Ο πρώτος που διάβηκε το μονοπάτι ήταν ο Ζοζέ Μουρίνιο, ακριβώς πριν από 20 χρόνια. Ο (τότε) προπονητής της Τσέλσι, Κλαούντιο Ρανιέρι, επρόκειτο να απολυθεί, και ο νέος ιδιοκτήτης της, Ρομάν Αμπράμοβιτς, είχε ζητήσει από τον εκτελεστικό διευθυντή του συλλόγου, Πίτερ Κένιον, να βρει τον αντικαταστάτη του. Τον καλύτερο. Τα χρήματα δεν ήταν πρόβλημα για τον ρώσο ολιγάρχη.
Η λίστα των υποψηφίων περιελάμβανε μερικούς από τους πιο έμπειρους και φημισμένους τεχνικούς εκείνης της εποχής: τον Σβεν Γκόραν Ερικσον, που εργαζόταν στην εθνική ομάδα της Αγγλίας, τον Αρσέν Βενγκέρ, τον Φάμπιο Καπέλο, τον Μαρτσέλο Λίπι και τον Οτμαρ Χίτσφελντ. Ερικσον, Καπέλο, Λίπι και Χίτσφελντ είχαν κατακτήσει, συνολικά, πάνω από 50 σπουδαία τρόπαια. Η τελική επιλογή είχε προκαλέσει έκπληξη. Ηταν ο Μουρίνιο.
Αν και είχε σαρώσει τους τίτλους με την Πόρτο το 2003 και το 2004 –ανάμεσά τους και το Κύπελλο Πρωταθλητριών–, δεν είχε συμπληρώσει ούτε τέσσερα χρόνια καριέρας ως πρώτος προπονητής. «Δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία» είχε τονίσει ο Κένιον ανακοινώνοντας την πρόσληψη του (τότε) 41χρονου Πορτογάλου. «Εκπροσωπεί τη νέα γενιά τεχνικών, φέρνει φρέσκες ιδέες στο ποδόσφαιρο και όλα δείχνουν πως θα έχει ένα λαμπρό μέλλον».
Στα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα, που οι ιδέες του «Special One» θεωρούνται ξεπερασμένες, τα κορυφαία club της Ευρώπης που τόλμησαν να εμπιστευθούν νέους προπονητές (νέους στην ηλικία ή στο επάγγελμα) ήταν ελάχιστα. Η Μπαρτσελόνα και η Ρεάλ Μαδρίτης, που περιλαμβάνονται στις σπάνιες εξαιρέσεις του κανόνα, το έκαναν με «δικά τους παιδιά». Τον Πεπ Γκουαρντιόλα και τον Ζινεντίν Ζιντάν. Ο Τσάβι δεν μπαίνει στη συζήτηση, λόγω των ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν στην Μπάρτσα όταν του έδωσε τη δουλειά, έπειτα από μια μικρή προϋπηρεσία στο Κατάρ.
Μόλις μια ενδεκάδα προπονητών, οι οποίοι μετακινούνταν από σύλλογο σε σύλλογο, βρίσκεται πίσω από όλα (σχεδόν) τα σπουδαία τρόπαια που διεκδικήθηκαν ή κατακτήθηκαν εδώ και πολλά χρόνια, όπως παρατηρούν οι Times: Μουρίνιο, Αντσελότι, Ζιντάν, Γκουαρντιόλα, Κλοπ, Αλέγκρι, Μπενίτεθ, Τούχελ, Λουίς Ενρίκε, Σιμεόνε, Κόντε. «Συντηρητικοί» ή «εκσυγχρονιστές», αυτοί ήταν οι συνήθεις επιλογές των μεγάλων ευρωπαϊκών ομάδων, που απέφευγαν τα μεγάλα ρίσκα. Φαίνεται, όμως, ότι η εποχή των «μάνατζερ τροπαίων» πλησιάζει προς το τέλος της.
Η Λίβερπουλ επέλεξε ήδη ως διάδοχο του Κλοπ τον Αρνε Σλοτ. Ο Ολλανδός έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στη χώρα του, πρώτα στην Αλκμααρ και έπειτα στη Φέγενορντ, όμως η καριέρα του ως πρώτου προπονητή άρχισε μόλις το 2019. Στο Τσάμπιονς Λιγκ μετράει δυο νίκες όλες κι όλες (ο Μουρίνιο έχει 151). Και –το κυριότερο– το μέγεθος των «Reds» δεν συγκρίνεται με εκείνο των ομάδων που έχει προπονήσει.
Ο Μουρίνιο, ο Κόντε, ο Αλέγκρι, ο Ζιντάν και ο Τούχελ θα είναι ελεύθεροι αυτό το καλοκαίρι, όμως για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό οι «φίρμες» της προπονητικής δεν αποτελούν αυτονόητες επιλογές των μεγάλων club της Ευρώπης που αναζητούν νέο τεχνικό (Μπάγερν Μονάχου, Μίλαν, ή είναι πολύ πιθανό να το κάνουν πολύ σύντομα (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Γιουβέντους, Τσέλσι). Πλέον, ο κατάλογος με τους πιο περιζήτητους περιλαμβάνει τριαντάρηδες και σαραντάρηδες ανερχόμενους προπονητές, που μέχρι πρότινος… δεν υπήρχαν στον χάρτη.
Πρώτον και καλύτερο τον αρχιτέκτονα της εφετινής εκπληκτικής Μπάγερ Λεβερκούζεν, Τσάμπι Αλόνσο. Ηταν η πρώτη επιλογή της Λίβερπουλ και της Μπάγερν, όμως αποφάσισε να παραμείνει στο Λεβερκούζεν για ακόμα μία σεζόν. Τον Ρούμπεν Αμορίμ, που οδήγησε την Σπόρτινγκ Λισαβώνας στον πρώτο της τίτλο εδώ και 19 χρόνια (εφέτος πάει για τον δεύτερο), και στα νοκ-άουτ του Τσάμπιονς Λιγκ για μόλις δεύτερη φορά στην ιστορία της. Τον Ρομπέρτο ντε Ζέρμπι, που έκανε την Μπράιτον τόσο ελκυστική στο μάτι. Τον Τιάγκο Μότα, που είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει την Μπολόνια στην κορυφαία διοργάνωση της Ευρώπης για πρώτη φορά μετά το 1964. Και τον Αρνε Σλοτ, που ήδη υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας με τη Λίβερπουλ.
Λίγο πιο κάτω στη λίστα υπάρχουν και άλλοι. Ο Σεμπάστιαν Χένες. Ανέλαβε τη Στουτγκάρδη στα πρόθυρα του υποβιβασμού, πέρυσι τον Απρίλιο, και την ανέβασε στην τρίτη θέση της εφετινής Μπουντεσλίγκα. Ο Μίτσελ. Μέχρι τον περασμένο Φεβρουάριο η Τζιρόνα του διεκδικούσε τον τίτλο στην Ισπανία, αλλά και μόνο η πιθανότατη συμμετοχή της στο προσεχές Τσάμπιονς Λιγκ θα είναι απίθανο κατόρθωμα. Ο Γουίλ Στιλ της Ρεν. Στα 31 του είναι ο νεαρότερος προπονητής Α’ Κατηγορίας στην Ευρώπη. Ο Φαμπιάν Χίρτσελερ της Ζανκτ Πάουλι, επίσης 31 ετών. Ο Φραντσέσκο Φαριόλι της Νις…
Πού οφείλεται αυτή η στροφή; Πρώτα απ’ όλα, στα ερωτηματικά που υπάρχουν δίπλα στα ονόματα πολλών από τους διάσημους προπονητές. Αλλοι απέτυχαν παταγωδώς σε κάποιες ομάδες, όπως ο Μουρίνιο, ο Κόντε, ο Αλέγκρι και ο Τούχελ, και άλλοι δεν έχουν δοκιμαστεί σε περιβάλλοντα διαφορετικά από εκείνα που τους βοήθησαν να τα καταφέρουν, όπως ο Ζιντάν. Είναι ελάχιστοι εκείνοι που μπορούν να εγγυηθούν την επιτυχία.
Αλλά ο κυριότερος λόγος, γράφουν οι Times, είναι ότι το «νέο κύμα» των προπονητών υπόσχεται καινοτομίες, καλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας και των data, και πιο εύστοχες –συνήθως φθηνότερες– μεταγραφές. Επιπλέον, σε αντίθεση με τους παλιούς τεχνικούς, που έμαθαν να προσαρμόζουν την τακτική τους στις ιδιαίτερες απαιτήσεις κάθε αναμέτρησης αναλόγως με τον αντίπαλο, οι νέοι εστιάζουν στο παιχνίδι της δικής τους ομάδας, φροντίζοντας να της δώσουν μια σταθερή αγωνιστική ταυτότητα. «Οταν το Plan A δεν λειτουργεί, χρειάζεται ένα καλύτερο Plan A» δήλωσε ο Φαριόλι τον περασμένο μήνα.
Βεβαίως, η απειρία μπορεί να αποδειχθεί σοβαρό πρόβλημα. Για κάθε Γκουαρντιόλα που κυβέρνησε την Μπαρτσελόνα σαν έτοιμος από καιρό θα υπάρχει ένας Αντρέα Πίρλο, που απολύθηκε από τη Γιουβέντους σε λιγότερο από έναν χρόνο.