Το πρώτο debate για τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ δεν ξεκίνησε με την καθιερωμένη χειραψία των υποψηφίων, λόγω κορονοϊού. Καλύτερα έτσι, γιατί ίσως ο ένας να έμπαινε στον πειρασμό να σπάσει το χέρι του άλλου. Ή ακόμα χειρότερα…
Η πολυαναμενόμενη τηλεμαχία του Ντόναλντ Τραμπ με τον Τζο Μπάιντεν είχε όλα τα στοιχεία που περίμενε το (τηλεοπτικό) κοινό, στην πιο πολωμένη προεκλογική εκστρατεία της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας: προσωπικές προσβολές, ύβρεις, ελάχιστο διάλογο —σε βαθμό που ο συντονιστής της συζήτησης, o Κρις Γουόλας του Fox News, να χρειαστεί να παρέμβει πολλές φορές, υψώνοντας πολύ τον τόνο της φωνής του, σε μια προσπάθεια να ελέγξει ουσιαστικά έναν καβγά μεταξύ δύο 70ρηδων. Ο Τραμπ είναι «κλόουν» και «ψεύτης». Ο Μπάιντεν δεν είναι «έξυπνος», είναι «σοσιαλιστής» κ.λπ.
Το πρώτο debate, ακριβώς πέντε εβδομάδες πριν από τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, έγινε στο Κλίβελαντ του Οχάιο, μια πολιτεία που κρίνει το αποτέλεσμα ως swing state και ήταν ιδιαίτερα κρίσιμο, καθώς πέραν του τόπου, έθεσε και τον τόνο εν όψει των επόμενων δύο τηλεμαχιών. Οι δύο αντίπαλοι το γνώριζαν. Δεν υπήρχε χρόνος για πολιτικά προγράμματα – μόνο για προσβολές.
Ο Τραμπ ήταν ο κλασικός, φαιδρός Τραμπ. Με προσβολές και ψέματα και διακόπτοντας συνεχώς (συνολικά μετρήθηκαν 73 διακοπές σε 90 λεπτά συζήτησης!) επιχειρούσε να μειώσει τον αντίπαλό του, έναν άνθρωπο που διατέλεσε, αν μη τι άλλο, επί μια οκταετία αντιπρόεδρος της χώρας.
Οι New York Times παρατήρησαν ότι «οι κοροϊδίες και τα ψέματα του Τραμπ μετέτρεψαν σε χάος το πρώτο debate». Το πανδαιμόνιο, στο οποίο ο Τραμπ εξέθεσε τους Αμερικανούς, ίσως και να τον βοηθούσε, αν ο Μπάιντεν είχε «διαλυθεί» κάτω από τη διαρκή πίεση του αμερικανού προέδρου, ωστόσο αυτό δεν συνέβη, σημείωσε το Politico.
Η γενικότερη αίσθηση είναι ότι ο Τραμπ επιχείρησε να δημιουργήσει ένα τσίρκο ώστε να κάμψει το ηθικό και το πολιτικό ανάστημα του μετριοπαθούς αντιπάλου του, όμως ο Μπάιντεν όχι μόνο άντεξε, αλλά ανταπέδωσε τις προσβολές. Και είναι χαρακηριστικό ότι τώρα ο Ρεπουμπλικανος πρόεδρος κατηγορεί ότι ο συντονιστής της συζήτησης ήταν εναντίον του, επειδή δεν του… επέτρεπε να διακόπτει τον αντίπαλό του (μιλάμε για δημοσιογράφο του Fox News, του πλέον φιλικού μέσου στον Τραμπ), ενώ οι οπαδοί του διακινούν θεωρίες συνωμοσίας ότι ο Μπάιντεν φορούσε ακουστικό και έδινε απαντήσεις καθ’ υπαγόρευση!
Μια από τις επιθέσεις που εξαπέλυσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατά του Μπάιντεν αφορούσε τον γιο του, τον Χάντερ Μπάιντεν, καταγγέλλοντας ότι είχε αναλάβει θέση στο διοικητικό συμβούλιο ουκρανικής εταιρείας φυσικού αερίου, με τη συζήτηση να εκτραχύνεται πολύ γρήγορα και τους δύο άνδρες να κατηγορούν ο ένας τον άλλο για νεποτισμό και αδιαφάνεια.
Ο Τραμπ αναφέρθηκε στο ότι ο Χάντερ Μπάιντεν, γιος του Τζο Μπάιντεν, άλλοτε αντιπροέδρου του Μπαράκ Ομπάμα, υπήρξε μέλος του ΔΣ της Μπουρίσμα, ουκρανικής εταιρείας φυσικού αερίου, κάτι που χαρακτήρισε τεκμήριο διαφθοράς.
«Δεν είναι αλήθεια αυτό», απάντησε ο Μπάιντεν, «ο γιος μου δεν έκανε τίποτα κακό» στην εταιρεία αυτή, πρόσθεσε προτού αντεπιτεθεί στον Τραμπ διότι μέλη της οικογένειάς του ανέλαβαν ρόλους στον Λευκό Οίκο.
Από την πλευρά του ο Μπάιντεν δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τον Τραμπ «κανίς του Πούτιν» αναφερόμενος στις στενές και σκοτεινές σχέσεις του Ρεπουμπλικανού μεγιστάνα πολιτικού με το Κρεμλίνο.
«Είναι το κανίς του Πούτιν. Αρνείται να πει το παραμικρό για τα πριμ που δίνονταν προκειμένου να σκοτώνονται αμερικανοί στρατιώτες», είπε ο Μπάιντεν, παραπέμποντας στα πρόσφατα δημοσιεύματα αμερικανικών ΜΜΕ ότι πράκτορες της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών προσέφεραν χρήματα σε μαχητές «προσκείμενους στους Ταλιμπάν» για να σκοτώνουν αμερικανούς στρατιωτικούς στο Αφγανιστάν.
Αν ο Τραμπ είναι «κανίς του Πούτιν», ο Μπάιντεν είναι «μαριονέτα της ριζοσπαστικής Αριστεράς». Αυτό του προσήψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
«Η ριζοσπαστική Αριστερά σε χειραγωγεί σαν μαριονέτα», είπε ο Τραμπ για να υποστηρίξει ότι ο Μπάιντεν θα αποδεικνυόταν αδύναμος μπροστά στην εγκληματικότητα και τη βία, εάν εκλεγόταν στον Λευκό Οίκο. «Δεν θες να πεις τίποτα για τον νόμο και την τάξη», επέμεινε απευθυνόμενος στον πρώην αντιπρόεδρο, ο οποίος ανήκει στην κεντρώα πτέρυγα του Δημοκρατικού κόμματος επί δεκαετίες.
«Θα το βουλώσεις επιτέλους, άνθρωπέ μου;»
Ο Μπάιντεν χαρακτήρισε «ψεύτη» τον Ρεπουμπλικανό πρόεδρο, ενώ ξέσπασε όταν ο Ντόναλντ Τραμπ συνέχισε να τον διακόπτει, πράγμα που ο μεγιστάνας συνηθίζει να κάνει στις δημόσιες εμφανίσεις του, παρά τις επανειλημμένες παροτρύνσεις του συντονιστή να αφήσει τον αντίπαλό του να εκφραστεί: «Θα το βουλώσεις επιτέλους, άνθρωπέ μου;».
Αντικρούοντας τις κατηγορίες του Τραμπ, ο οποίος χαρακτήρισε «σοσιαλιστικό» το σχέδιο των Δημοκρατικών για την υγειονομική περίθαλψη στις ΗΠΑ, ο Μπάιντεν αντέτεινε πως «όλος ο κόσμος ξέρει πως όσα είπε (ο αμερικανός πρόεδρος) ως εδώ είναι απλούστατα όλα ψέματα. Αλλά δεν ήρθα εδώ για να σας δείξω τα ψέματά του. Το ξέρει όλος ο κόσμος ότι είναι ψεύτης».
«Ο άνθρωπος δεν ξέρει για ποιο πράγμα μιλάει», συνέχισε.
«Είσαι ο χειρότερος πρόεδρος που είχε ποτέ η Αμερική, έλα τώρα», είπε ο Μπάιντεν σε άλλο σημείο, εμφανώς απαυδισμένος διότι ο μεγιστάνας τον διέκοπτε συνεχώς.
«Τα έκανε θάλασσα», είπε μερικά λεπτά αργότερα ο πρώην αντιπρόεδρος, αναφερόμενος στην αμερικανική οικονομία και ειδικότερα στη βιομηχανία. Κατηγόρησε τον Τραμπ ότι δεν έκλεισε καλές συμφωνίες για το εμπόριο, μολονότι υποσχόταν ότι θα «διόρθωνε» τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με άλλα κράτη στην προεκλογική του εκστρατεία το 2016.
«Έκανε ελάχιστα», επέμεινε ο Μπάιντεν.
Τι θα γίνει μετά τις κάλπες;
Για άλλη μία φορά, ο Τραμπ αρνήθηκε να πει καθαρά αν θα δεχτεί ένα πιθανό αρνητικό για τον ίδιο αποτέλεσμα, λέγοντας ότι, αν χρειαστεί, θα προσφύγει και στο Ανώτατο Δικαστήριο για να αποφασιστεί ποιος θα είναι ο νικητής.
Ο πρόεδρος αμφισβήτησε την εγκυρότητα της επιστολικής ψήφου, μίλησε ανοιχτά για νοθεία «τέτοια που δεν έχετε ξαναδεί ποτέ» και ισχυρίστηκε ότι θα περάσουν μήνες μέχρι να μάθουν οι Αμερικανοί το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών, αν και οι αρμόδιοι αξιωματούχοι έχουν κατ’ επανάληψη πει ότι δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα.
Αντιθέτως, ο Τζο Μπάιντεν δεσμεύτηκε να δεχτεί το αποτέλεσμα των εκλογών, όποιο και αν είναι. Πρόσθεσε ότι και ο αντίπαλός του δεν έχει άλλη επιλογή από το να το αποδεχτεί και ο ίδιος. «Ξέρετε γιατί;» ρώτησε και απάντησε ο ίδιος: «Μόλις ανακηρυχθεί ο νικητής, αφού καταμετρηθούν όλοι οι ψήφοι, το ζήτημα κλείνει».
Το κλίμα ήταν ηλεκτρισμένο ήδη πριν από το ντιμπέιτ στο Κλίβελαντ (Οχάιο) και οι τόνοι ανέβηκαν επανειλημμένα, με τον ένα υποψήφιο να μιλάει συχνά πάνω στον άλλο.
Ο αμερικανός πρόεδρος καταφέρθηκε επίσης επί προσωπικού εναντίον του Μπάιντεν, λέγοντας ιδίως «δεν υπάρχει ίχνος ευφυΐας πάνω σου» και κατηγορώντας τον κεντρώο πολιτικό πως είναι «μαριονέτα της ριζοσπαστικής Αριστεράς» που επιμένει να βλέπει μέσα στο Δημοκρατικό κόμμα.
Τριάντα πέντε ημέρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, με δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανούς να παρακολουθούν, οι δύο υποψήφιοι συγκρούστηκαν για μια σειρά από ζητήματα, όπως ο αμφιλεγόμενος διορισμός μιας συντηρητικής δικαστού στο Ανώτατο Δικαστήριο που πρότεινε ο Τραμπ, με τον Μπάιντεν να κατηγορεί τον πρόεδρο ότι βάλθηκε μεταξύ άλλων να κατεδαφίσει τον νόμο Affordable Care Act, πιο γνωστό ως Obamacare.
Οι δύο πολιτικοί αντάλλαξαν πυρά και για την πανδημία. «Δεν θα μπορούσατε ποτέ να κάνετε τη δουλειά που έχουμε κάνει εμείς, δεν το έχετε μέσα σας», πέταξε ο Τραμπ.
«Ξέρω πώς να κάνω αυτό που πρέπει να γίνει» ενώ ο ένοικος του Λευκού Οίκου «δεν έχει κανένα σχέδιο», αντέτεινε ο Μπάιντεν.
Η φορολογική δήλωση
Πριν από το ντιμπέιτ, ο Δημοκρατικός υποψήφιος έδωσε στη δημοσιότητα τη φορολογική του δήλωση για το 2019, χειρονομία που έμοιαζε περισσότερο με ντιρέκτ εναντίον του προέδρου, που βρίσκεται αντιμέτωπος με αποκαλύψεις για τα φορολογικά και τα χρέη του (εδώ).
Αν και ο αντίκτυπος των ντιμπέιτ αποδεικνύεται συχνά περιορισμένος, οι εκπομπές αυτές είναι ενίοτε κομβικές για τις προεκλογικές εκστρατείες — αυτή ακριβώς ήταν η περίπτωση στην πρώτη τέτοια τηλεμαχία, που οργανώθηκε πριν από 60 χρόνια στο Σικάγο, ανάμεσα στον Τζον Φ. Κένεντι και στον Ρίτσαρντ Νίξον.
Προβλέπονται άλλα δύο ντιμπέιτ των υποψηφίων για την προεδρία, την 15η και την 22η Οκτωβρίου, στο Μαϊάμι (Φλόριντα) και στο Νάσβιλ (Τενεσί).
Από την πλευρά του, ο Ρεπουμπλικανός αντιπρόεδρος, ο Μάικ Πενς, θα αναμετρηθεί σε χωριστή τηλεμαχία με τη συνυποψήφια του Μπάιντεν, τη γερουσιαστή και πρώην εισαγγελέα Κάμαλα Χάρις, την 7η Οκτωβρίου, στο Σολτ Λέικ Σίτι (Γιούτα).
Ποιος «νίκησε»;
Σε μια από τις πρώτες δημοσκοπήσεις, του CNN, έξι στους δέκα τηλεθεατές είπαν ότι ο Μπάιντεν επικράτησε και μόλις το 28% απάντησαν ότι αισθάνθηκαν πως «κέρδισε» ο Τραμπ. Οι τηλεθεατές είδαν έναν Τραμπ στον γνωστό ρόλο του «νταή» να επιχειρεί να να προκαλέσει χάος, ώστε να διαλύσει λεκτικά τον μετριοπαθή Μπάιντεν, αλλά ο τελευταίος άντεξε. Και σε ορισμένα σημεία ανταπέδωσε τον «τσαμπουκά».
Μια δεύτερη δημοσκόπηση, που διενεργήθηκε από το τηλεοπτικό δίκτυο CBS, κατέδειξε ότι οι περισσότεροι από τους τηλεθεατές αισθάνθηκαν ενοχλημένοι από τον εξαιρετικά τεταμένο και εξαιρετικά «αρνητικό» τόνο του πρώτου ντιμπέιτ των υποψηφίων για την προεδρία των ΗΠΑ, με μόλις το 17% των ερωτηθέντων να λέει πως αποκόμισε θετική αίσθηση από τη συζήτηση.
Σύμφωνα με αυτή τη στιγμιαία δημοσκόπηση, το 48% των τηλεθεατών κρίνει ότι νικητής αυτής της πρώτης αναμέτρησης ήταν ο Τζο Μπάιντεν, ενώ το 41% θεώρησε αντιθέτως πως κέρδισε ο Τραμπ. Το υπόλοιπο 11% θεώρησε ότι δεν κέρδισε ξεκάθαρα κανείς.
Το 69% των ερωτηθέντων είπε ότι αισθάνθηκε «ενοχλημένο» από τον τόνο της τηλεμαχίας, ενώ μόλις το 17% είπε ότι αισθάνθηκε καλύτερα «πληροφορημένο» μετά το τέλος της εκπομπής αυτής. Περίπου το 20% είπε ότι αισθάνθηκε απαισιοδοξία.
Οικονομικοί αναλυτές σχολίαζαν λίγη ώρα νωρίτερα ότι θεωρούν πως η έκβαση της αναμέτρησης ήταν μοιρασμένη και ότι υπάρχει πολλή «αβεβαιότητα».