούν τους διαδηλωτές σε απόσταση. Τουλάχιστον 150 οπαδοί του ακροδεξιού πρώην προέδρου συνελήφθησαν, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες των τοπικών ΜΜΕ από την αστυνομία.
Η αστυνομία άδειασε το βραζιλιάνικο Κογκρέσο, ώρες αφού καταλήφθηκε, διαπίστωσε δημοσιογράφος της τηλεοπτικής υπηρεσίας του Γαλλικού Πρακτορείου, σύμφωνα με τηλεγράφημα που μετέδωσε το ΑΠΕ ΜΠΕ στις 01:34 (ώρα Ελλάδας). Η κατάσταση έμοιαζε λιγότερο σαφής, αλλά πάντως πλέον ελεγχόμενη, στο προεδρικό μέγαρο Πλανάλτου όσο και στην έδρα του Ανώτατου Δικαστηρίου· ωστόσο, μεγάλος αριθμός μπολσοναριστών διαδηλωτών παρέμενε στα περίχωρα της περιοχής όπου εδρεύουν οι τρεις εξουσίες στη βραζιλιάνικη πρωτεύουσα Μπραζίλια, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Ο ίδιος ο Μπολσονάρο έγραψε αργότερα στο Twitter πως «το πλιάτσικο και οι εισβολές σε δημόσια κτίρια (…) αντίκεινται στον κανόνα» των «ειρηνικών διαδηλώσεων».
Σε άλλη ανάρτησή του στο ίδιο νήμα, ο πρώην πρόεδρος απέρριψε «τις κατηγορίες χωρίς απόδειξη» του κεντροαριστερού διαδόχου του Λούλα, που κατήγγειλε ότι ο «λόγος» του ακροδεξιού πρώην αρχηγού του κράτους «ενεθάρρυνε» τον όχλο να εισβάλει στις έδρες των τριών εξουσιών.
Ο κυβερνήτης του ομοσπονδιακού διαμερίσματος της Μπραζίλιας, Ιμπανέις Ρόσα, σύμμαχος του Μπολσονάρο, ζήτησε συγγνώμη μέσω βίντεο από τον Λούλα. Χαρακτήρισε τους δράστες των εκτεταμένων καταστροφών στα δημόσια κτίρια «αληθινούς βάνδαλους» και «αληθινούς τρομοκράτες».
«Παρακολουθούσαμε με τον υπουργό (Δικαιοσύνης και Δημόσιας Ασφάλειας) Ντίνου όλες τις κινήσεις (…) Σε καμιά στιγμή δεν νομίζαμε πως οι διαδηλώσεις αυτές θα έπαιρναν τέτοιες διαστάσεις», πρόσθεσε.
Ο Αλεσάντρ τζι Μοράις, , δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βραζιλίας, αποφάσισε να παυθεί για 90 ημέρες ο Ρόσα, εξαιτίας των σφαλμάτων και των παραλείψεων στα μέτρα ασφαλείας που επέτρεψαν την εισβολή του όχλου στις έδρες των τριών εξουσιών.
Ακόμη, διέταξε οι καταυλισμοί έξω από στρατιωτικές βάσεις που έχουν στήσει οπαδοί του Μπολσονάρο, απαιτώντας οι ένοπλες δυνάμεις να προχωρήσουν σε πραξικόπημα, να έχουν διαλυθεί εντός 24 ωρών, να απομακρυνθούν τα οδοφράγματα και να τερματιστούν οι καταλήψεις κτιρίων.
Ο δικαστής έδωσε εντολή επίσης τα social media, Facebook, Twitter και Tik Tok να αναστείλουν μέχρι νεωτέρας τη λειτουργία των λογαριασμών χρηστών που διασπείρουν αντιδημοκρατική προπαγάνδα.
Διεθνείς αντιδράσεις
Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν καταδίκασε την «επίθεση εναντίον της δημοκρατίας» στη Βραζιλία, αναφερόμενος στην εισβολή οπαδών του Ζαΐχ Μπολσονάρο στο Κογκρέσο, το προεδρικό μέγαρο και το Ανώτατο Δικαστήριο στην Μπραζίλια, την πρωτεύουσα της χώρας της Λατινικής Αμερικής.
Ο Μπάιντεν είπε πως θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τον κεντροαριστερό πρόεδρο Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος κέρδισε τον Μπολσονάρο στις αμφίρροπες εκλογές του Οκτωβρίου.
«Καταδικάζω την επίθεση εναντίον της δημοκρατίας και της ειρηνικής μεταβίβασης της εξουσίας στη Βραζιλία. Οι δημοκρατικοί θεσμοί της Βραζιλίας έχουν την απόλυτη υποστήριξή μας και η βούληση του βραζιλιάνικου λαού δεν πρέπει να υπονομευθεί», σημείωσε σε ανάρτησή του στο Twitter.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, με ανάρτησή του στο Twitter, καταδίκασε επίσης την επίθεση «στους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας».
Πλήθος μεμονωμένων κρατών της ΕΕ, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ιταλία και η Πορτογαλία, έλαβαν ανάλογες θέσεις από την πρώτη στιγμή, όπως και πολλοί πρόεδροι χωρών της Λατινικής Αμερικής.
Ο αριστερός πρόεδρος της Κολομβίας Γκουστάβο Πέτρο εξέφρασε την αλληλεγγύη του στον βραζιλιάνο ομόλογό του Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα. «Ο φασισμός αποφάσισε πραξικόπημα», κατήγγειλε.
Την πλήρη υποστήριξή της κυβέρνησής του στον Λούλα εξέφρασε και ο πρόεδρος της Χιλής Γκαμπριέλ Μπόριτς κάνοντας λόγο για «θρασύδειλη επίθεση στη δημοκρατία».