«Το ΝΑΤΟ φταίει που προκάλεσε την “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”, του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, η Ουάσινγκτον βοηθούσε το Κίεβο να χτίσει μυστικά εργαστήρια βιολογικών όπλων, την Ουκρανία την υπερασπίζουν οι ναζιστές και ο κόσμος όλος στηρίζει την προσπάθεια της Ρωσίας να απελευθερώσει τη χώρα από ένα φασιστικό καθεστώς.
Καλώς ήλθατε στη Βουλγαρία, τη χώρα όπου όλες οι παραπάνω θεωρίες συνωμοσίας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και εξαπλώνονται ταχύτατα, σε έδαφος μάλιστα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οπως σημειώνει το Politico, πρόκειται για το ένα μέλος της ΕΕ όπου η ρωσική προπαγάνδα έχει τους περισσότερους υποστηρικτές, ανάμεσά τους πολιτικούς, δημοσιογράφους και «ειδικούς».
Η κοινή γνώμη είναι διχασμένη και ο φόβος ότι απειλούνται οι δημοκρατικές αξίες, είναι έντονος στη φτωχότερη και πρώτη σε διαφθορά χώρα της ΕΕ.
«Η Βουλγαρία είναι εδώ και χρόνια στόχος συστηματικής εκστρατείας παραπληροφόρησης και αυτές οι προσπάθειες έχουν αποτέλεσμα», ανέφερε ο Γκόραν Γκεοργκίεφ, αναλυτής του Κέντρου για τη Μελέτη της Δημοκρατίας, που εδρεύει στη Σόφια. «Κάποιοι Βούλγαροι πιστεύουν στις θεωρίες συνωμοσίας και έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα παραδοσιακά μίντια».
Είναι κάτι που προβληματίζει και την κυβέρνηση του Κίριλ Πέτκοφ, ο οποίος εξελέγη με την υπόσχεση να πολεμήσει τη διαφθορά.
Στα μάτια των Δυτικοευρωπαίων, το ποσοστό των Βούλγαρων που πιστεύουν την προπαγάνδα του Κρεμλίνου είναι υψηλό. Λίγο μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ο Πετκόφ έδιωξε τον υπουργό Αμυνας, που επέμενε να την χαρακτηρίζει ειδική στρατιωτική επιχείρηση, ακολουθώντας το δόγμα Πούτιν.
Πρόσφατα, βουλγαρικό ΜΜΕ αναπαρήγαγε δημοσίευμα της Komsomolskaya Pravda, το οποίο ανέφερε ότι οι μαχητές του Azovstal ήταν καλυμμένοι με τατουάζ με σβάστικες και φράσεις του Χίτλερ.
Το άρθρο ανήρτησε στο Facebook ο δημοφιλής εθνικιστής τηλεπαρουσιαστής Μάρτιν Καρμπόφσκι, που έχει 530.000 ακόλουθους.
Βιομηχανίες… τρολ
Σύμφωνα με τον Μποζιντάρ Μποζάνοφ, τον υπουργό ψηφιακής διακυβέρνησης, το πρόβλημα με τη ρωσική προπαγάνδα στη Βουλγαρία είναι συστημικό και χρόνιο.
«Το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί εργοστάσια τρολ, ανώνυμα sites και τοπικά ΜΜΕ τα οποία ελέγχει. Οπως και σε άλλα ανατολικοευρωπαϊκά κράτη, δεν μπορούμε απλά να κλείσουμε μίντια που ελέγχονται από τη Ρωσία για να το λύσουμε», είπε ο Μποζάνοφ στο Politico.
Η Βουλγαρία όμως έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα από όλα τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, που είναι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μεγαλύτερο ακόμα και από την Ουγγαρία.
Οι ιστορικοί δεσμοί ανάμεσα στη Βουλγαρία και τη Ρωσία είναι πολύ βαθείς. Οι Βούλγαροι μιλούν ρωσικά και πιστεύουν πιο εύκολα στα λεγόμενα του Κρεμλίνου. Για πολλούς, η Μόσχα είναι σύμμαχος. Το 1877-78, η Ρωσία έδιωξε τους Οθωμανούς από τη Βουλγαρία και από τότε, πολλοί την βλέπουν ως απελευθερώτρια χώρα.
Μόνο το 10% των Βούλγαρων θεωρεί ότι τα βουλγαρικά ΜΜΕ είναι ανεξάρτητα, αλλά παρόλα αυτά, τα εμπιστεύονται. «Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στη βουλγαρική κοινωνία είναι η απουσία κριτικής σκέψης. Δεν ξέρουμε να ξεχωρίσουμε την παραπληροφόρηση και πιστεύουμε τα fake news», είπε η Βελισλάβα Ποπόβα, διευθύντρια στο ειδησεογραφικό site, Dnevnik.bg.
Καθόλου τυχαία, η παραπληροφόρηση οργίασε στην πανδημία και η Βουλγαρία έχει από τα μικρότερα ποσοστά εμβολιασμένων στην ΕΕ.
Κερδισμένο βγήκε ένα ακραίο εθνικιστικό κόμμα, η Αναγέννηση, που μπήκε στη Βουλή και τώρα, από την πανδημία έχει στρέψει τον προσανατολισμό του στον πόλεμο, πρεσβεύοντας την προπαγάνδα του Κρεμλίνου. Στις συκεντρώσεις του, οι ρωσικές σημαίες ανεμίζουν πλάι στις βουλγαρικές. Τα ρωσικά ΜΜΕ προβάλουν τις εικόνες αυτές ως δείγμα της βουλγαρικής στήριξης στην εισβολή του Πούτιν.
Προπαγάνδα στο Facebook
Σύμφωνα με έρευνες, το 70% των Βούλγαρων διαβάζει τις ειδήσεις στο Facebook και άλλα social media, μην έχοντας μάλιστα τα απαραίτητα φίλτρα εναντίον των fake news.
Ο Μάρτιν Οσικόφσκι, λέκτορας της ιστορίας των ΜΜΕ στο Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο, είπε στο Politico ότι παρατήρησε πως λογαριασμοί που ανήκαν σε άτομα που στήριζαν τη Ρωσία, δεν μπορούσαν να καταγγελθούν. Αντίθετα, λογαριασμοί που ήταν ουδέτεροι ή υπέρ της Ουκρανίας, μπλοκάρονταν. Μερίδα των πολιτών διαμαρτυρήθηκε στο Facebook καταγγέλοντας ότι βοηθά την διασπορά ψευδών ειδήσεων και της ρωσικής προπαγάνδας.
Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι τα τρολ στοχεύουν τους λογαριασμούς κατά χιλιάδες και οι αλγόριθμοι του Facebook αυτόματα τους μπλοκάρουν.
Το Facebook απάντησε ότι προσπαθεί να καταπολεμήσει την προπαγάνδα σε συνεργασία με τις βουλγαρικές αρχές και άλλους ειδικούς.
«Αποσύρουμε περιεχόμενο που παραβιάζει τους κανονισμούς μας και συνεργαζόμαστε με ανεξάρτητες πηγές για τη διασταύρωση των ειδήσεων και την απόρριψη όσων είναι ψευδών», δήλωσε εκπρόσωπος της Metα.
Ομως, ο Οσικόφκσι σημείωσε ότι αυτοί με τους οποίους συνεργάζεται το Facebook μπορεί να είναι νέοι και άπειροι και να είναι και οι ίδιοι επηρεασμένοι από τη ρωσική προπαγάνδα, που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα ψέματα του Κρεμλίνου.
Πάντως, από τη στιγμή που έφτασαν τα νέα ότι ο Πούτιν άρχισε να βομβαρδίζει ουκρανικές πόλεις, το ποσοστό των Βούλγαρων που τον στηρίζουν, άρχισε να πέφτει. Τον Φεβρουάριο ήταν 32% και τον Απρίλιο 25%. Δεν υπάρχουν όμως νεότερα στοιχεία.