Σήμερα, έπειτα από σχεδόν τέσσερις εβδομάδες πολέμου, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η ολοκληρωτική αντίσταση του προέδρου Ζελένσκι είχε υπαρξιακή σημασία για την Ουκρανία. Ομως ο ουκρανός πρόεδρος καλείται τώρα να αντιμετωπίσει ακόμη ένα τρομερό δίλημμα. Το πρώτο, το υπαρξιακό δίλημμα, ήταν πιο άμεσο και απλό, όπως εξήγησε ο ίδιος, επικαλούμενος τον Σαίξπηρ: μεταξύ τού να υπάρχεις (συνεχίζοντας να αντιστέκεσαι) και του να μην υπάρχεις (συνθηκολογώντας με τον εχθρό) η επιλογή είναι αυτονόητη.
Αλλά τώρα, καθώς συνεχίζεται η καταστροφή της Ουκρανίας και η Δύση έχει ξεκαθαρίσει πως δεν πρόκειται να εμπλακεί άμεσα στον πόλεμο, ο ουκρανός ηγέτης καλείται να επιλέξει μεταξύ της σωτηρίας της πατρίδας (μέσω της επίτευξης μιας συμφωνίας) και της περαιτέρω, εάν όχι ολικής, καταστροφής της (μέσω της συνέχισης της αντίστασης στους εισβολείς).
Ο Ζελένσκι έχει ήδη δηλώσει πως είναι έτοιμος να αποδεχτεί το να αποκλειστεί οριστικά η πιθανότητα ένταξης της πατρίδας του στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο γνωρίζει πως θα χρειαστεί να προβεί και σε άλλους συμβιβασμούς (ώστε να κατευναστεί η ρωσική οργή και να καταστεί δυνατή η ειρήνη) οι οποίοι θα μπορούσαν ακόμα και να ακυρώσουν εν μέρει την ηρωική αντίσταση των συμπατριωτών του, πλήττοντας, συγχρόνως, το προφίλ του ως ηγέτη.
«Ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει ένα διπλό δίλημμα. Θα γλιτώσει τη χώρα του από περαιτέρω δεινά που θα μπορούσαν να συνεχιστούν επί μήνες, ενδεχομένως και χρόνια, αποδεχόμενος σημαντικές παραχωρήσεις όσον αφορά την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας; Εάν το κάνει, θα μπορεί να είναι σίγουρος ότι ο Πούτιν θα αποδεχθεί να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες του περί καταστολής της ουκρανικής ανεξαρτησίας; Και ότι οι εθνικιστικές δυνάμεις της Ουκρανίας δεν θα τον αποπέμψουν από την εξουσία και, ακόμη χειρότερα, δεν θα τον στιγματίσουν ως προδότη;», διερωτάται σε κείμενό του στην Haaretz ο διακεκριμένος ισραηλινός αναλυτής Ανσελ Πφέφερ.
Το θέμα, εξηγεί ο αρθρογράφος της Haaretz, είναι ότι «ακόμα και αν η Ουκρανία αλλάξει το Σύνταγμά της και δεσμευτεί για πλήρη ουδετερότητα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, στα μάτια του Πούτιν θα συνεχίσει να είναι μια ψεύτικη οντότητα, ανάξια πραγματικής ανεξαρτησίας. Είναι πρόθυμος να τη δει να παραμένει αποκομμένη από τη Ρωσία μόνο εάν καταστεί ένα ξεκάθαρα υποτελές κράτος».
Ουδετερότητα και εγγυήσεις
Η Ουκρανία θα μπορούσε να καταστεί ουδέτερη χώρα όπως η Φινλανδία ή η Σουηδία. Θα μπορούσε ακόμη και να ανοικοδομηθεί ταχέως μετά την καταστροφή και τη σφαγή και να αρχίσει εκ νέου κάποια στιγμή να ευδοκιμεί. «Αλλά όσο παραμένει ανεξάρτητη και έχει μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, θα προτιμάει να ευθυγραμμίζεται με τη Δύση και να αποφεύγει την ανάμειξη του Κρεμλίνου στις εσωτερικές της υποθέσεις. Και όσο συμβαίνει αυτό, ο Πούτιν δεν θα ανέχεται την ύπαρξή της. Ακόμα κι αν αποδεχτεί τη συμφωνία, με την ελπίδα ότι θα οδηγήσει στην άρση των κυρώσεων από την παραπαίουσα ρωσική οικονομία και θα του προσφέρει χρόνο να αναδιοργανώσει τον στρατό του, δεν θα είναι η τελευταία προσπάθεια του Πούτιν να καταπνίξει την ανεξαρτησία της Ουκρανίας», υποστηρίζει και προειδοποιεί ο ισραηλινός ειδικός.
Πρέπει επίσης να προστεθεί, όπως επισημαίνει ο Γκίντεον Ράχμαν των Financial Times, ότι οι όποιες «εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ουκρανίας» για τις οποίες γίνεται λόγος, θα μπορούσαν να εκληφθούν από τους Ρώσους ως απόπειρα σύνδεσης της Ουκρανίας με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία διά της πλαγίας οδού. Και αποτελεί γεγονός, καλώς ή κακώς, ότι η περαιτέρω σύνδεση της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ απασχολεί ιδιαίτερα όχι μόνο τη Μόσχα αλλά και τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας, καθώς ύστερα από αυτόν τον πόλεμο, εάν η Δύση αναδειχθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε προστάτιδα της Ουκρανίας, οι πιθανότητες ενός πολέμου με τη Ρωσία θα αυξηθούν επικίνδυνα.
Το βάρος που φέρει στις πλάτες του ο Ζελένσκι είναι πραγματικά ασήκωτο αλλά δεν μπορεί να το αποφύγει. Κινδυνεύει να καταλήξει να ηγείται μιας κατεστραμμένης και εδαφικά ακρωτηριασμένης χώρας, πάνω από την οποία θα συνεχίσει να πλανάται η ρωσική απειλή, δίχως, μάλιστα, να υπάρχει μια δυτική δικλίδα ασφαλείας. Κινδυνεύει επίσης να απογοητεύσει ένα σημαντικό ποσοστό συμπατριωτών του. Ενδέχεται, ωστόσο, εάν καταλήξει σε μία ειρηνευτική συμφωνία, ακόμη και να μείνει στην Ιστορία ως αυτός που έσωσε ό,τι μπορούσε να σωθεί, γλιτώνοντας τον ουκρανικό λαό από περισσότερο πόνο και δυστυχία, και διατηρώντας άσβεστη την ιδέα μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας.