Οι εξελίξεις που φέρνουν οι μεγάλες φυσικές καταστροφές -πρώτα οι πυρκαγιές στον Εβρο και τώρα οι πλημμύρες στη Θεσσαλία και αλλού – άλλαξαν εκ των πραγμάτων όχι μόνο το πρόγραμμα του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ αλλά και τις κυβερνητικές προτεραιότητες και τους άξονες της πολιτικής που θα παρουσίαζε ο Πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη.
Από την Τετάρτη τα αρμόδια υπουργεία μελετούν ένα νέο οικονομικό πλάνο με δύο κεντρικούς άξονες:
1. Την άμεση βοήθεια των πληγέντων από τις πλημμύρες και την αποκατάσταση των ζημιών σε υποδομές (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, δρόμους) ώστε να λειτουργήσουν ξανά πόλεις και χωριά και να επιστρέψει η καθημερινή ζωή των πολιτών το ταχύτερο στην κανονικότητα.
2. Την εκπόνηση ενός σχεδίου αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών άμεσης εφαρμογής, αλλά και μεσοπρόθεσμων προβλέψεων καθώς όλα φανερώνουν ότι η κλιματική κρίση θα πυκνώσει τα ακραία καιρικά φαινόμενα που βίωσαν πολλές χώρες του πλανήτη, αλλά έπληξαν με σφοδρότητα τους καλοκαιρινούς μήνες και τη χώρα μας.
Αλλάζει το οικονομικό πακέτο της ΔΕΘ
Οπως σημειώνουν κυβερνητικά στελέχη «το οικονομικό πακέτο της ΔΕΘ» αλλάζει και θα γίνει «πακέτο αποζημιώσεων και σχέδιο αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών» καθώς αυτή πλέον είναι η άμεση προτεραιότητα της κυβέρνησης.
Προκειμένου όμως να χρηματοδοτηθούν αυτές οι δράσεις απαιτείται να κινητοποιηθούν όλοι οι διαθέσιμοι πόροι αλλά και να αλλάξουν – τροποποιηθούν τα δύο βασικά εργαλεία άσκησης της οικονομικής πολιτικής που είναι ο προϋπολογισμός και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Οι ζημιές από τις πλημμύρες και τις φωτιές είναι προς το παρόν αδύνατο να εκτιμηθούν με ακρίβεια.
Εχουμε όμως κάποιες προσεγγίσεις για τον Εβρο: οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι ζημιές από τις καταστροφικές πυρκαγιές που έκαναν στάχτη πάνω από 900.000 στρέμματα δάσους, χορτολιβαδικών εκτάσεων και καλλιεργειών, πλήττοντας παράλληλα την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία, σε συνδυασμό με τη μεγάλη δαπάνη της αποκατάστασης, όλα αυτά μπορεί να υπερβούν σε κόστος το 1 δισ. ευρώ.
Κανείς ακόμη από τους αρμοδίους δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει το ακριβές ύψος σε ό,τι αφορά τον Εβρο. Οπως επισημαίνουν ωστόσο «θα είναι δημοσιονομικά υπολογίσιμο», δηλαδή θα επηρεάσει τον προϋπολογισμό.
Το δεύτερο μεγάλο κεφάλαιο είναι ασφαλώς το κόστος αντιμετώπισης των τεράστιων ζημιών από τις πρωτοφανείς πλημμύρες αρχικά στο Βόλο και το Πήλιο και στη συνέχεια στη μισή Θεσσαλία. Αν και η καταγραφή των ζημιών σε χαμένα σπίτια, αυτοκίνητα, επιχειρήσεις και τέλος στις υποδομές δεν έχει καν ξεκινήσει, οι πρώτες ενδείξεις λένε ότι αυτό μπορεί να είναι τριπλάσιο από το κόστος αποκατάστασης των ζημιών που άφησε πίσω του το 2020 ο Ιανός.
Τότε είχαν πλημμυρίσει 2.453 σπίτια, είχαν καταστραφεί περισσότερα από 1000 ΙΧ ενώ συνολικά το κόστος για την αποκατάσταση των ζημιών στις υποδομές και τις αποζημιώσεις που δόθηκαν σε επιχειρήσεις, γεωργούς και κτηνοτρόφους για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους ανήλθε σε περίπου 700 εκατ. ευρώ.
Στον προϋπολογισμό υπάρχει αποθεματικό, ακριβώς για την αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων, ύψους ενός δισ. ευρώ, αλλά απ΄ό,τι φαίνεται οι άμεσες ανάγκες για αποζημιώσεις και επείγοντα έργα θα απαιτήσουν πολύ περισσότερα χρήματα. Γι΄αυτό το λόγο η Ελλάδα θα αιτηθεί έκτακτη βοήθεια από τα ευρωπαϊκά ταμεία, όπως προβλέπεται για τέτοιες περιπτώσεις. Τελευταίο παράδειγμα είναι η Σλοβενία.
Mε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twiiter) ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς ανέφερε:
Τι θα προβλέπει το πακέτο
Στις συσκέψεις που γίνονται για το πακέτο των ενισχύσεων στους πληγέντες θα προβλέπονται άμεσες αποζημιώσεις για την αντιμετώπιση των αναγκών στέγασης, η καταβολή του 20% της ζημιάς που υπέστησαν τα σπίτια τους ή οι επιχειρήσεις τους ως προκαταβολή για τη συνολική αποζημίωση που θα λάβουν από το Δημόσιο ή, αν πρόκειται για αγρότες και κτηνοτρόφους, από τον ΕΛΓΑ.
Ακόμη θα προβλέπονται τα συνήθη μέτρα που ενεργοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις:
· Αναστολή φορολογικών υποχρεώσεων
· Αναστολή ή ρύθμιση δανειακών υποχρεώσεων στους πολίτες των Δήμων που έχουν πληγεί.
· Αποζημιώσεις για τις πρώτες ανάγκες των νοικοκυριών και για την οικοσκευή.
· Εφάπαξ ενίσχυση, με τη μορφή επιδόματος, σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις που έχουν πληγεί.
· Παροχή στεγαστικής συνδρομής σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, για την αποκατάσταση κτιρίων
Μεγάλο βάρος όμως θα δώσει η κυβέρνηση και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός στα μεσοπρόθεσμα μέτρα ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας. Κι αυτό απαιτεί πόρους και μέσα – όπως ελικόπτερα και αεροπλάνα για την πυρόσβεση – αλλά και μεγάλα έργα υποδομών για την αντιπυρική και αντιπλημμυρική προστασία δασών και πόλεων.
Σήμερα στο Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπεται η απορρόφηση μόλις 183 εκατομμυρίων ευρώ για την πολιτική προστασία και το περιβάλλον τα οποία μάλιστα ούτε αυτά έχουν ακόμη διατεθεί.