Το πρώτο, σε παγκόσμιο επίπεδο, πρόγραμμα τακτικού εμβολιασμού κατά της ελονοσίας ξεκίνησε τη Δευτέρα το Καμερούν, σε μία κίνηση η οποία προβλέπεται ότι θα σώσει χιλιάδες ζωές παιδιών σε ολόκληρη την Αφρική.
Το συμβολικό πρώτο εμβόλιο έγινε την ίδια ημέρα στη Ντανιέλα, ένα μικρό κοριτσάκι σε υγειονομική μονάδα κοντά στη Γιαουντέ, την πρωτεύουσα της χώρας, όπως μετέδωσε το BBC.
Η χώρα της κεντρικής Αφρικής προσφέρει δωρεάν το εμβόλιο RTS,S σε όλα τα βρέφη μέχρι την ηλικία των έξι μηνών.
Ο εμβολιασμός ολοκληρώνεται με τη χορήγηση τεσσάρων δόσεων. Οι υγειονομικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι δόσεις θα χορηγούνται ταυτόχρονα με άλλα συνήθη παιδικά εμβόλια για να διευκολυνθεί ο προγραμματισμός από τους γονείς.
Το πρόγραμμα ήρθε σε συνέχεια των επιτυχημένων πιλοτικών εκστρατειών εμβολιασμού στην Κένυα, τη Γκάνα και το Μαλάουι, όπου το εμβόλιο προκάλεσε μείωση 13% στους θανάτους από ελονοσία στα παιδιά, σύμφωνα με τη Unicef.
Προηγουμένως, τα στοιχεία του Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) έδειχναν ότι κάθε χρόνο 600.000 άνθρωποι πεθαίνουν από ελονοσία στην Αφρική. Οι θάνατοι αυτοί αφορούν σε ποσοστό 80%, τουλάχιστον, παιδιά κάτω των πέντε ετών.
Αποτελεσματικότητα
Το εμβόλιο είναι γνωστό ότι είναι αποτελεσματικό στο 36% τουλάχιστον των περιπτώσεων, σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσε να σώσει πάνω από μία στις τρεις ζωές.
Παρά το γεγονός ότι το πρόγραμμα είναι αναμφίβολα σωτήριο, το σχετικά χαμηλό ποσοστό αποτελεσματικότητας του εμβολίου σημαίνει ότι δεν αποτελεί και πανάκειο, σύμφωνα με τον Γουίλις Ακουάλε από την Επιτροπή για το Τέλος της Ελονοσίας στην Κένυα.
Για τους υγειονομικούς επί του πεδίου, όμως, το εμβόλιο αποτελεί ένα σημαντικό πρόσθετο εργαλείο για την καταπολέμηση της ελονοσίας μαζί με τις κουνουπιέρες και τα ανθελονοσιακά φάρμακα.
«Εχουμε την ικανότητα να μειώσουμε σημαντικά τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων από ελονοσία και να επιταχύνουμε την εξάλειψη της νόσου», δήλωσε στο BBC ο καμερουνέζος γιατρός Σαλόμ Ντούλα.
Με το ίδιο σκεπτικό ο ΠΟΥ, ο οποίος ενέκρινε το εμβόλιο που αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα έρευνας 30 χρόνων από τη βρετανική φαρμακοβιομηαχνία GSK, χαιρέτισε την εμβολιαστική εκστρατεία στο Καμερούν ως μια ιστορική στιγμή στον παγκόσμιο αγώνα κατά της λοιμώδους ασθένειας που μεταδίδεται από τα κουνούπια.
Ασφάλεια
Οι φόβοι και οι αμφιβολίες μεταξύ ορισμένων κατοίκων του Καμερούν σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του σκευάσματος έχουν εγείρει ανησυχίες για την αποδοχή του από την κοινωνία.
Μερικοί άνθρωποι «λένε ότι τους χρησιμοποιούν ως ποντίκια εργαστηρίου, όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι», είπε στο BBC ο Γουίλφρεντ φον Μπάχαμ, καθηγητής βιοτεχνολογίας δημόσιας υγείας με ειδίκευση στην ελονοσία. «Εμείς ως επιστήμονες πρέπει να κάνουμε πολύ περισσότερα για το τι είναι (το εμβόλιο) και ποια τα οφέλη που έχει, ώστε να μπορέσουμε να κατευνάσουμε τους φόβους τους».
Υγειονομική αξιωματούχος που μίλησε στο βρετανικό δίκτυο είπε πως καθησύχαζε τις μητέρες μετά τη χορήγηση δόσεων στα παιδιά τους, επιμένοντας ότι πρόκειται για «ένα εμβόλιο ασφαλές, αποτελεσματικό και δωρεάν».
Για άλλους τα οφέλη είναι προφανή. «Αποφάσισα να εμβολιάσω το παιδί μου για να σωθεί από την ελονοσία. Τα παιδιά μπορούν εύκολα να πεθάνουν εάν μολυνθούν», είπε μια μητέρα στο BBC.
Το 2021, η Αφρική συγκέντρωνε το 95% των κρουσμάτων ελονοσίας παγκοσμίως και περίπου το 96% των θανάτων που προκάλεσε η νόσος.
«Προσευχήθηκα και περίμενα όλη μου τη ζωή για αυτό το εμβόλιο», είπε ο κ. Μπάχαμ στο ίδιο Μέσο.
Ο ΠΟΥ λέει ότι το Καμερούν καταγράφει περίπου έξι εκατ. κρούσματα ελονοσίας και 4.000 θανάτους σε υγειονομικές εγκαταστάσεις ετησίως –τα περισσότερα από τα θύματα είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών.
Είκοσι ακόμη χώρες σκοπεύουν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα εντός του 2024, σύμφωνα με την παγκόσμια συμμαχία εμβολίων Gavi. Ανάμεσά τους η Μπουρκίνα Φάσο, η Λιβερία, ο Νίγηρας και η Σιέρα Λεόνε.
Υπάρχει ήδη μεγάλη ζήτηση για εμβόλια, αν και μόνο 18 εκατ. δόσεις, περίπου, θα είναι διαθέσιμες έως το 2025, κατά την Gavi. Ο αριθμός αυτός υπολείπεται εκείνου που απαιτείται από τις χώρες για τις οποίες η συμμαχία συνιστά την ενσωμάτωση του σκευάσματος στα εμβολιαστικά προγράμματα.
Η αναμενόμενη κυκλοφορία ενός δεύτερου εμβολίου –του R21– που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των διαθέσιμων δόσεω.
Αυτό πρόκειται να κατασκευαστεί από την ινδική εταιρεία βιοτεχνολογίας Serum Institute of India, η οποία στοχεύει στην παραγωγή 100 εκατ. δόσεων ετησίως, εφόσον λάβει το αναγακίο «πράσινο φως» από τις ρυθμιστικές Αρχές.
Ο ΠΟΥ έχει ήδη συστήσει τη χρήση του R21 για την πρόληψη της νόσου στα παιδιά, έπειτα από τη θετική γνωμοδότηση των ειδικώνη που συμβολεύουν τον Οργανισμό για την ανοσοποίηση (SAGE) και την καταπολέμηση της ελονοσίας (MPAG).