Στο μάλλον φυσιολογικό για κάθε Δυτικό ερώτημα πώς ξαφνικά προέκυψε στον 21ο αιώνα αναζωπύρωση του μεσαιωνικού χαρακτήρα τζιχαντισμού στη Μέση Ανατολή και στην Ασία, μια κάποια απάντηση έδωσε ο σαουδάραβας πρίγκιπας Τούρκι αλ Φαϊζάλ που υπήρξε επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας του από το 1977 και μέχρι τις παραμονές της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Απλά είναι τα πράγματα: έπρεπε πάση θυσία να ηττηθούν οι Σοβιετικοί στο Αφγανιστάν, και για αυτόν τον λόγο ενισχύθηκαν οι ισλαμιστές αντάρτες με πακτωλό δολαρίων από το αραβικό βασίλειο και από τις ΗΠΑ.
Ο Τούρκι αλ Φαϊζάλ δεν είναι τυχαίος, αφού είναι γιος του βασιλιά Φαϊζάλ και επί ημερών του η υπηρεσία του έδρασε σε διάφορα κρίσιμα μέτωπα. Ξέρει τι λέει, αλλά ξέρει και πολλά άλλα που, φυσικά, αποσιωπά. Τις σχετικές δηλώσεις του τις έκανε πάντως στο σάιτ New/Lines Magazine.
Η δημόσια κατάθεσή του έγινε με αφορμή την κυκλοφορία ενός βιβλίου του περί το Αφγανικό. Οι αποκαλύψεις του αφορούν την εμπλοκή της Ριάντ και της Ουάσινγκτον στον Πόλεμο του Αφγανιστάν μετά τη σοβιετική εισβολή του 1979: είχαν εγγυηθεί στους αντάρτες που πολεμούσαν τους Σοβιετικούς οικονομική ενίσχυση ενός δισ. δολαρίων σε ετήσια βάση, μυθώδη ποσά στα οποία προστίθεντο και άλλα, από ιδιώτες και από σαουδαραβικές ενώσεις. Ο απόστρατος αρχικατάσκοπος κάρφωσε και την Κίνα: εκείνη έστελνε όπλα στους ισλαμιστές του Αφγανιστάν. Συμπέρασμά του; Χωρίς τις παραπάνω βοήθειες από το εξωτερικό, οι Σοβιετικοί δεν θα γνώριζαν την ήττα στον πόλεμο που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια. Ο αλ Φαϊζάλ παραδέχθηκε ότι οι Αμερικανοί αλλά και οι Σαουδάραβες, μπροστά στον βασικό ψυχροπολεμικό στόχο τους δεν έβαζαν τίποτε, έτσι αγνόησαν ή δεν αντελήφθησαν επαρκώς τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του νικηφόρου τζιχαντισμού σε όλη την περιοχή.
Ο Μπιν Λάντεν
Οι Ταλιμπάν δεν χαίρουν της εκτίμησης του αλ Φαϊζάλ, ο οποίος τους αξιολόγησε αρνητικά. Δικαιολόγησε όμως τις σχέσεις της Σαουδαραβίας μαζί τους στη βάση τού στόχου της έκδοσης του Οσάμα μπιν Λάντεν όταν εκείνος είχε καταφύγει εκεί προερχόμενος από το Σουδάν. Το σχόλιο για τον ίδιο τον Μπιν Λάντεν είναι σκληρό: ήταν ένας άνθρωπος, είπε, με βαθιές πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, όμως όχι πολύ μορφωμένος, γεμάτος δυσαρέσκεια και ανεφάρμοστες ιδέες. Μάλιστα ο πρίγκιπας-κατάσκοπος φανέρωσε ότι ο ιδρυτής της Αλ Κάιντα είχε προτείνει στη Σαουδαραβία κάποιο σχέδιο ανατροπής της φιλοσοβιετικής κυβέρνησης της Νότιας Υεμένης: «Ηταν ένα πλάνο που δεν είχε καμία πιθανότητα επιτυχίας, ούτε εξυπηρετούσε τα συμφέροντά μας». Οσο για τα σημερινά, ο Φαϊζάλ είναι ξεκάθαρος: δεν μπορούν να υπάρξουν κανονικές σχέσεις με τους ποικίλους μουλάδες εφόσον εκείνοι δεν αποκηρύξουν και δεν διακόψουν εντελώς τον «αλκαϊντισμό», δηλαδή την τρομοκρατία και την προπαγάνδισή της.
Ο Φαϊζάλ παρατήρησε ότι ο τζιχαντισμός θέριεψε λόγω του «έπους των μουτζαχεντίν», δηλαδή λόγω της αντίστασής τους στους Σοβιετικούς και λόγω της τελικής νίκης τους. Τότε «πολλοί Σαουδάραβες ανακάλυψαν την αδρεναλίνη και την πρόκληση του ένοπλου αγώνα». Οι σημερινοί τζιχαντιστές, είπε, είναι κοινωνικά αστοιχείωτοι καθ’ όσον «δεν κατανοούν την πολυπλοκότητα του κόσμου» αφ’ ενός, αφ’ ετέρου δε είναι πεπεισμένοι ότι «μπορούν να τον αλλάξουν διά της βίας». Πάντως διαχωρίζει τον μουσουλμανικό προσηλυτισμό από την «εξαιρετικά βίαιη επιλογή» του Ισλαμικού Κράτους.
Φειδωλός για τον Κασόγκι
Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι στο βιβλίο του περί το Αφγανικό ο πρίγκιπας Φαϊζάλ κάνει ελάχιστες αναφορές στον Τζαμάλ Κασόγκι, στον συμπατριώτη του δημοσιογράφο που δολοφονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Οκτώβριο του 2018 από άτομα συνδεδεμένα με τον σαουδάραβα πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Μάλλον σκοπίμως είναι φειδωλός στις αναφορές του, αφού πρόκειται για θέμα εξαιρετικά ευαίσθητο στο βασίλειο, από πολιτική άποψη βέβαια. Εφ’ όσον ως νεαρός ρεπόρτερ ο Κασόγκι είχε καλύψει τον πόλεμο Ρώσων και ισλαμιστών μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν, λογικά έπρεπε να υπάρχουν περισσότερα πράγματα για αυτόν στο βιβλίο. Επίσης ο Φαϊζάλ δεν σχολιάζει καθόλου τη δεδομένη σχέση που έχει με τα τζιχαντιστικά κινήματα ο λεγόμενος σαλαφισμός, ένα παρακλάδι του Ισλάμ που προωθήθηκε από το σαουδαραβικό κράτος.