Την ανέμεναν, καθώς την είχαν ήδη προβλέψει και αποδεχτεί: την ήττα τους. Αλλά κανένας δεν ήταν προετοιμασμένος για την πανωλεθρία. Έως την τελευταία στιγμή, λίγο πριν κλείσουν οι κάλπες, τα περισσότερα από τα στελέχη των Σοσιαλδημοκρατών μιλούσαν για την απόσταση που χώριζε τις δημοσκοπήσεις από τις γεμάτες πλατείες και τον ενθουσιασμό που επικρατούσε στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του Μάρτιν Σουλτς. Τώρα, όμως, όλοι αναγνωρίζουν και αποδέχονται ότι το εκλογικό αποτέλεσμα σηματοδοτεί ξεκάθαρα μια κρίση υπαρξιακή, η οποία οδηγεί τo SPD κατευθείαν στα έδρανα της αντιπολίτευσης, με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να αναγεννηθεί από τις στάχτες του. Η συνειδητοποίηση της αλήθειας υπήρξε, σίγουρα, πικρή. Σαρωτική. Με το ποσοστό του μόλις να ξεπερνά το 20%, το SPD σημείωσε τη χειρότερη επίδοση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Οι Σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας έχουν χάσει την ψυχή τους και όλοι ξέρουν πως, δυστυχώς, δεν είναι αυτοί που συναποτελούν το πάλαι ποτέ Volkspartei, το κόμμα του λαού της Γερμανίας. Tο απόγευμα της Κυριακής τα πρόσωπα όλων όσοι βρίσκονταν στο αίθριο του Willy Brandt Haus, την έδρα του SPD, άρχισαν να σκοτεινιάζουν, ελάχιστα λεπτά αφότου έκλεισαν οι κάλπες, με το που έφτασαν τα πρώτα exit poll που έστειλαν στο πυρ το εξώτερον την γερμανική σοσιαλδημοκρατία, θέτοντας ταυτόχρονα ερωτήματα επώδυνα που θα πρέπει άμεσα να απαντηθούν.
«Σήμερα είναι μια μέρα πικρή και δύσκολη. Χάσαμε τις ομοσπονδιακές εκλογές», παραδέχτηκε ο Σουλτς, ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο ο οποίος επιλέχτηκε ως o μοναδικός που θα μπορούσε να απειλήσει την παντοτινή – όπως αποδεικνύεται – καγκελάριο της Γερμανίας. Κάποια στιγμή φάνηκε πως θα μπορούσε να τα καταφέρει. Η πραγματικότητα, όμως, πολύ συχνά αποδεικνύεται σκληρή και ο μεγάλος χαμένος της εκλογικής αναμέτρησης το γνωρίζει, πλέον, πολύ καλά. Αυτό, ωστόσο, που δεν γνωρίζει είναι εάν θα καταφέρουν, ο ίδιος αλλά, κυρίως, το κόμμα του, να ξεπεράσουν το σχεδόν θανάσιμο πλήγμα που δέχτηκαν.
Τα έδρανα της αντιπολίτευσης αποτελούν μονόδρομο – για να μπορέσει το κόμμα να εμπνευστεί και στη συνέχεια να αποπειραθεί να εμπνεύσει και τους Γερμανούς, για να μπορέσει να συντάξει ένα πρόγραμμα και να εκλέξει έναν ηγέτη ή μια ηγέτιδα που θα είναι σε θέση να επιφέρουν την αλλαγή. Το τόνισε, άλλωστε, αμέσως μετά την αποκάλυψη του μεγέθους της πανωλεθρίας που υπέστησαν οι Σοσιαλδημοκράτες, η Μανουέλα Σβέζιχ, νούμερο δύο του κόμματος, δηλώνοντας πως «σήμερα για εμάς τελειώνει η Grosse Koalition». «Η θέση του SPD είναι στην αντιπολίτευση», προσδιόρισε από την πλευρά του ο Τόμας Όπερμαν, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών.
Σχολιάζοντας την επιτυχία της ακροδεξιάς «Εναλλακτικής για τη Γερμανία», ο πρώην πρόεδρος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου έκανε λόγο για ένα «πολιτικό ρήγμα» και για μια «απειλή την οποία κανένας δεν μπορεί να αγνοήσει». «Εμείς» – πρόσθεσε ο Σουλτς – «δεν καταφέραμε να γίνουμε το ανάχωμα ενάντια στην άκρα δεξιά, αλλά θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για την ανεκτικότητα και το σεβασμό των ανδρών και των γυναικών». Καθήκον του SPD παραμένει η «προάσπιση της γερμανικής δημοκρατίας». Αλλά για να συμβεί αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί το πέρασμα, τουλάχιστον για την επόμενη τετραετία, από τα έδρανα της αντιπολίτευσης. «Δεν μπορούμε να έχουμε το AfD, ένα ακροδεξιό κόμμα, επικεφαλής της αντιπολίτευσης στη Γερμανία», προσδιόρισε.
Αλλά ο νέος ρόλος που καλούνται να αναλάβουν οι Σοσιαλδημοκράτες είναι κάθε άλλο παρά εύκολος. Γιατί το SPD θα πρέπει να υποστεί και να αντιμετωπίσει την αντιπαλότητα του Die Linke και της ευρύτερης γερμανικής αριστεράς, η οποία επιβεβαίωσε ότι πλέον έχει σταθεροποιηθεί κοντά στο 10%, έχοντας ριζώσει στην ανατολική επικράτεια της Γερμανίας. Την ίδια ώρα, ο ανατρεπτικός εξτρεμισμός του AfD, θα τους αναγκάσει αρκετές φορές να συνταχθούν μαζί και να στηρίξουν τις όποιες θέσεις της πλειοψηφίας στη Μπούντεσταγκ.
Αλλά υπάρχει ακόμη μία μια υπόθεση, ένα σενάριο ακραίο, το οποίο, ωστόσο, στην περίπτωση που επαληθευτεί, θα αλλάξει άρδην τα όποια δεδομένα. Εάν η Μέρκελ δεν καταφέρει να σχηματίσει μια συμμαχία «Τζαμάικα» με τους (φιλ)Ελεύθερους Δημοκράτες και τους Πράσινους, ώστε να μπορέσει να κυβερνήσει, τότε η Γερμανίδα καγκελάριος θα στραφεί προς τους Σοσιαλδημοκράτες, ζητώντας τη συμμετοχή τους σε μια νέα αναγκαστική «Μεγάλη Συμμαχία» στο όνομα της δημοκρατικής σταθερότητας στη Γερμανία. Τότε, το δίλημμα για το SPD θα είναι τρομερό, με κάποιους να μιλάνε ακόμα και για το ενδεχόμενο διάσπασης των Σοσιαλδημοκρατών.
Ό,τι και να συμβεί κατά τη διάρκεια των επόμενων εβδομάδων, αν όχι μηνών, το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Σουλτς, μαζί με τους συντρόφους και τις συντρόφισσές του, θα πρέπει να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν τους λόγους μιας πανωλεθρίας, η οποία παραδόξως, ήρθε μετά το πέρας μιας αμιγώς «σοσιαλδημοκρατικής» τετραετίας. Πάρα πολλές από τις βασικές προτάσεις του SPD -από τη θέσπιση κατώτατου μισθού έως τη μείωση των ορίων συνταξιοδότησης και από τη διάθεση πόρων για την παιδεία έως τη στήριξη των οικογενειών- έγιναν νόμοι του κράτους. Τα εύσημα, ωστόσο, δεν τα έλαβε ο Σουλτς, αλλά η «μανούλα» όλων των Γερμανών, η Μέρκελ.
Και, φυσικά, το πλήγμα για το SPD αποτελεί το τελευταίο επεισόδιο της βαθιάς κρίσης που περνάει η Σοσιαλδημοκρατία σε ολόκληρη την Ευρώπη, όντας, όντως, ανίκανη να «εκσυγχρονίσει την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης», σύμφωνα με τα λόγια του Γερμανού ιστορικού Χάινριχ Άουγκουστ Βίνκλερ. Επόμενος σταθμός αυτής της δραματικής πορείας της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η Αυστρία, όπου την 15η Οκτωβρίου, το SPÖ κινδυνεύει να υποστεί μια ήττα εξίσου ιστορική και ταπεινωτική.
«Για να αποφευχθούν μελλοντικές καταστροφές, το κόμμα θα πρέπει να επανεξετάσει εκ βάθρων την προσέγγισή του, να αποδεχτεί το γεγονός ότι δεν εκλαμβάνεται ως το κόμμα της εργατικής τάξης και να μάθει πώς να απευθύνεται στους χαμένους της παγκοσμιοποίησης, σ’ εκείνους τους ψηφοφόρους που δικαίως ή αδίκως, αισθάνονται οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά περιθωριοποιημένοι», υποστήριξε o Μίκαελ Μπροένινγκ από το Friedrich Ebert Stiftung, τη δεξαμενή σκέψης του SPD. Αλλά τίποτα πλέον δεν είναι δεδομένο. Από σήμερα, κιόλας, το κόμμα του Βίλι Μπραντ, του Χέλμουτ Σμιτ και του Γκέρχαρντ Σρέντερ, ξεκινά μια μακρά και δύσκολη, αν όχι επώδυνη πορεία, κατάληξη της οποίας θα είναι είτε η αναγέννηση είτε η ολοκληρωτική καταστροφή.