Οι τρεις βραβευθέντες, από αριστερά, Τζέιμς Πίμπλς, Μισέλ Μαγιόρ και Ντιντιέ Κελόζ | nobelprize.org
Επικαιρότητα

Τρεις πρωτοπόροι της κοσμολογίας μοιράζονται το Νομπέλ Φυσικής του 2019

Η δομή του Σύμπαντος και οι εξωπλανήτες είναι στο επίκεντρο της μελέτης των επιστημόνων που βράβευσε η Σουηδική Ακαδημία
Protagon Team

Σε τρεις φυσικούς που πλούτισαν τις γνώσεις μας για τη δομή και την πορεία του Σύμπαντος αλλά και τους εξωπλανήτες δόθηκε το Νομπέλ Φυσικής για το 2019.

Η Σουηδική Ακαδημία βράβευσε την Τρίτη τον Τζέιμς Πιμπλς για τις ανακαλύψεις του στη θεωρητική κοσμολογία και από κοινού τον Μισέλ Μαγιόρ και τον Ντιντιέ Κελόζ για την ανακάλυψη ενός εξωπλανήτη σε αστέρα παρόμοιο με τον Ηλιο.

Το θεωρητικό έργο του Καναδοαμερικανού Πιμπλς, από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, επικεντρώνεται στη δομή του Σύμπαντος από τη Μεγάλη Εκρηξη ως σήμερα.

Τα μοντέλα που ανέπτυξε ερμηνεύουν τα ίχνη που εντοπίζονται ως σήμερα από την αρχέγονη ηλικία του Σύμπαντος και μας δίνουν τη δυνατότητα να περιγράψουμε το Σύμπαν όπως ήταν σε ηλικία περίπου 400.000 ετών.

Η έρευνα του Πιμπλς και άλλων επιστημόνων μας έδειξε ότι μόλις το 5% του Σύμπαντος συνιστά τον κόσμο που βλέπουμε γύρω μας ή με τα τηλεσκόπια. Το άλλο 95% αποτελείται από σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια που δεν εμφανίζονται με κάποια μορφή, αλληλεπιδρούν όμως με την ορατή ύλη. Η διερεύνηση του τι είναι αυτή η σκοτεινή ύλη και ενέργεια είναι από τις μεγάλες προκλήσεις της σύγχρονης φυσικής.

Οι άλλοι δύο φυσικοί, αμφότεροι Ελβετοί από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, συνεισέφεραν στην πρώτη ανακάλυψη πλανήτη γύρω από άστρο παρόμοιο με το δικό μας. Ο πλανήτης στο άστρο 51 Πηγάσου ανακαλύφθηκε το 1995 και αποδείχθηκε ότι είναι ένας γίγαντας αερίου, όπως ο Δίας ή ο Κρόνος,  άρα οι συνθήκες σε αυτόν δεν ευνοούν την ύπαρξη ζωής.

Ως σήμερα έχουμε εντοπίσει πάνω από 4.000 εξωπλανήτες, με πληθώρα χαρακτηριστικών τα οποία μας αναγκάζουν να αναθεωρούμε πολύ συχνά τα μοντέλα μας για το τι είναι ένας πλανήτης και πώς σχηματίζεται.

Η μέθοδός τους για τον έμμεσο εντοπισμό των πλανητών, που είναι πολύ μικροί για να τους εντοπίσουμε από τα τηλεσκόπια, βασίζεται στην προσεκτική παρατήρηση του φωτός του μητρικού άστρου.

Η βαρύτητα του εξωπλανήτη προκαλεί μια εξαιρετικά μικρή ταλάντωση στο άστρο που με τη σειρά της μετατοπίζει το φως του προς το ερυθρό (όταν απομακρύνεται στη Γη) ή το ιώδες (όταν πλησιάζει). Είναι το ίδιο φαινόμενο με τον ήχο της σειρήνας του ασθενοφόρου όταν πλησιάζει και όταν απομακρύνεται από εμάς.

Η ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη δημοσιοποιήθηκε πριν από 24 χρόνια, στις 6 Οκτωβρίου 1995.

Εκπληξη προκάλεσαν οι ιδιότητές του καθώς περιφέρεται μέσα σε μόλις τέσσερις ημέρες και σε πολύ μικρή απόσταση από το άστρο του, στην επιφάνεια του πλανήτη η θερμοκρασία φτάνει τους 1.000 βαθμούς Κελσίου.