Τα ρούχα της Μπιγιονσέ λέγονται IVY PARK, είναι κομψά αθλητικά, πρωτοκυκλοφόρησαν στις 14 Απριλίου 2016, στο Top Shop και στο Net-à-Porter, κοστίζουν από 10 έως 200 ευρώ και φυσικά έχουν κάνει θραύση.
Η φίρμα IVY PARK αποτελεί σύμπραξη της Μπιγιονσέ και του βρετανού μεγαλοεπιχειρηματία Σερ Φίλιπ Γκριν, ο οποίος είναι πρόεδρος του ομίλου Arcadia, που περιλαμβάνει τις δημοφιλείς εταιρείες οικονομικού ρουχισμού Topshop, Topman, Wallis, Evans, Burton, Miss Selfridge, Dorothy Perkins και Outfit.
Στο δελτίο Τύπου η εταιρεία, πριν από ένα μήνα, συστήθηκε με τα εξής λόγια: «Είμαστε η IVY PARK. Μία νέα φίρμα ρούχων γυμναστικής, με συν-ιδρύτρια τη Μπιγιονσέ. Απευθυνόμαστε στις γυναίκες που θέλουν να δείχνουν και να αισθάνονται νικήτριες του παιχνιδιού». «Αυτή είναι η ουσία της προσπάθειάς μας», δήλωσε και η αμερικανίδα σταρ το περιοδικό Elle τον περασμένο Απρίλιο για το λανσάρισμα των εν λόγω ρούχων. «Γιορτάζουμε κάθε γυναίκα και το σώμα της, και την ενθαρρύνουμε να προσπαθεί πάντα για το καλύτερο».
Ως εδώ είναι όλα τέλεια: εκδημοκρατισμός της ομορφιάς (τα ρούχα κυκλοφορούν σε όλα τα νούμερα), εκδημοκρατισμός της προσπάθειας (γυναίκα κάθε μεγέθους και κοινωνικής τάξης προσπαθεί για ένα καλύτερο σώμα). Πράγματι το μάρκετινγκ μπορεί να κάνει θαύματα ακόμα και με τα πιο ταπεινά υλικά.
Να όμως που πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να πέσεις στην παγίδα… Και η παγίδα εν προκειμένω βρίσκεται στη Σρι Λάνκα. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της βρετανικής λαϊκής εφημερίδας Sun, τα ρούχα IVY PARK σχεδιάζονται μεν στο Λονδίνο, αφού η εταιρεία εκεί εδρεύει, αλλά κατασκευάζονται από κακοπληρωμένες γυναίκες στη Σρι Λάνκα, οι οποίες εργάζονται επί δεκαώρου, έξι μέρες την εβδομάδα, με μισή ώρα διάλειμμα για φαγητό και με μεροκάματο μόλις 6 δολάρια. «Πώς η Μπιγιονσέ ισχυρίζεται ότι με τα ρούχα της “γιορτάζει κάθε γυναίκα” όταν για την κατασκευή τους εκμεταλλεύεται τις γυναίκες της Σρι Λάνκα;», διερωτάται η ηθικολόγος Sun, η οποία εντόπισε λαβράκι και προκάλεσε σκάνδαλο στα social media.
Πώς; Το εργοστάσιο που κατασκευάζει τα ρούχα IVY PARK βρίσκεται συγκεκριμένα στην πόλη Κατουναγιάκε και απασχολεί νεαρές ανειδίκευτες εργάτριες οι οποίες δουλεύουν σκληρά και πληρώνονται ελάχιστα.
Και ναι, η Σρι Λάνκα είναι η χώρα με τα χαμηλότερα ημερομίσθια στις νέες αλλά και στις πιο πεπειραμένες μοδίστρες στον κόσμο. Ομως γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά πλέον ότι γενικά σε πολλές χώρες της Νότιας Ασίας, όπως επίσης και στην Κίνα, οι άνθρωποι δουλεύουν υπερβολικά πολύ, σε πολύ κακές συνθήκες, και πληρώνονται ελάχιστα. Και βέβαια οι γυναίκες αντιμετωπίζουν ακόμα χειρότερες συνθήκες, όπως είναι αναμενόμενο.
Στον πίνακα του Διεθνούς Οργανισμού Εργαζομένων, που ακολουθεί, και περιέχει μετρήσεις που ίσχυαν την 1η Ιανουαρίου 2015, φαίνεται ξεκάθαρα πόσο πληρώνεται μία ανειδίκευτη μοδίστρα που εργάζεται στη βιομηχανία της μόδας στις χώρες όπου παράγονται στην, συντριπτική πλειονότητά τους, τα ρούχα που φοράμε σήμερα.
Ετσι, από περιέργεια, ψάξτε λίγο τα καρτελάκια στα ρούχα που έχετε στη ντουλάπα σας. Εκεί θα ανακαλύψετε θησαυρούς πληροφορίας που θα αξιοποιήσετε περίφημα αν τους διασταυρώσετε με τον εικονιζόμενο πίνακα στο άρθρο. Πόσο πληρώνονται οι μοδίστρες στο Μπαγκλαντές για να φτιάξουν τα τζιν μας; Πόσο πληρώνονται στην Κίνα για να φτιάξουν τα T-shirts μας; Πόσο πληρώνονται στο Βιετνάμ για να φτιάξουν τα αθλητικά μας;
Πράγματι τα χρήματα που παίρνουν και οι συνθήκες στις οποίες εργάζονται οι μοδίστρες σε αυτές τις χώρες είναι άθλιες σε σχέση με τα δυτικά δεδομένα. Ομως αυτό σημαίνει «ελαχιστοποίηση του κόστους» στον ωραίο καπιταλισμό μας, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στη «μεγιστοποίηση του κέρδους». Για να μη μιλήσουμε για την «υπεραξία του εργάτη», που διαβάζαμε στην κοινωνιολογία του σχολείου. Η Δύση είναι πιο δίκαιη απέναντι στις μοδίστρες και στους εργάτες της. Αλλά οι δυτικοί επιχειρηματίες δεν προτιμούν τα εργοστάσια ραψίματος στη Δύση γιατί τα εργατικά είναι ακριβά. Κι έτσι πάνε σε χώρες μακρινές, όπου οι συνθήκες εργασίας είναι άθλιες, αλλά οι πελάτες λόγω αποστάσεως δεν βλέπουν την αθλιότητα και έτσι δεν αντιδρούν. Αντιθέτως προτιμούν.
Τα πράγματα είναι απλά: θέλουμε φτηνά ρούχα, θέλουμε πολλά και φτηνά ρούχα, θέλουμε μοντέρνα, πολλά και φτηνά ρούχα. Η βιομηχανία της μόδας μας παρέχει αυτό που θέλουμε. Οι μεγάλες εταιρείες του στυλ Zara, H&M, Top Shop, Gap, Ambercrombie & Fitch, Assos κτλ σχεδιάζουν στις μεγάλες πρωτεύουσες της μόδας, μοντέρνα ρούχα, συχνά και αντιγραφές των μεγάλων οίκων, και τα κατασκευάζουν σε τεράστιες ποσότητες σε χώρες της Νότιας Ασίας. Δεν είναι μυστικό. Είναι ο κανόνας. Προς τι λοιπόν εξανέστη η SUN για τα ρούχα της Μπιγιονσέ; Η Μπιγιονσέ θέλει να βγάλει λεφτά. Δεν είναι σχεδιάστρια, δεν έχει όραμα. Πουλάει απλώς το όνομά της, δίνει τελική έγκριση στα σχέδια και φωτογραφίζεται με τα ρούχα που υπογράφει για να τα διαφημίσει. Το πού κατασκευάζονται τα ρούχα, το πόσο κοστίζουν και το πόσο πωλούνται το αποφασίζει ο μεγαλοεπιχειρηματίας που την πληρώνει, ο οποίος εν προκειμένω είναι ο Σερ Φίλιπ Γκριν.
Ας επιστρέψουμε όμως στην ντουλάπα. Εκτός από τα ταμπελάκια στα φτηνά ρούχα σας, θα σας πρότεινα να κοιτάξετε και στα πιο ακριβά. Τα μεταξωτά ζέρσεϊ φορέματα Diane von Furstenberg κατασκευάζονται στην Κίνα. Αυτά τα φορέματα δεν είναι φτηνά, είναι μεσαία ακριβά. Και αυτής της κατηγορίας τα ρούχα, αν το ψάξετε, θα δείτε ότι κατασκευάζονται σε αυτές τις χώρες. Τα τελευταία χρόνια θα δείτε μάλιστα και ταμπελάκια Made in Europe – εδώ πρόκειται περί χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ, επίσης με πολύ φτηνά εργατικά χέρια. Τα μόνα ρούχα που στις ταμπελίτσες γράφουν Made in Italy, Made in France, Made in Germany ή Made in USA είναι τα πολύ-πολύ ακριβά, αυτά που δεν μπορούμε να αγοράσουμε.
Θέλοντας και μη λοιπόν τροφοδοτούμε αυτό το καθεστώς που θέλει να στηρίζονται τεράστιες πολυεθνικές βιομηχανίες στην κακοπληρωμένη εργασία ανθρώπων που ζουν μακριά από τη Δύση. Και άδικα τα βάζουμε με τη Μπιγιονσέ. Εκείνη θέλει να βγάλει λεφτά, εμείς θέλουμε να γλυτώσουμε λεφτά. Είμαστε οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.