Vangelis και Μάλιφαντ κρατούν την ίδια κλωστή στην Επίδαυρο

«Η Μουσική είναι η άυλος υλοποίηση του θείου. Είναι το ίδιο το θείον», μου είχε πει ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο διεθνής Vangelis, σε μια από τις κουβέντες μας μέσα στα χρόνια. Κάπου εκεί μπορούμε να πιάσουμε τον μίτο, που θα μας οδηγήσει στον λαβύρινθο τούτης της ιστορίας. «The Thread» («Η Κλωστή, Το Νήμα), όπως τιτλοφορείται και η νέα – μουσική – συνεργασία του Βαγγέλη Παπαθανασίου με το «πιο χοτ είδωλο της δεκαετίας», όπως έχουν χαρακτηρίσει τον βρετανό χορογράφο, άλλοτε παρτνέρ της Σιλβί Γκιγιέμ και αστέρι του Sadler’s Wells του Λονδίνο, Ράσελ Μάλιφαντ.

Όπου ο Vangelis ενώνει την «άυλο υλοποίηση του θείου» με την κίνηση του ανθρώπινου σώματος και ο Ράσελ Μάλιφαντ, κρατώντας τον ίδιο μίτο, «ενώνει το χθες με το σήμερα, την ελληνική παράδοση με το σύγχρονο χορό». Και όλο αυτό, μετά το Sadler’s Wells (που θεωρείται κάτι σαν Μέκκα για τον σύγχρονο χορό παγκοσμίως), την Ιταλία και το γερμανικό φεστιβάλ Movimentos, έρχεται να συνομιλήσει με τον «ιερό τόπο» του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου. Το Σάββατο 24 Αυγούστου 2019. Σε μια παράσταση, την οποία οραματίστηκε, συνέθεσε τα μέλη της (η σχεδιάστρια Μαίρη Κατράντζου κρατάει τον ίδιο μίτο, στα κοστούμια της χορευτικής παράστασης «The Thread») και υλοποίησε η παραγωγός Γεωργία Ηλιοπούλου.

Ο χορογράφος, στα τρία χρόνια που σχεδιαζόταν το πρότζεκτ, μελέτησε ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, όπως πεντοζάλη, μαλεβιζιώτη, σέρα, τσάμικο, με τη βοήθεια δυο ελλήνων δασκάλων, της Ελένης Σπαθιά και του Τάκη Καραχάλιου. Και ξεχώρισε 15 κινητικά μοτίβα, δούλεψε πάνω στην εκφραστικότητα και την σωματικότητά τους και έπλασε τον δικό του χορευτικό μίτο. «The Thread», όπως προείπαμε.

Πάνω σε αυτή τη σωματικότητα ήρθε να εντείνει το μεταίσθημα και το μετείκασμα η μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Όχι σαν συμπλήρωμα, αλλά σαν θεμέλιος λίθος σε αυτή τη συνεργασία αστέρων. «Η μουσική ήταν κάτι ενστικτώδες για μένα από πολύ μικρή ηλικία», όπως μου έλεγε ο διεθνούς φήμης συνθέτης. Δημιουργός, καλύτερα. «Στα τέσσερα δεν είχα καμία μνήμη μουσικής, ήταν πολύ νωρίς. Και όμως καθόμουν στο πιάνο και χρησιμοποιούσα ό,τι μπορούσα να βρω γύρω μου, στο σπίτι, που να μπορεί να λειτουργήσει ως κρουστό. Περνούσα ώρες ολόκληρες παράγοντας ήχους ή παίζοντας στο πιάνο ό,τι μου περνούσε από το νου. Δεν θυμάμαι ποτέ τον εαυτό μου να μη συνθέτει».

Αν ρωτήσει κάποιος τον Vangelis τι ήταν εκείνο που καθόρισε και τον ίδιο και την μουσική του (και) στο «The Thread», η απάντηση θα είναι, όπως πάντα: «Ποτέ δεν καθορίζουμε εμείς τη μουσική. Πάντα η μουσική μας καθορίζει». Και προχωρώντας παραπέρα: «Εκ πρώτης, στη Μουσική φαίνεται πως η ακοή παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο. Εν τούτοις, επειδή όλα τα αντικείμενα εμπεριέχουν τη δική τους μουσική, η μουσική γίνεται αντιληπτή από όλο το υπόλοιπο σώμα, δηλαδή μέσω της όρασης και της αφής, αλλά και μέσω της όσφρησης και της γεύσης. Με λίγα λόγια, η μουσική γίνεται αντιληπτή μέσω όλων των αισθήσεων». Πόσω μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με την εκφραστικότητα των σωμάτων, σαν αυτή που αναδεικνύει και υποδεικνύει η χορογραφία του Ράσελ Μάλιφαντ στο «The Thread».

Ο τελευταίος πιστεύει (όπως είπε στο Euronews) πως «αν μελετήσεις την κίνηση, την τεμαχίσεις στην σχέση της με το έδαφος και τον ουρανό, αλλά και με τον περιβάλλοντα χώρο, τότε μπορείς να αναλύσεις το ρυθμό». Και την μουσική, εν τέλει. Ίσως κάπως έτσι μπορεί κάποιος να αναλύσει την μουσική του Vangelis στην παράσταση. Μέσα από την κίνηση και τον ρυθμό.

«Αυτές οι παραδοσιακές μορφές χορού είναι ουσιαστικά μνήμες που περνούν από γενιά σε γενιά. Με αυτόν τον τρόπο κάθε κοινωνία κρατά ανοιχτή την πόρτα στο παρελθόν της, στις ρίζες της, στα στοιχεία που την κρατούν ενωμένη», είναι η άποψη του Ράσελ Μάλιφαντ, καθώς κρατάει τον μίτο που συνδέει την ελληνική χορευτική παράδοση με τον σύγχρονο χορό στο «The Thread». Με έναν τρόπο, όλα αυτά δεν ανήκουν μόνον στην Ελλάδα. Άλλωστε, όπως έχει πει και ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, «τίποτε δεν ανήκει σε κανέναν και όλα μας ανήκουν για μια στιγμή».

Ο Ράσελ Μάλιφαντ δούλεψε για αρκετούς μήνες με 18 νέους Έλληνες χορευτές, 12 χορευτές σύγχρονου και 6 χορευτές παραδοσιακού χορού, εισπράττοντας «την έκφραση, την ενέργεια, το αίσθημά τους» και ενώνοντάς τους σε ένα σύνολο που κινείται, αφηγείται, αντιπροσωπεύει, εν τέλει, «όσα κρατούν μια κοινωνία ενωμένη». Πάνω σε αυτό, ο συνθέτης δεν χρειαζόταν, στην πραγματικότητα, καμία παραγγελία, παρά μόνον την ιδέα της ένωσης, από την Γεωργία Ηλιοπούλου, για να δημιουργήσει. Με τα λόγια του: «Γεννήθηκα με κίνητρα και έτσι δεν χρειάζομαι καμία παραγγελία για να δημιουργήσω». Και εκείνο που απέφερε η έμπνευσή του είναι μια ηλεκτρονική ορχηστρική σύνθεση, με τη συμμετοχή σολίστ παραδοσιακών μουσικών οργάνων, όπως γκάιντα, λύρα και τσαμπούνα. Σε ένα μουσικό έργο, που «είναι σαν μια ανασκαφή στο παρελθόν και συγχρόνως στο μέλλον. Χρειάζεται να κάνουμε διαρκώς ανασκαφές». Και στο παρελθόν. Και στο μέλλον.