Καρέ από προεκλογική ομιλία του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, και στην ένθετη φωτογραφία ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν | REUTERS (Alp Eren Kaya/Republican People's Party και Cagla Gurdogan)
Επικαιρότητα

Τουρκία: Στις κάλπες της 14ης Μαΐου παίζεται η δημοκρατία

Αν εκλεγεί, ο Κιλιτσντάρογλου θα αφαιρέσει αρμοδιότητες από τον πρόεδρο και θα ενισχύσει τον ρόλο της Βουλής. Ο Ερντογάν υφίσταται τις συνέπειες της (δικής του έμπνευσης) «προεδροποίησης» του τουρκικού πολιτεύματος
Protagon Team

Με τις τουρκικές εκλογές της 14ης Μαΐου ασχολήθηκε και το σάιτ Politico (το εκτενές άρθρο του υπογράφει ο συντάκτης του Κρίστιαν Ολιβερ) προτάσσοντας στον τίτλο αυτό που οι Δυτικοί θεωρούν «κουλέρ λοκάλ» της Εγγύς Ανατολής, τα «κρεμμύδια και τα μουσουλμανικά χαλάκια προσευχής», και περνώντας σε δεύτερη μοίρα «την καίρια μάχη για τη δημοκρατία». Το ξεκίνημα γίνεται με το πορτρέτο του Ερντογάν.

«Το 2000, οι ελπίδες [των Δυτικών] ήταν μεγάλες για αυτόν τον ταχυδακτυλουργό που μπορούσε να συνταιριάξει τον ισλαμισμό με την κοινοβουλευτική δημοκρατία, με την ένταξη στο ΝΑΤΟ και με μεταρρυθμίσεις προσανατολισμένες στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Αλλά τα χρόνια πέρασαν, πίσω δεν γυρίζουν, και η παραπάνω αισιοδοξία ανήκει στο παρελθόν: «Η Τουρκία οδεύει σε κρίσιμες εκλογές, που χαρακτηρίζονται από συζήτηση για τον συγκεντρωτισμό των εξουσιών από έναν όλο και πιο αυταρχικό και διχαστικό ηγέτη».

Παρατίθενται τα πεπραγμένα της διοίκησης Ερντογάν. Οι φυλακισμένοι αντίπαλοι, ο φιμωμένος Τύπος, η χειραγωγούμενη Δικαιοσύνη. Φυσικά, και «το σαράι των 1.150 δωματίων που έχτισε» στην Αγκυρα, «αυτό το προεδρικό συγκρότημα που είναι παλάτι». Με αυτά τα στοιχεία, το Politico δικαιολογεί την εκστρατεία της αντιπολίτευσης, που στοχεύει «στην ανατροπή του καθεστώτος ενός ανθρώπου». Τα έξι κόμματα που απαρτίζουν το μπλοκ της υποψηφιότητας Κιλιτσντάρογλου θέλουν «νέο τύπο κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, πιο πλουραλιστικό» γράφει. Ο ίδιος ο Κιλιτσντάρογλου, εξάλλου, είναι «ήπιος πολιτικός».

Η ακρίβεια της Τουρκίας, το Νο1 πρόβλημα στη ζωή των φτωχών Τούρκων, αποδίδεται με το σχήμα «κρεμμύδια-αγγούρια». Οι τιμές τους, δηλαδή, καίνε. Για αυτόν τον λόγο «ο Κιλιτσντάρογλου κράτησε ένα κρεμμύδι στο χέρι του και είπε ότι αν παραμείνει πρόεδρος ο Ερντογάν, τότε η τιμή του κιλού θα πολλαπλασιαστεί». Ο Ερντογάν, βέβαια, λέει ότι «δεν υπάρχει πρόβλημα με το κρεμμύδι ούτε με τις πατάτες και με τα αγγούρια», όμως «ο πληθωρισμός τρέχει».

Πέρα από αυτά, ο Ολιβερ παρατηρεί ότι η αντιπολίτευση θέλει να προβεί σε αλλαγές που θα καταστήσουν την τουρκική προεδρία λιγότερο απόλυτη. Θα περιορίσει τις εξουσίες του προέδρου, θα επιβάλει χρονικά όρια στην προεδρική θητεία. Και συγχρόνως θα ενισχύσει τη Βουλή. «Σημαντικές μεταρρυθμίσεις αυτές, σίγουρα. Ομως θα ενδιαφερθούν οι ψηφοφόροι;». Οι καθηγητές με τους οποίους μίλησε το Politico λένε ότι ο Ερντογάν επικρίνεται από τον λαό επειδή σιγοντάρισε τον πληθωρισμό μειώνοντας τα επιτόκια. Και ότι για τον κόσμο μετράει η εικόνα της Βουλής, διότι σχετίζεται με τον Ατατούρκ.

Περνώντας πάλι στον Κιλιτσντάρογλου, το ρεπορτάζ αναφέρει ότι αυτοπαρουσιάζεται ως ο άνθρωπος που θα οικοδομήσει τη συναίνεση, μάλιστα προβάλλει τα βίντεο που τον δείχνουν να συνομιλεί με τους δημάρχους της Αγκυρας και της Κωνσταντινούπολης. Προβάλλει επίσης το γεγονός ότι είναι αλεβίτης μουσουλμάνος, όχι σουνίτης. «Και αυτό είναι ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι εναντίον ενός λαϊκιστή προέδρου». Τέλος πάντων, ο Κιλιτσντάρογλου πλασάρεται ως «το πλουραλιστικό αντίδοτο στην πολωτική πολιτική του Ερντογάν».

Σε ένα σύντομο φλας μπακ, ο Ολιβερ θυμίζει την καταστολή στο πάρκο Γκεζί, το 2013 –γράφει ότι τότε ο Ερντογάν ένιωσε την εναντίον του απειλή–, και βέβαια «την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016». Από αυτά προήλθε «η απόφαση του Ερντογάν να διεξαγάγει δημοψήφισμα, τον Απρίλιο του 2017, για την πολιτειακή μετάβαση στο προεδρικό σύστημα». Το ρεπορτάζ θυμίζει την οριακή νίκη του Ερντογάν (51,4%) και την αμφισβήτηση του αποτελέσματος εκ μέρους της αντιπολίτευσης.

Η συγκεκριμένη «προεδροποίηση» του τουρκικού κράτους καθίσταται τώρα επικίνδυνη για τον Ερντογάν, αφού απαιτεί το 50% των ψήφων συν μία ώστε να παραμείνει στην εξουσία. Ομως το 2023 είναι πολύ πιο ανίσχυρος σε σχέση με το παρελθόν: «Εχει εγκαταλειφθεί από τους παλιούς συνεργάτες του, τον Αμπντουλάχ Γκιούλ και τον Αχμέτ Νταβούτογλου, και τώρα πρέπει να βρει όλο και πιο ακραίους εταίρους για τον συνασπισμό του». Ο Ολιβερ θυμίζει, επίσης, τις λεγόμενες αρχές του Ερντογάν, την «ισλαμική ευπρέπεια», τις «οικογενειακές αξίες», ως τα δυνατά του χαρτιά στην εκλογική μάχη, αφού αφορούν μεγάλο μέρος του τουρκικού λαού.

Στο πλαίσιο αυτό αναφέρει και την ιστορία με το χαλάκι προσευχής που πάτησε κατά λάθος ο Κιλιτσντάρογλου, γεγονός που εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο ο Ερντογάν συνδέοντας τον αντίπαλό του με τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Υστερα έδωσε και το σόου του με το δικό του χαλάκι: «Αυτό το χαλάκι προσευχής δεν είναι για να το πατάς με τα παπούτσια. Αν θέλει ο Θεός, θα μπορέσουμε να κάνουμε την προσευχή των ευχαριστιών σε αυτό το χαλί προσευχής στις 15 Μαΐου» είπε…

Το κείμενο του Politico κλείνει με τις εικασίες ότι ο Ερντογάν είναι ικανός ακόμη και εκλογική νοθεία να προκαλέσει.