Εντός των επόμενων ημερών, περισσότερα από τα μισά κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αναμένεται να δηλώσουν τη συμμετοχή τους σε μια νέα, σημαντική πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής άμυνας. Θα μπορούσε να γίνει λόγος για μία αναγκαστική ευρωπαϊκή απάντηση τόσο στη ρωσική επιθετικότητα -η οποία εκφράστηκε ξεκάθαρα μέσω της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014- όσο και στις αμερικανικές πιέσεις περί καταβολής του 2% επί του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες στο πλαίσιο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Γάλλοι και Γερμανοί εργάζονται εδώ και καιρό για να πείσουν τις χώρες – μέλη της ΕΕ να ενοποιήσουν τις υπηρεσίες στρατιωτικής επιμελητείας και τις δυνάμεις άμεσης αντιμετώπισης κρίσεων των διαφορετικών ευρωπαϊκών στρατών, επιδιώκοντας ταυτόχρονα και τη στενότερη συνεργασία για την ανάπτυξη σύγχρονων οπλικών συστημάτων.
Οι προσπάθειες, ωστόσο, για την επίτευξη μιας αρχικής συμφωνίας αποκάλυψαν τις διαφορές που υφίστανται ανάμεσα σε Παρίσι και Βερολίνο. Η Γαλλία επιδιώκει μια διευρυμένη συνεργασία ανεξάρτητα από τον αριθμό των χωρών που θα συμμετάσχουν ενώ η Γερμανία επιθυμεί τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων κρατών. Οι υποστηρικτές της αποκαλούμενης PESCO (Permanent Structure Cooperation – Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία), θεωρούν πως θα αποτελέσει έναν τρόπο για την αντιμετώπιση των περιορισμών επί των δαπανών για την άμυνα, την ώρα, μάλιστα, που οι ΗΠΑ και ο Ντόναλντ Τραμπ ζητούν από τις ευρωπαϊκές χώρες να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης στην ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου.
Σύμφωνα με την Νάταλι Τότσι, επικεφαλής του ιδρύματος Institute of International Affairs της Ρώμης, ο στόχος κατά το σχεδιασμό της PESCO ήταν να λειτουργήσει ως «παράγοντας αλλαγής» έπειτα από πολλά χρόνια συνομιλιών και άκαρπων προσπαθειών για τη στενότερη αμυντική συνεργασία των κρατών – μελών της ΕΕ. Αλλά «αν δεν υπάρξουν οι νομικές, πολιτικές και οικονομικές δεσμεύσεις οι οποίες θα αφυπνίσουν τους Ευρωπαίους όσον αφορά την άμυνα, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί», προσδιόρισε η ιταλίδα ειδικός η οποία εκτελεί και χρέη συμβούλου της Φεντερίκα Μογκερίνι, επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής.
Τι επιδιώκεται
Μέσω της PESCO επιδιώκεται ο περιορισμός των προβλημάτων δια-λειτουργικότητας που απορρέουν από την ποικιλία των οπλικών συστημάτων που χρησιμοποιούνται ανά την Ευρώπη. Ένας άλλος στόχος είναι η εξοικονόμηση πόρων μέσω της στενότερης συνεργασίας για την υλοποίηση διάφορων project, όπως το γαλλογερμανικό σχέδιο που ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιούλιο για την κατασκευή ενός νέου ευρωπαϊκού καταδιωκτικού αεροσκάφους.
Τα κράτη- μέλη της ΕΕ που θα επιθυμούν να υπογράψουν τη συμφωνία για την PESCO θα πρέπει να κοινοποιήσουν τις προθέσεις τους την ερχόμενη Δευτέρα, κατά τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας της ΕΕ. Όπως αναφέρουν οι Financial Times, τις δυνάμεις τους με τους Γάλλους και τους Γερμανούς αναμένεται να ενώσουν οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, με απώτερο σκοπό την επίσημη παρουσίαση αυτού του μεγαλεπήβολου, ομολογουμένως, σχεδίου κατά τη σύνοδο κορυφής των επικεφαλής των κρατών – μελών της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο.
Αρχικά στην πρωτοβουλία αναμένεται πως θα συμμετάσχουν τα 2/3 των χωρών-μελών, δήλωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, προειδοποιώντας, ωστόσο, ότι τα πάντα παραμένουν ρευστά. «Βρισκόμαστε ακόμα σε μια πολύ κρίσιμη φάση λήψης αποφάσεων και υπάρχουν αρκετές ισορροπίες στο εσωτερικό των κρατών – μελών που θα μπορούσαν να αλλάξουν», προσδιόρισε ένας ευρωπαίος διπλωμάτης. Αλλά οι θιασώτες της ιδέας εμφανίζονται αισιόδοξοι, υποστηρίζοντας πως με την πάροδο του χρόνου ο κύκλος θα διευρυνθεί.
Κυρίως γιατί η νέα αυτή δομή συνεργασίας διαφέρει σημαντικά – εξηγεί στη βρετανική εφημερίδα ο Τόμας Βάλασεκ, διευθυντής του Carnegie Europe – από την γαλλική πρόταση η οποία προέβλεπε την ένωση μέρους των ενόπλων δυνάμεων μιας μικρής ομάδας χωρών υπό τη στρατιωτική ηγεσία της Γαλλίας. Η PESCO πρόκειται επίσης να παράσχει το κατάλληλο πλαίσιο για τη διεξαγωγή κοινών στρατιωτικών επιχειρήσεων παρόμοιων με εκείνες που πραγματοποιούν από κοινού σήμερα οι ναυτικές δυνάμεις του Βελγίου και της Δανίας ή οι χώρες που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Διοίκηση Αερομεταφορών, ήτοι η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανία.
Μεταξύ των πολλών ζητημάτων που εξετάστηκαν τους τελευταίους μήνες, συγκαταλέγεται επίσης η πραγματοποίηση κοινών ιατρικών αποστολών καθώς και η σύσταση μιας ευρωπαϊκής δύναμης άμεσης αντιμετώπισης κρίσεων. Είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, πως απέχουμε πολύ ακόμα από τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού στρατού καθώς την κύρια ευθύνη για την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της Ευρώπης θα συνεχίσει να την φέρει το ΝΑΤΟ.