Μια οικογένεια δεν είναι μόνο η εστία της. Στην προκειμένη περίπτωση, η εστία ήταν ένα λιτό νοικιασμένο διαμέρισμα τριών δωματίων στο προάστιο Μαρίιν της Μόσχας. Εγκαταλείφθηκε, ωστόσο, μετά το συμβάν που συγκλόνισε την οικογένεια Ναβάλνι και αποτέλεσε την αρχή του τέλους του Αλεξέι: τη δηλητηρίασή του, τον Αύγουστο του 2020, την οποία ακολούθησαν η δραματική, στα όρια του θανάτου, επιδείνωση της υγείας του, η επείγουσα διακομιδή του στη Γερμανία, η μακρά νοσηλεία του εκεί και η επιστροφή του στη Ρωσία, η σύλληψή του και, τελικά, ο θάνατός του, πριν από λιγότερο από δύο εβδομάδες.
Από τότε τα παιδιά του Ναβάλνι, ο γιος του Ζαχάρ και η κόρη του Ντάσα, ζουν στο εξωτερικό, στη Γερμανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες αντίστοιχα, ενώ η χήρα του, Γιούλια Ναβάλναγια, έχει τη βάση της στο Στάνφορντ, όπου σπουδάζει η θυγατέρα της. Από τον στενό κύκλο της οικογένειας Ναβάλνι πλέον στη Ρωσία εξακολουθούν να βρίσκονται μόνον οι ηλικιωμένοι γονείς του.
«Καμία εστία: αλλά όλοι ενωμένοι, μετά τον θάνατο του Αλεξέι (…) ενωμένοι από την οικογενειακή υποχρέωση να είναι ή τουλάχιστον να φαίνονται θαρραλέοι και ανθεκτικοί στις δυσκολίες», γράφει σε κείμενό της η Ιρένε Σοάβε της Corriere della Sera. Και, πράγματι, αυτό καλούνται να κάνουν στην παρούσα φάση τα μέλη της οικογένειας του Αλεξέι Ναβάλνι, να δείξουν και να συνεχίσουν να δείχνουν κουράγιο, όπως έκανε πρώτη η χαροκαμένη μάνα του.
Η Λουντμίλα Ναβάλναγια, αψηφώντας το αρκτικό ψύχος, έσπευσε σχεδόν αμέσως μετά την ανακοίνωση του θανάτου του γιου της (την 16η Φεβρουαρίου) να παραλάβει τη σορό του, από το νεκροτομείο της αρκτικής πόλης του Σαλεχάρντ, όπως της υπέδειξαν οι Αρχές της σωφρονιστικής αποικίας όπου κρατούνταν και πέθανε ο γιος της, αλλά βρήκε τις πόρτες του κλειστές. Δεν πτοήθηκε, ωστόσο, και παρέμεινε εκεί, αναλαμβάνοντας χρέη εκπροσώπου της οικογένειας Ναβάλνι εντός της Ρωσίας.
Μην καταφέρνοντας ούτε καν να δει τον νεκρό γιο της, η τραγική μητέρα αρχικά βρήκε το θάρρος να απευθυνθεί προσωπικά στον Βλαντίμιρ Πούτιν, μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος, λέγοντάς του, μεταξύ άλλων, ότι «η επίλυση αυτού του ζητήματος εξαρτάται αποκλειστικά από εσάς. Επιτρέψτε μου να δω επιτέλους τον γιο μου. Απαιτώ να παραδώσετε αμέσως τη σορό του Αλεξέι για να μπορέσω να τον θάψω με ανθρώπινο τρόπο».
Δεν δίστασε επίσης να κινηθεί νομικά κατά των αξιωματούχων που αρνούνταν να της παραδώσουν τη σορό, υποβάλλοντας μήνυση σε τοπικό δικαστήριο, ενώ στη συνέχεια, αφού είπε πως της επέτρεψαν, τελικά, να τη δει, κατήγγειλε ότι δεχόταν πιέσεις να συμφωνήσει να ενταφιαστεί μυστικά. «Με εκβιάζουν, θέτουν όρους όσον αφορά το πού, το πότε και το πώς πρέπει να ταφεί ο γιος μου. Θέλουν να το κάνουν κρυφά, χωρίς νεκρώσιμη ακολουθία».
Η Λουντμίλα Ναβάλναγια δεν συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις των Αρχών, οι οποίες της ανέφεραν ακόμη και ότι η σορός είχε ήδη αρχίσει να αποσυντίθεται, απειλώντας την, συγχρόνως ότι εάν δεν συμφωνούσε, θα έθαβαν το γιο της πέριξ της φυλακής όπου άφησε την τελευταία του πνοή. Τελικά το πρωί του περασμένου Σαββάτου η σορός του Αλεξέι Ναβάλνι, περισσότερο από μία εβδομάδα μετά τον θάνατό του, παραδόθηκε στη μητέρα του. Υπολογίζοντας όλα όσα έζησε τις τελευταίες ημέρες η Λουντμίλα, αλλά και το γεγονός ότι δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο πώς, πού και πότε θα ενταφιαστεί ο γιος της, η ιταλίδα δημοσιογράφος την αποκαλεί εύστοχα «Μάνα κουράγιο».
Η Λουντμίλα Ναβάλναγια καλείται τώρα να φανεί δυνατή και για έναν ακόμα λόγο, καθώς στη λίστα με τα ονόματα που καταζητούνται από τις ρωσικές αρχές συγκαταλέγεται και ο άλλος γιος της, ο Ολεγκ Ναβάλνι, ο οποίος έχει επίσης καταδικαστεί (για απάτη) και φυλακιστεί στη Ρωσία, πληρώνοντας μέρος του τιμήματος του αγώνα του αδελφού του κατά του Πούτιν και του καθεστώτος του.
Την προηγούμενη Τρίτη εκδόθηκε νέο ένταλμα σύλληψής του, δίχως, ωστόσο, να κοινοποιηθεί ποιες είναι οι κατηγορίες που τον βαραίνουν στην προκειμένη περίπτωση. Ο Ολεγκ Ναβάλνι, ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στο εξωτερικό, καταζητούταν ήδη επειδή ενθάρρυνε κατά το παρελθόν ρώσους πολίτες να ενωθούν με τον αδελφό του σε αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις και πορείες.
Θαρραλέα όσο και η πεθερά της φαίνεται να είναι και η χήρα του εκλιπόντος ρώσου αντιφρονούντος, η Γιούλια Ναβάλναγια, η οποία, όχι μόνο κατηγόρησε ευθέως τον ρώσο πρόεδρο για τον θάνατο του συζύγου της, αλλά δεσμεύτηκε πως θα συνεχίσει τον αγώνα του εναντίον του. Και στη συνέχεια, καθώς οι Αρχές συνέχιζαν να αρνούνται να παραδώσουν τη σορό του στη μητέρα του, κατηγόρησε, μέσω ενός βίντεο, τον «δαιμονικό», όπως τον αποκάλεσε, Πούτιν, ότι «βασανίζει» το άψυχο σώμα ενός πολιτικού αντιπάλου.
Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου τη σιωπή της έσπασε και η Ντάσα Ναβάλναγια, η θυγατέρα του Αλεξέι Ναβάλνι με λίγες κουβέντες στο Instagram. «Αγάπη, φιλιά, αγκαλιές και μου λείπεις πολύ», έγραψε, αναρτώντας μια φωτογραφία πραγματικά συγκινητική: οι γονείς της είναι νεότατοι ενώ εκείνη τεντώνει τα χέρια της χαρούμενη μέσα στην αγκαλιά του πατέρα της. Πιθανόν τραβήχτηκε πριν από το 2008, καθώς απουσιάζει ο 16χρονος (τον επόμενο μήνα) αδελφός της Ζαχάρ, ο οποίος γεννήθηκε εκείνη τη χρονιά και πλέον καλείται να φανεί επίσης θαρραλέος, κουβαλώντας, μάλιστα, στις πλάτες του μια βαριά κληρονομιά.