Κατά τα προηγούμενα χρόνια η Ευρωπαϊκή Ενωση, παρότι δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα, κατάφερε τελικά (με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αν όχι όπως όπως) να ξεπεράσει και την κρίση χρέους της Ευρωζώνης και την προσφυγική κρίση και το Brexit. Είναι ωστόσο πολύ πιθανό να πληγεί ανεπανόρθωτα, ακόμα και να σταματήσει να υπάρχει, τουλάχιστον με τη σημερινή της δομή και μορφή, λόγω του SARS-CoV-2, του θανατηφόρου νέου κορονοϊού ο οποίος, σαρώνοντας την ευρωπαϊκή επικράτεια, πέρα από το ότι σπέρνει τον θάνατο και τον πανικό, αναδεικνύει με τον πλέον δραματικό τρόπο ότι η Ευρώπη εμφανίζεται για ακόμη μια φορά κάθε άλλο παρά ενωμένη.
Ενδεικτικό και συγχρόνως άκρως ανησυχητικό για το κλίμα που επικρατεί είναι το γεγονός πως έπειτα από πολλά χρόνια σιωπής αναγκάστηκε να παρέμβει δημόσια ο 94χρονος, πλέον, Ζακ Ντελόρ, πρώην πρόεδρος της Κομισιόν και ένας από τους πρωτεργάτες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, δηλώντας κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου πως η απουσία αλληλεγγύης ενώπιον της καταστροφικής πανδημίας αποτελεί «θανάσιμο κίνδυνο για την Ευρωπαϊκή Ενωση».
Μετά το φιάσκο της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής των 27 ευρωπαίων ηγετών και το ξεκάθαρο «όχι» της Γερμανίας και των δορυφόρων της στην έκδοση ευρωομολόγων για την αντιμετώπιση του βαρύτατου αντίκτυπου της πανδημίας στις οικονομίες των κρατών – μελών της ευρωζώνης, άρχισαν να κυκλοφορούν διάφορα εφιαλτικά σενάρια, περί αποχώρησης, για παράδειγμα, της Ιταλίας από την Ενωση, εξέλιξη που θα μπορούσε να επιφέρει ακόμα και τη διάλυση της ΕΕ.
Για να αποφευχθούν, οπότε, τα χειρότερα, στο πλαίσιο των προπαρασκευαστικών εργασιών ενόψει του εξαιρετικά κρίσιμου Γιούρογκρουπ της ερχόμενη Τρίτης, η κυβέρνηση της Ανγκελα Μέρκελ προέβη σε ένα σημαντικό άνοιγμα, επιδιώκοντας την επίτευξη μιας συμφωνίας όσον αφορά τα μέτρα που θα λάβει η ΕΕ για τη στήριξη καταρχάς της χειμαζόμενης Ιταλίας αλλά και των υπόλοιπων κρατών-μελών που πλήττονται ή πρόκειται να πληγούν ιδιαίτερα από την πανδημία του κορονοϊού, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ιταλικής Corriere della Sera, το Βερολίνο εμφανίζεται πρόθυμο να αποδεχτεί ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους – όχι σαν αυτούς που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα κατά το παρελθόν, όπως επισημαίνει η ιταλική εφημερίδα – για την παροχή δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) στο πλαίσιο ενός ευρύτερου πακέτου μέτρων με παρεμβάσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μέτρα κατά της ανεργίας στην ΕΕ και στοχευμένες δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από τον κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Το Βερολίνο, ωστόσο, εξακολουθεί να αρνείται ακόμα και να εξετάσει το ενδεχόμενο έκδοσης ευρωομολόγων την οποία ζητούν η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και άλλες χώρες της ΕΕ. Μιλώντας στην εφημερίδα «Die Zeit» και ο Γενς Βάιντμαν, ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας, επανέλαβε πως ο καλύτερος τρόπος για να στηριχθούν οι χώρες που πλήττονται σκληρότερα από τον κορονοϊό «είναι οι πιστωτικές γραμμές του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας» και δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει: «παραμένω σκεπτικός για τα ευρωομόλογα»…
Η Ιταλία, ωστόσο, εμφανίζεται αποφασισμένη να φτάσει μέχρις εσχάτων και ενώπιον της αδιαλλαξίας της Γερμανίας (και της Αυστρίας και της Ολλανδίας και της Φινλανδίας) μια προσωρινή λύση θα μπορούσε να τη δώσει η Γαλλία – όπως αναφέρει η Repubblica – με τον γάλλο πρόεδρο να προετοιμάζεται να ρίξει στο τραπέζι πρόταση για τη σύσταση ενός ειδικού ταμείου που θα χρηματοδοτείται από τις κυβερνήσεις της ΕΕ και θα μπορούσε στο μέλλον να αποτελέσει τη βάση για την έκδοση ευρωομολόγων. Σε δηλώσεις του στους Financial Times ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λε Μερ προσδιόρισε ότι το εν λόγω ταμείο διάσωσης θα είναι ορισμένου χρόνου (πέντε ή δέκα ετών) ενώ θα είναι επίσης δυνατή η κοινή έκδοση χρέους αποκλειστικά για επενδύσεις και μέτρα με στόχο την αποκατάσταση των τεράστιων ζημιών που θα προκαλέσει ο κορονοϊός στις οικονομίες των κρατών – μελών της ευρωζώνης.
Κανένας δεν γνωρίζει εάν οι πολέμιοι των ευρωομολόγων θα αποδεχτούν τη γαλλική πρόταση αλλά διαφαίνεται πως στο Γιούρογκρουπ της Τρίτης θα επιτευχθεί ένας κάποιος συμβιβασμός, τουλάχιστον όσον αφορά τα μέτρα για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της πανδημίας. Την Πρωταπριλιά η πρόεδρος της Κομισιόν ανακοίνωσε τη δημιουργία του SURE, ενός νέου εκτάκτου προγράμματος στήριξης των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων με 100 δισεκατομμύρια ευρώ στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν τις μαζικές απολύσεις εργαζομένων από επιχειρήσεις που είτε προέβησαν σε διακοπή εργασιών είτε υπολειτουργούν.
Σχεδιάζεται επίσης η απελευθέρωση 240 δισεκατομμυρίων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας στις πληγείσες χώρες ενώ όσον αφορά την παροχή δανείων με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους και δίχως την μετέπειτα επιβολή εξοντωτικών προγραμμάτων λιτότητας, πρέπει να σημειωθεί ότι προβλέπεται η χρήση των χρημάτων αποκλειστικά για την ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας ενώπιον της πανδημίας του κορονοϊού. Ολλανδία και Αυστρία εξακολουθούν να επιθυμούν το δανεισμό των ευρωπαϊκών χωρών υπό προϋποθέσεις «α λα γκρέκα», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ιταλοί δημοσιογράφοι, αλλά εκτιμάται πως μετά το (σχετικό) άνοιγμα της Γερμανίας, στο τέλος θα υποχωρήσουν.
Ομως ακόμα και στην περίπτωση που την ερχόμενη Τρίτη οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης συμβιβαστούν τελικά και συμφωνήσουν στην εφαρμογή όλων των παραπάνω μέτρων και την ερχόμενη Πέμπτη συναινέσουν και οι 27 ευρωπαίοι ηγέτες, το ζήτημα της μακροπρόθεσμης στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών στην προσπάθεια τους να σταθούν ξανά στα πόδια τους μετά το οριστικό τέλος της κρίσης παραμένει ανοιχτό με τους Ιταλούς και εννέα ακόμη κράτη της ΕΕ να τάσσονται υπέρ της αμοιβαιοποίησης του χρέους που θα προκύψει.
Η γερμανίδα καγκελάριος αποδέχτηκε την παροχή δανείων με ευνοϊκούς όρους από τον ΕΜΣ, τα 100 δισεκατομμύρια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά της ανεργίας και το «ευρωπαϊκό Σχέδιο Μάρσαλ» της Κομισιόν, καταρχάς για να επιδείξει αλληλεγγύη (έπειτα από τις έντονες επικρίσεις που δέχτηκε) στους χειμαζόμενους εταίρους της αλλά και για να μπορέσει να κατευνάσει όλους όσοι τάσσονται υπέρ των ευρωομολόγων, ένα ζήτημα που διχάζει και τη γερμανική κυβέρνηση συνασπισμού.
Η Χριστιανοδημοκρατική Ενωση (CDU) της Μέρκελ τάσσεται φυσικά κατά αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες εμφανίζονται διχασμένοι, καθώς ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς εμφανίζεται ιδιαίτερα διστακτικός έως και επιφυλακτικός ενώ ο Νόρμπερτ Βάλτερ-Μπόργιανς, ένας εκ των δύο ηγετών του SPD, είναι έτοιμος για το μεγάλο βήμα της έκδοσης ευρωομολόγων. Αλλάζοντας τη στάση της, η γερμανική κυβέρνηση ευελπιστεί να ξεχαστεί, τουλάχιστον προς το παρόν, το ζήτημα της έκδοσης κοινού χρέους.
«Αλλά οι μεσογειακοί λαοί δεν υποχωρούν», επισημαίνει η Repubblica, γεγονός που εξηγεί γιατί ο ιταλός υπουργός Οικονομικών Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι, παρότι χαιρέτισε την κινητοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμών, έκανε λόγο απλά για ένα «πρώτο βήμα» προς την κατεύθυνση της «έκδοσης κοινών ομολόγων». Ο ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε από την πλευρά του, αφού σημείωσε πως η άνευ όρων παροχή δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας μπορεί να αποτελέσει «ένα εργαλείο της ευρωπαϊκής στρατηγικής», τόνισε για πολλοστή φορά πως «χρειάζονται τα ευρωομόλογα. Το κλίμα στην Ευρώπη αλλάζει, η συζήτηση στη Γερμανία και στην Ολλανδία είναι έντονη». Και για τον λόγο αυτό την ερχόμενη Τρίτη η Ιταλία πρόκειται να παρουσιάσει τη δική της πρόταση για τα κοινά ομόλογα και το ίδιο αναμένεται πως θα κάνουν και άλλες χώρες, ευελπιστώντας πως όσο περισσότερες προτάσεις τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τόσο πιο εύκολα θα καμφθούν οι αντιρρήσεις των άτεγκτων, προς το παρόν, Βορειοευρωπαίων.