Πώς θα μπει η Ευρώπη «αντίο» στη Συνθήκη Σένγκεν; Πρακτικά και ουσιαστικά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει εύκολα. Δεν είναι μόνο οι πολιτικές επιπτώσεις μιας τέτοιας απευκταίας ενέργειας που δεν αφήνουν περιθώρια για «ακροβατισμούς» εξόδου, αλλά και οι αμιγώς οικονομικές.
Σύμφωνα με την αποκαλυπτική έρευνα του γαλλικού ινστιτούτου ερευνών France Strategies (τη δημοσιεύει η ιταλική εφημερίδα La Repubblica) που τελεί υπό την αιγίδα της κυβέρνησης της χώρας, ο υπολογισμός του κόστους από το «αντίο» στη Συνθήκη Σένγκεν προκαλεί ίλιγγο. Ούτε λίγο ούτε πολύ, η Ευρώπη θα βρεθεί με μια «μαύρη» τρύπα 100 δισεκατομμυρίων ανά έτος (-0,8% του συνολικού ΑΕΠ). Σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, μια ήπιας μορφής παρέμβαση στα σύνορα, η οποία μάλιστα θα έχει και συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, θα προκαλέσει περιορισμένες ζημιές. Ο τομέας που θα πληγεί περισσότερο θα είναι αυτός του τουρισμού σε καθημερινή και εβδομαδιαία βάση (πτώση 5% και 2,5% αντίστοιχα), ενώ δεν θα μείνουν ανεπηρέαστοι οι διασυνοριακοί εργαζόμενοι και εκείνοι που ασχολούνται με τις μεταφορές.
Ο τομέας που θα πληγεί περισσότερο θα είναι αυτός του τουρισμού σε καθημερινή και εβδομαδιαία βάση, ενώ δεν θα μείνουν ανεπηρέαστοι οι διασυνοριακοί εργάτες και εκείνοι που ασχολούνται με τις μεταφορές
Ωστόσο, σε περίπτωση που η κατάσταση στα σύνορα παραταθεί χρονικά, οι επιπτώσεις θα είναι απείρως μεγαλύτερες και ισχυρότερες για τη συνολική οικονομία της Ευρώπης. Το πλήγμα στον τομέα του εμπορίου θα είναι ασύμμετρο, καθώς θα καταγραφεί πτώση της τάξης του 10-20%. Μια μείωση που είναι ισόποση με την επιβολή ενός φόρου 3% σε όλα τα αγαθά που εισάγονται από τη μια χώρα στην άλλη. Η απώλεια ξένων επενδύσεων θα είναι τόσο σημαντική που θα προκαλέσει ζημιές ακόμη και σε ισχυρές χώρες. Η Γερμανία θα έχει απώλειες 28 δισ. ευρώ, η Ιταλία κοντά στα 13 δισ. ευρώ, η Ιταλία στα 10 δισ. ευρώ, η Ολλανδία περίπου στα έξι δισ. ευρώ και η Ελλάδα γύρω στα δύο δισ. ευρώ.
Ορατά τα προβλήματα
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα προβλήματα έχουν αρχίσει ήδη να γίνονται ορατά. Οσοι μετακινούνται στη γέφυρα Ερεσουντ μεταξύ Δανίας και Σουηδίας χρειάζεται πλέον να περιμένουν ακόμη και 45 λεπτά, ενώ το κόστος για την επαλήθευση των εγγράφων φτάνει πλέον στις 150.000 ευρώ ανά ημέρα. Το ίδιο συμβαίνει και στα σύνορα Γαλλίας και Βελγίου, όπου τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά χρειάζεται να περιμένουν αρκετή ώρα (τουλάχιστον μισή) στην ουρά για να περάσουν από τη μία χώρα στην άλλη.
Στο αεροδρόμιο του Ελσίνκι θα χρειαστεί να προστεθούν 15 υπάλληλοι για να μπορέσουν να διευθετήσουν τις «βιβλικές» ουρές που σχηματίζονται στις εξόδους, κατά τον έλεγχο των διαβατηρίων των επιβατών που φτάνουν από την ΕΕ.
Επικίνδυνη κανονικότητα
Αυτές οι σκηνές, πρωτόγνωρες μέχρι πρότινος για την Ευρώπη, τείνουν να αποκτήσουν μια επικίνδυνη κανονικότητα, η οποία όμως έχει άμεση οικονομική επίπτωση. Το να περιμένει 10 λεπτά (και περισσότερα) ένα φορτηγό στις ουρές των συνόρων, δεν προκαλεί μόνο τον εκνευρισμό του οδηγού, αλλά επιφέρει απώλειες που μπορούν να φτάσουν στα 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ για όλη την Ευρώπη σε διάστημα 12 μηνών. Και τούτο διότι πλέον δεν θα έχουμε να κάνουμε με ένα φορτηγό, αλλά με μια πλημμυρίδα φορτηγών και ένα συνολικό χάντικαπ στο εμπόριο της ηπείρου. Οι ολλανδοί μεταφορείς σημειώνουν πως η αναμονή μιας ώρας στα σύνορα θα οδηγήσει σε ζημιές 600 εκατομμυρίων. Κάθε χρόνο, περίπου 60 εκατομμύρια φορτηγά κυκλοφορούν σε όλη την Ευρώπη – στη Γερμανία, μόνο, διέρχονται 54.000 ανά ημέρα. Το να μπλοκάρει κανείς αυτή την «κίνηση» σημαίνει ότι προκαλεί έμφραγμα στην οικονομία της ΕΕ.
Πλήγμα για τους «μικρούς»
Οι χώρες που θα δεχθούν το μεγαλύτερο πλήγμα από αυτή την εξέλιξη θα είναι σαφώς οι μικρότερες και ιδιαίτερα αυτές που εξαρτώνται από το εμπόριο με την ΕΕ. Το 70% της οικονομίας της Σλοβακίας εξαρτάται από τις εμπορικές σχέσεις που έχει με τις άλλες χώρες της ηπείρου. Ας το σκεφτούμε κι αλλιώς: προϊόντα που αυτή τη στιγμή μεταφέρονται με ευκολία από τη μια χώρα στην άλλη, με την αλλαγή των συνθηκών θα φτάσουν πιο αργά και θα κοστίζουν περισσότερο.
Η Ιταλία, που ενδιαφέρει άμεσα τους αναγνώστες της La Repubblica, τους πρώτους 11 μήνες του 2015, εξήγαγε προϊόντα στην ΕΕ που είχαν αξία 208 δισεκατομμύρια ευρώ και εισήγαγε προϊόντα αξίας 197 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το 2014 δέχθηκε 17 εκατομμύρια τουρίστες από την ΕΕ. Ολα αυτά τα νούμερα θα πέσουν δραματικά, αν η Συνθήκη Σένγκεν αποτελέσει παρελθόν.