Δεν χρειάζεται κανείς να επιστρατεύσει τη… μαντική για να γνωρίζει τι θα προτείνει ή μάλλον τι θα απαιτήσει το ΔΝΤ από τους Ευρωπαίους στις συναντήσεις που θα γίνουν στο πλαίσιο της Εαρινής Συνόδου που αρχίζει την Παρασκευή στην Ουάσιγκτον προκειμένου να κόψουν το «γόρδιο δεσμό» του ελληνικού χρέους και να δώσουν στην Ελλάδα διαβατήριο για τη δοκιμαστική -έστω- επιστροφή στις αγορές.
Εναν χρόνο μετά την περυσινή Εαρινή Σύνοδο, οι σκληροί του ΔΝΤ -οι «λύκοι» κατ’ άλλους- έχοντας την ίδια υπομονή και επιμονή, επανέρχονται στις προτάσεις που είχαν τότε διατυπώσει λέγοντας ότι «το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο. Χωρίς τα μέτρα που προτείνει το Ταμείο, θα εκτοξευτεί από 180% στο 250% του ΑΕΠ ως το 2060».
Το ευτύχημα για την ελληνική πλευρά είναι ότι και «λεφτά υπάρχουν» καθώς από τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου Μνημονίου, έχουν ξοδευτεί μόνο τα 36 δισ. ευρώ ενώ οι δανειακές ανάγκες για τρία χρόνια (2017, 2018, 2019) είναι μόλις 25,3 δισ. ευρώ, δηλαδή τα μισά.
Αρα το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η Ελλάδα σε καμιά περίπτωση δεν θα χρειαστεί νέο δανεισμό, ούτε νέο πρόγραμμα, παρά μόνο τις εγγυήσεις ότι δεν θα «λοξοδρομήσει». Κι αυτό είναι ένα καθαρά πολιτικό ζήτημα καθώς η σημερινή κυβέρνηση πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
Για να είμαστε συγκεκριμένοι, οι ανάγκες της τριετίας έχουν ως εξής:
Με αυτά τα δεδομένα, το γεγονός ότι ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους και τον ESM μέσω των οποίων «κλειδώνουν» τα επιτόκια δανείων ύψους τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ (και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει πολιτική σταθερότητα τουλάχιστον για ένα ακόμη χρόνο) μπορεί να επιχειρηθεί «δοκιμαστική έξοδος» της Ελλάδας στις αγορές σύντομα ώστε να διαμορφωθεί η καμπύλη των επιτοκίων σε σειρές ομολόγων (τριετή, πενταετή, δεκαετή). Με άλλα λόγια να προετοιμαστεί η έξοδος της χώρας στις αγορές για το 2018, έργο που έχει αναλάβει ο επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ Στέλιος Παπαδόπουλος, γνωστός και ως …«Mr. Bond». Ετσι τον είχε παρουσιάσει στην Ανγκελα Μέρκελ, κατά την επίσκεψη της στην Αθήνα το 2014, ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας. Είχε προηγηθεί η επιτυχημένη δοκιμαστική επιστροφή στις αγορές με την έκδοση πενταετών ομολόγων επί κυβερνήσεως Σαμαρά – Βενιζέλου.
Τι ζητά το Ταμείο
Σε δύο εκθέσεις που ακολούθησαν -τον Ιούνιο και το Δεκέμβριο του 2016- το ΔΝΤ είχε διατυπώσει ανοιχτά τις απόψεις του για την ανάγκη αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Αξίζουν προσοχής, αφού οι εκτιμήσεις, οι προβλέψεις και οι προτάσεις για ουσιαστική αναδιαμόρφωση (reprofiling) των όρων των ευρωπαϊκών δανείων στην Ελλάδα είναι απαιτούμενες για να μειωθούν οι μεικτές χρηματοδοτικές ανάγκες (GNF – Gross Financing Needs) κατά 20% του ΑΕΠ μέχρι το 2040 και επιπλέον 20% ως το 2060 και να διατηρηθεί έτσι το χρέος σε καθοδική τροχιά.
O τρόπος αναδιάρθρωσης που θα μπορούσε να ικανοποιήσει αυτούς τους όρους, σύμφωνα με το ΔΝΤ, θα πρέπει να βασίζεται σε ένα συνδυασμό τριών μέτρων:
-Παράταση των λήξεων των δανείων του EFSF, του ESM και των διακρατικών διμερών δανείων (GLF).
Η προτεινόμενη επιμήκυνση είναι έως και 14 έτη για τα δάνεια του EFSF, 10 έτη για τα δάνεια ESM και 30 έτη για τα GLF δάνεια. Αυτή η λύση θα μπορούσε να μειώσει τις ανάγκες χρηματοδότησης κατά 7% του ΑΕΠ και το δείκτη του χρέους κατά 25% του ΑΕΠ μέχρι το 2060. Ωστόσο, το μέτρο αυτό μόνο του δεν θα ήταν επαρκές για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας. Ετσι προτείνονται, επιπρόσθετα, τα εξής:
-Διευκολύνσεις πληρωμών: Δεδομένου ότι τα δάνεια του EFSF έχουν ήδη επεκταθεί στο παρελθόν και τα δάνεια του ΕSM παρέχονται με μεγάλη περίοδο χάριτος και ωρίμανση προτείνεται επέκταση των περιόδων χάριτος του υφιστάμενου χρέους, από 6 έτη για τα δάνεια ΕSM έως 17 και 20 ετών για τα δάνεια του EFSF και των GLF δανείων, αντίστοιχα, καθώς και επέκταση της αναβολής για τις πληρωμές τόκων για τα δάνεια του EFSF κατά επιπλέον 17 χρόνια μαζί με τις αναβολές των πληρωμών των τόκων για τον ESM και τα διμερή δάνεια μέχρι 24 έτη.
Η επέκταση των πληρωμών μπορεί να συμβάλει στη μείωση στις ανάγκες χρηματοδότησης ως προς το ΑΕΠ περαιτέρω κατά 17% του ΑΕΠ μέχρι το 2040 και 24% από το 2060, επιτρέποντας στην Ελλάδα να επωφεληθεί από τα χαμηλά επιτόκια του ESM για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, στοιχείο που θα μειώσει το χρέος κατά 84% του ΑΕΠ μέχρι το 2060.
-Σταθερά επιτόκια: Για να εξασφαλιστεί ότι το χρέος μπορεί να παραμείνει σε καθοδική πορεία, τα επιτόκια θα πρέπει να καθοριστούν σε χαμηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με την άσκηση του ΔΝΤ το επίπεδο αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% μέχρι το 2040.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ESM θα μπορούσε να επιχειρήσει να επωφεληθεί από το ευνοϊκό περιβάλλον επιτοκίων και να προσπαθήσει να κλειδώσει τα ποσοστά για το σύνολο των δανείων του EFSF / ESM στα τρέχοντα μακροπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς, εξαλείφοντας και τα spreads που εφαρμόζονται σήμερα στα διμερή δάνεια.
Αυτό συμβαίνει ήδη, με την εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος και τις ανταλλαγές ομολόγων από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με νέα δάνεια σταθερού επιτοκίου. Ενδεχομένως η λύση επεκταθεί και σε άλλα δάνεια του ESM.
Η προσθήκη αυτού του μέτρου στα δύο προηγούμενα βοηθά στη μείωση του χρέους κατά 53% του ΑΕΠ μέχρι το 2040 και 151% το 2060 και τις ανάγκες χρηματοδότησης κατά 22% έως το 2040 και 39% έως το 2060, στοιχείο το οποίο πληροί τους στόχους της βιωσιμότητας του χρέους.
Τέλος, το ΔΝΤ επισημαίνει ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα πρέπει να ολοκληρωθεί πριν λήξει το τρέχον πρόγραμμα, ώστε η χώρα να ανακτήσει την επενδυτική εμπιστοσύνη.