Πληθαίνουν οι αναφορές των ισραηλινών ΜΜΕ σύμφωνα με τις οποίες η ισραηλινή κυβέρνηση ανησυχεί για το ενδεχόμενο το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) να εκδώσει, ακόμη και μέσα στις επόμενες ημέρες, ένταλμα σύλληψης σε βάρος του επικεφαλής της, του Μπενιαμίν Νετανιάχου, όπως και σε βάρος άλλων υψηλόβαθμων αξιωματούχων, με φόντο τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα.
Ο ίδιος ο Νετανιάχου είχε τονίσει, ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα, ότι το Τελ Αβίβ δεν θα αποδεχθεί ποτέ οποιαδήποτε προσπάθεια της Χάγης να υπονομεύσει το «δικαίωμά του στην αυτοάμυνα».
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο ίδιο σενάριο και σε διάγγελμά του τη Μ. Τρίτη, επιβεβαιώνοντας εν μέρει ρεπορτάζ για αυτό που χαρακτήρισε ένα επαπειλούμενο «ιστορικών διαστάσεων σκάνδαλο».
«Πρέπει να το ακούσετε για να το πιστέψετε. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης εξετάζει το ενδεχόμενο έκδοσης ενταλμάτων σύλληψης κατά ανώτερων ισραηλινών κυβερνητικών και στρατιωτικών αξιωματούχων ως εγκληματιών πολέμου», έκανε γνωστό ο Νετανιάχου στο τηλεοπτικό μήνυμά του.
Σημείωσε πως διεθνείς φορείς όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δημιουργήθηκαν στον «απόηχο του Ολοκαυτώματος που διαπράχθηκε κατά του εβραϊκού λαού για να αποτρέψουν τέτοιες φρικαλεότητες, για να αποτρέψουν μελλοντικές γενοκτονίες». Ωστόσο, το Διεθνές Δικαστήριο επιχειρεί τώρα «να βάλει το Ισραήλ στο εδώλιο. Προσπαθεί να μας βάλει στο εδώλιο καθώς αμυνόμαστε ενάντια σε τρομοκράτες και καθεστώτα που επιχειρούν γενοκτονίες, όπως το Ιράν φυσικά, που εργάζεται ανοιχτά για να καταστρέψει το ένα και μοναδικό εβραϊκό κράτος», συνέχισε.
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός θέλησε ακολούθως να διαβεβαιώσει ότι «καμία ενέργεια του ΔΠΔ δεν θα κάμψει την αποφασιστικότητα του Ισραήλ να επιτύχει τους στόχους του πολέμου με τους τρομοκράτες της Χαμάς». Ο λόγος για τους στόχους που έχει διακηρύξει η κυβέρνηση Νετανιάχου αμέσως μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου: «Θα καταστρέψουμε τις στρατιωτικές και κυβερνητικές δυνατότητες της Χαμάς στη Γάζα, θα απελευθερώσουμε όλους τους ομήρους μας και θα διασφαλίσουμε ότι η Γάζα δεν θα αποτελέσει ποτέ ξανά απειλή για το Ισραήλ».
Τις παραμονές του διαγγέλματος Νετανιάχου ισραηλινά ΜΜΕ όπως οι Times of Israel είχαν ήδη αναφερθεί σε προσπάθειες της ισραηλινής διπλωματίας να αποτρέψει τα όποια σχέδια του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να εκδώσει εντάλματα σύλληψης κατά του ισραηλινού πρωθυπουργού και μελών της κυβέρνησής του.
Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της χώρας ηγείται των προσπαθειών αυτών, σύμφωνα με το συγκεκριμένο Μέσο, ενώ συνδράμουν το υπουργείο Εξωτερικών και το διπλωματικό σώμα. Αναλυτές εκτιμούσαν πως μεγάλο βάρος δίνεται στον αμερικανικό παράγοντα, ο οποίος, από την πλευρά του, εξακολουθεί να αξιώνει από το Ισραήλ διαφορετικούς χειρισμούς επί του πεδίου.
Διώξεις σε μεμονωμένα άτομα
Με φόντο τις παραπάνω εξελίξεις η Deutsche Welle εξέτασε ποιες δικαστικές διώξεις μπορεί να δρομολογήσει το Δικαστήριο, βάσει των αρμοδιοτήτων του, και ποιες συνέπειες ενδέχεται να έχουν οι ενέργειες αυτές:
Καταρχήν εναντίον μεμονωμένων ανθρώπων σε βάρος των οποίων υπάρχει η υποψία ότι διέπραξαν κατά την άσκηση εξουσίας ένα από 4 βασικά εγκλήματα: γενοκτονία, σοβαρά εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή επιθετικό πόλεμο. Στην πραγματικότητα το ΔΠΔ ξεκίνησε έρευνες από το 2021 για πιθανούς δράστες στο Ισραήλ αλλά και για μαχητές της Χαμάς με τις ίδιες κατηγορίες. Ερευνες διεξάγονται επίσης για πράξεις βίας που διαπράττονται από ισραηλινούς εποίκους στη Δυτική Όχθη. ΌΟα ξεκίνησαν στις 7 Οκτωβρίου, όταν το ένοπλο σκέλος της Χαμάς σκότωσε 1200 άτομα και απήγαγε πάνω από 240 ομήρους στη Λωρίδα της Γάζας. Η Χαμάς συμπεριλαμβάνεται σε πολλά δυτικά κράτη ανάμεσα στις τρομοκρατικές οργανώσεις. Στη Λωρίδα της Γάζας πάνω από 34.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις ως αντίποινα. Βέβαια επαλήθευση των αριθμών δεν είναι δυνατή.
Κατ’ αρχήν, το ΔΠΔ μπορεί να αναλάβει δράση μόνο εάν τα κράτη δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκήσουν δίωξη σε εθνικό επίπεδο για τα προαναφερθέντα εγκλήματα. Για την ώρα θεωρείται απίθανο τα ισραηλινά δικαστήρια να κινήσουν ποινικές διαδικασίες κατά του αρχηγού της κυβέρνησης, των υπουργών του ή της ηγεσίας του στρατού, όχι μόνο λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου. Μια άλλη προϋπόθεση είναι ότι είτε το κράτος καταγωγής του φερόμενου ως δράστη πρέπει να αναγνωρίζει το δικαστήριο, και το Ισραήλ δεν το αναγνωρίζει, είτε η χώρα, στην οποία διαπράχθηκαν τα φερόμενα ως εγκλήματα. Αυτό θα μπορούσε να παίξει ρόλο εδώ, γιατί τα Παλαιστινιακά Εδάφη έχουν προσχωρήσει στη συνθήκη του ΔΠΔ. Εκτός από το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, σχεδόν όλα τα αραβικά κράτη και το Ιράν δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Θα έχει συνέπειες για τον ισραηλινό πρωθυπουργό;
Το ένταλμα σύλληψης βέβαια δεν είναι απόφαση, αλλά ένδειξη ότι το ΔΠΔ λαμβάνει αρκετά σοβαρά υπόψη του τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται εναντίον ενός υπόπτου ώστε να τους διερευνήσει, συνέχισε το δημοσίευμα της DW. Σύμφωνα με τον ιστότοπό του, το ΔΠΔ εκδίδει ένταλμα σύλληψης μόνο εάν οι δικαστές κρίνουν απαραίτητο να εμφανιστεί ο ενδιαφερόμενος για να δικαστεί. Αυτό συμβαίνει, επειδή είναι απαραίτητο για τις διαδικασίες του ΔΠΔ. Αλλοι λόγοι μπορεί να είναι ότι οι δικαστές φοβούνται ότι ο κατηγορούμενος θα μπορούσε να παρεμποδίσει τη διαδικασία ή να διαπράξει κι άλλα αδικήματα. Αλλά επειδή το ΔΠΔ δεν διαθέτει δική του αστυνομική δύναμη που θα μπορούσε να συλλάβει τους υπόπτους, είναι πολύ απίθανο τα μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης να δικαστούν στη Χάγη. Αλλά ένα ένταλμα σύλληψης θα περιόριζε σημαντικά την ελευθερία μετακίνησης του Νετανιάχου και των υπουργών διεθνώς, σε περίπτωση που επίσης θα καταζητούνται. Αυτό συμβαίνει επειδή και οι 124 εταίροι της Συνθήκης του ΔΠΔ είναι υποχρεωμένοι να συλλαμβάνουν καταζητούμενους στο έδαφός τους και να τους παραδίδουν στο Δικαστήριο. Είναι εξάλλου και ο λόγος που ο Ρώσος πρόεδρος δεν συμμετέχει σε διεθνείς συναντήσεις από τότε που το Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψής του για την απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία. Προτιμά να ταξιδεύει σε χώρες που δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ.
Οι έρευνες του ΔΠΔ δεν θα πρέπει να συγχέονται με τις κατηγορίες για γενοκτονία που έχουν διατυπώσει ορισμένα κράτη εναντίον του Κράτους του Ισραήλ. Υπάρχει η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μεταξύ άλλων της Νότιας Αφρικής για τους πολλούς νεκρούς πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Το ΔΔ εδρεύει επίσης στη Χάγη, αλλά δεν ερευνά σε βάρος ατόμων και δεν εκδίδει εντάλματα σύλληψης. Εχει αποκλειστική δικαιοδοσία επί των διαφορών μεταξύ κρατών. Τέλη Ιανουαρίου το Διεθνές Δικαστήριο αναγνώρισε τον «κίνδυνο γενοκτονίας στη Λωρίδα της Γάζας». Ωστόσο, η επείγουσα αίτηση της Νότιας Αφρικής για την παύση όλων των εχθροπραξιών από το Ισραήλ δεν έγινε δεκτή. Μετά από αυτή την αρχική απόφαση, η διαδικασία γενοκτονίας στο ΔΔΔ είναι πλέον πιθανό να συνεχιστεί για μήνες ή και χρόνια.