Ο Κριστιάνο Ρονάλντο στέλνει την μπάλα στα δίχτυα και πανηγυρίζει με το χαρακτηριστικό «αγαλματάκι» του. Αγαλμα, όμως, μένει και ο παραγουανός διαιτητής, Ενρίκε Κάσερες, μερικά μέτρα μακριά του. Στέκει σαστισμένος ακούγοντας -από την ενδοσυνεννόηση- τη βαβούρα που γίνεται στο control. Εκεί, τρεις άνθρωποι παρακολουθούν τη φάση σε replay και προσπαθούν να βγάλουν άκρη: είναι έγκυρο το γκολ ή όχι;
Ο Ρονάλντο δείχνει να μην το πιστεύει, ότι ο ρέφερι αμφισβητεί το υπ’ αριθμόν 500 τέρμα του σε επίπεδο συλλόγων (Σπόρτινγκ Λισαβόνας, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Ρεάλ Μαδρίτης) και νούμερο 568 στην καριέρα του (αν προσμετρηθούν και όσα έχει πετύχει με τη φανέλα της εθνικής ομάδας της Πορτογαλίας). Οι ποδοσφαιριστές της μεξικανικής Κλουμπ Αμέρικα, από την άλλη, πιέζουν τον διστακτικό διαιτητή να το ακυρώσει. Επειτα από μερικά δευτερόλεπτα -που φάνηκαν… αιώνας- οι VARs (Video Assistant Referees) εκδίδουν την ετυμηγορία τους: το γκολ είναι κανονικό. Η Ρεάλ νικά 2-0 και προκρίνεται στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου Συλλόγων.
Στο τέλος του αγώνα -στο «Nissan Stadium» της Γιοκοχάμα- η πειραματική εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας που προωθεί η FIFA για να ελαχιστοποιήσει τα λάθη των διαιτητών, δέχθηκε την αρνητική κριτική του Ζινεντίν Ζιντάν, του Λούκα Μόντριτς, του Καρίμ Μπενζεμά και του Ρονάλντο. «Αυτό δεν είναι ποδόσφαιρο, ελπίζω να μην επιμείνουν σε αυτήν την καινοτομία», δήλωσε ο Μόντριτς. Οι υπόλοιποι εστίασαν στη σύγχυση που προκαλεί το νέο σύστημα. «Η τηλεόραση δεν λειτουργεί, ε;» ειρωνεύτηκε ο πορτογάλος σούπερ-σταρ.
Το «πείραμα της Ιαπωνίας» είχε αρχίσει μερικές ώρες πριν, στον άλλον ημιτελικό (Ατλέτικο Νασιονάλ – Κασίμα Αντλερς), με… καταστροφικά αποτελέσματα. Στο 31ο λεπτό του αγώνα, ο επιθετικός της Ατλέτικο, Ορλάντο Μπέριο, ανέτρεψε μέσα στη μεγάλη περιοχή της ομάδας του τον Νταΐγκο Νίσι της Κασίμα. Ο ούγγρος διαιτητής, Βίκτορ Κασάι, δεν είδε την παράβαση, όμως μερικά δευτερόλεπτα αργότερα άκουσε στο αυτί του μια φωνή να του λέει ότι υπήρχε πέναλτι. Ο Κασάι έτρεξε προς τον τέταρτο διαιτητή και παρακολούθησε τη φάση σε replay, στην οθόνη ενός i-Pad μεγάλων διαστάσεων. Περίπου 30 δευτερόλεπτα αργότερα επέστρεψε στον αγωνιστικό χώρο και έδειξε την άσπρη βούλα.
Η χρήση της τεχνολογίας στη διαιτησία δεν διχάζει μόνον τους πρωταγωνιστές των γηπέδων, τον διεθνή Τύπο και τους οπαδούς, αλλά και τους ίδιους τους ανώτατους αξιωματούχους του σπορ. Σε αντίθεση με τον μέντορά του, τον Μισέλ Πλατινί, ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, έχει ταχθεί αναφανδόν υπέρ της
Αυτή η ιστορική απόφαση -το πρώτο πέναλτι που «σφυρίχτηκε» με υπόδειξη των αφανών διαιτητών- ήταν, κατά πολλούς, λανθασμένη. Διότι, όπως διαμαρτυρήθηκαν και οι κάτοχοι του Κόπα Λιμπερταδόρες, είχε προηγηθεί οφσάιντ. Η απάντηση από το control ήταν πως ο παίκτης που ήταν εκτεθειμένος δεν επηρέαζε τη φάση. Ναι, αλλά ποιος το αποφάσισε αυτό; Πάντως όχι ο «άρχοντας του αγώνα». Σε εκείνον, έδειξαν μόνον το αμαρτωλό μαρκάρισμα. Φαντάζεστε αυτή τη σκηνή σε ντέρμπι Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού;
Ιδού το πρώτο πρόβλημα: ποιος θα κρίνει, ποια φάση είναι επίμαχη και ποια όχι; Αλλά, υπάρχουν κι άλλα. Σε ποια ζητήματα θα έχουν άποψη οι «βιντεοβοηθοί»; Καθοριστική απόφαση – «match changing», όπως τη χαρακτηρίζει η FIFA- δεν είναι μόνον ένα πέναλτι ή μια αποβολή, αλλά και ένα λανθασμένο φάουλ (για παράδειγμα) λίγο έξω από την περιοχή, το οποίο κατέληξε σε γκολ. Πόσες φορές θα μπορεί να διακόπτεται ένα παιχνίδι, για να μελετηθεί μια φάση; Απειρες; Θα επιτρέπεται στους προπονητές ή στους παίκτες να επικαλεστούν εκείνοι το video-replay, αν κάπου πιστεύουν ότι αδικήθηκε η ομάδα τους; Γιατί όχι, εφόσον θα υπάρχει αυτή η δυνατότητα;
Στο τένις, το «Hawk-Eye» εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια, επιβεβαιώνοντας αν το μπαλάκι «έσκασε» μέσα ή έξω από το τερέν. Στο αμερικάνικο φούτμπολ και στο μπάσκετ, το video χρησιμοποιείται από δεκαετίες. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, ένα ηλεκτρονικό μάτι στο τουρνουά του βόλεϊ διαπίστωνε αν η μπάλα ήταν μέσα ή έξω από τις γραμμές, κι αν ένας παίκτης την άγγιξε ή ακούμπησε στο φιλέ. Στο ποδόσφαιρο, όμως, οι κανονισμοί αφήνουν πολλά στην υποκειμενική κρίση του διαιτητή.
Η χρήση της τεχνολογίας στη διαιτησία δεν διχάζει μόνον τους πρωταγωνιστές των γηπέδων, τον διεθνή Τύπο και τους οπαδούς, αλλά και τους ίδιους τους ανώτατους αξιωματούχους του σπορ. Σε αντίθεση με τον μέντορά του, τον Μισέλ Πλατινί, ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, έχει ταχθεί αναφανδόν υπέρ της. Εχει ένα δίκιο: «Στην εποχή της τεχνολογίας, όταν μέσα σε δευτερόλεπτα οι τηλεθεατές σε όλο τον Κόσμο μπορούν να είναι βέβαιοι αν ο ποδοσφαιριστής βρήκε την μπάλα με το χέρι, δεν είναι δυνατόν να μην έχει αυτή τη δυνατότητα και ο διαιτητής».
Δίκιο, όμως, έχουν και όσοι φοβούνται ότι οι αλλεπάλληλες διακοπές μπορεί να καταστρέψουν τη ροή ενός αγώνα. Επικαλούνται αυτό που συνέβη στις 13 Αυγούστου, όταν σε αγώνα της Γ’ Κατηγορίας των ΗΠΑ (έπαιζαν, η δεύτερη ομάδα των Νιού Γιόρκ Ρεντ Μπουλς με τη δεύτερη ομάδα του Ορλάντο Σίτι) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το video για τη διευκόλυνση του διαιτητή. Για να ξεκαθαρίσει αν θα έπρεπε να αποβάλει έναν παίκτη των Ρεντ Μπουλς ή όχι, ο ρέφερι αποσύρθηκε από τον αγωνιστικό χώρο για περίπου τέσσερα λεπτά.
Αν το video-replay υιοθετηθεί, θα πρόκειται για την έκτη κατά σειράν παρέμβαση στον τρόπο με τον οποίο διαιτητεύονται οι ποδοσφαιρικοί αγώνες. Ποια θα είναι η επόμενη; Να φορούν οι ποδοσφαιριστές… GPS, ώστε να «εντοπίζονται» αυτομάτως όταν βρίσκονται σε θέση τα οφσάιντ
Μεταξύ των πολέμιων αυτής της καινοτομίας είναι και ο πρόεδρος της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας ποδοσφαίρου, Αλεξάντερ Τσέφεριν. «Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με αυτό το ζήτημα. Για την ώρα, για την UEFA και για μένα προσωπικά, πρόκειται -απλώς- για ένα πείραμα. Δεν είναι στα σχέδιά μας να υιοθετήσουμε τους VARs», σχολίασε μετά τον θόρυβο που προκάλεσαν οι δοκιμές στην Ιαπωνία.
Πολλοί προκρίνουν μια μέση λύση: οι Video Assistant Referees να συμβουλεύουν τον διαιτητή -μέσω της ενδοσυνεννόησης- για τις δύσκολες φάσεις, τις οποίες θα παρακολουθούν σε replay από ένα δωμάτιο στο γήπεδο ή από ένα van, όμως εκείνος να μην τρέχει κάθε τόσο στην οθόνη δίπλα στον τέταρτο για να τις ξαναδεί. Ετσι γνώρισε η Ευρώπη το video replay, στις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου στο «Stadio San Nicola», στο Μπάρι της Ιταλίας. Ο ρέφερι του φιλικού αγώνα Ιταλίας – Γαλλίας, ο Ολλανδός Μπγιορν Κάιπερς, ζήτησε βοήθεια σε δυο φάσεις: για μια πιθανή αποβολή και για ένα αμφισβητούμενο πέναλτι. Στην πρώτη περίπτωση (έδειξε κίτρινη κάρτα) του δόθηκε σε εννέα δευτερόλεπτα. Στη δεύτερη (δεν έδωσε πέναλτι) σε επτά.
Το καλό ήταν ότι δεν διακόπηκε η ροή του αγώνα. Το κακό, ότι -στην ουσία- αυτές τις κρίσιμες αποφάσεις τις πήραν οι συνεργάτες του διαιτητή, όχι ο ίδιος. Παρών σε αυτό το τεστ, το οποίο ονομάστηκε «semi live VAR» (ακριβώς επειδή ο Κάιπερς δεν είχε τη δυνατότητα να δει τα replay με τα μάτια του), ήταν ο πρόεδρος Ινφαντίνο. Οπως αποκάλυψε, ήδη 12 εθνικές ομοσπονδίες ποδοσφαίρου έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να εφαρμόσουν -πιλοτικά- το νέο σύστημα.
Σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, ο ιταλοελβετός ηγέτης του παγκοσμίου ποδοσφαίρου έχει ζητήσει από τους επιφορτισμένους με την ανάπτυξη του project συνεργάτες του, να κάνουν τα πάντα ώστε αυτό το «εργαλείο» να βρίσκεται στη διάθεση των διαιτητών του Μουντιάλ 2018. Αλλά, αυτή είναι μια απόφαση που δεν θα τη λάβει ο ίδιος. Το αν οι VARs θα μπουν στα γήπεδα ή όχι, θα το αποφασίσουν οι χρηματοδότες του ποδοσφαίρου: οι μεγάλοι χορηγοί και -πρωτίστως- η τηλεόραση. Αφού βάλουν στη ζυγαριά, από τη μια την αξιοπιστία που μπορεί να κερδίσει το σπορ και, από την άλλη, τη… φυσική ομορφιά που κινδυνεύει να χάσει.
Αν το video-replay υιοθετηθεί, θα πρόκειται για την έκτη κατά σειράν παρέμβαση στον τρόπο με τον οποίο διαιτητεύονται οι ποδοσφαιρικοί αγώνες. Εχουν προηγηθεί, ο τέταρτος διαιτητής (εκτός αγωνιστικού χώρου), οι βοηθοί περιοχής, το σύστημα ενδοσυνεννόησης του διαιτητή με τους συνεργάτες του, το σπρέι που μαρκάρει την ακριβή θέση της μπάλας και την απόσταση των αντιπάλων παικτών στις εκτελέσεις φάουλ, και το GLT (Goal-Line Technology) που ειδοποιεί τον διαιτητή οτι η μπάλα πέρασε τη γραμμή τέρματος.
Ποια θα είναι η επόμενη; Να φορούν οι ποδοσφαιριστές… GPS, ώστε να «εντοπίζονται» αυτομάτως όταν βρίσκονται σε θέση τα οφσάιντ. Το έχει πει -μεταξύ σοβαρού κι αστείου- ο γεμάτος ιδέες νέος πρόεδρος της FIFA.