Η πρώτη καταγγελία για την προκλητικότητα των τούρκων ψαράδων ήρθε από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», στις 9 Αυγούστου.
Ο Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής του Ινστιτούτου και άνθρωπος που οργώνει καθημερινά το ανατολικό Αιγαίο, διαπίστωνε τον τελευταίο καιρό ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει. Ετσι, στις 9 Αυγούστου έστειλε δελτίο Τύπου με τίτλο «Τουρκικές μηχανότρατες αλιεύουν επί μέρες στα ελληνικά νερά! Προκλητική η αδιαφορία των ελληνικών Αρχών».
Ακολούθως, ήρθαν στο φως καταγγελίες ψαράδων και περιστατικά πυροβολισμών εναντίον Ελλήνων ψαράδων. Είναι η μάχη για τα ψάρια (που διαρκώς μειώνονται) ή μήπως κρύβεται κάτι περισσότερο;
Ανέκαθεν στο Αιγαίο υπήρχαν παραβιάσεις των χωρικών υδάτων. Δεν είναι εύκολο να κινηθείς στη θάλασσα χωρίς να μπεις στα νερά της γειτονικής χώρας. «Κινούμαι στο Αιγαίο και παρακολουθώ την κατάσταση εδώ και 30 χρόνια» λέει στο Protagon ο Θοδωρής Τσιμπίδης. «Ανησυχώ, όμως τελευταίως, διότι παρατηρώ μια “ποιοτική αναβάθμιση” της προκλητικότητας των Τούρκων. Προχθές δυο φοιτήτριες σκέφτηκαν να κολυμπήσουν λίγο παραπάνω και τις μάζεψε τουρκική ακταιωρός, με την αιτιολογία ότι μπήκαν στα δικά τους χωρικά ύδατα. Από την άλλη, είναι δεκάδες οι τουρκικές μηχανότρατες που βγαίνουν πολύ κοντά στις ανατολικές ακτές μας, ακόμη και στα 100 μέτρα από τα ελληνικά νησιά. Μια μέρα βγήκαν ταυτόχρονα από τρία λιμάνια, από τα Δίδυμα και το Κουσάντασι, 12 μηχανότρατες και ψάρευαν κανονικά, με την πλώρη στο κεντρικό Αιγαίο. Εφτασαν μέχρι τα 70 μέτρα από τις ελληνικές ακτές!»
Η βασική ενασχόληση του «Αρχιπελάγους» είναι με το περιβάλλον, για αυτό η πρώτη ανησυχία που εκφράζει ο κ. Τσιμπίδης είναι οικολογική. «Υπάρχει τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος. Οι Τούρκοι προκαλούν τρομερή ζημιά, “ξυρίζουν” τον βυθό. Από την άλλη, εξαφανίζουν και τα ψάρια. Αυτήν την εποχή, οι ελληνικές μηχανότρατες δεν ψαρεύουν, προκειμένου να μεγαλώσει ο γόνος. Στην Τουρκία, όμως, επιτρέπεται αυτήν την εποχή το ψάρεμα με μηχανότρατες. Ως αποτέλεσμα, δεν θα μείνει ψάρι για τους Ελληνες ψαράδες. Ανησυχώ πολύ και ανησυχώ ακόμη περισσότερο επειδή δεν βλέπω ανησυχία από τις ελληνικές Αρχές. Οι Τούρκοι δημιουργούν ένα προηγούμενο, δείχνουν ότι ήρθαν για να μείνουν στα νερά μας».
Οπως όλοι οι κάτοικοι των νησιών, όπως και οι έλληνες ψαράδες, ξέρει καλά ότι είναι διαφορετικό να παρατηρείς την κατάσταση από την Αθήνα κι αλλιώς από το Αγαθονήσι.
Το protagon επικοινώνησε με παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών οι οποίοι δεν θέλησαν να κάνουν κάποια δήλωση, διαβεβαιώνοντάς μας ότι ακόμη η κατάσταση δεν έχει φτάσει σε σημείο για διαβήματα ή κινήσεις από μεριάς τους.
«Το Λιμενικό χειρίζεται τα περιστατικά κι αυτό αρκεί» ήταν η χαρακτηριστική έκφραση. Από την άλλη πλευρά, όμως, τόσο το «Αρχιπέλαγος» όσο και οι ψαράδες μας διαβεβαιώνουν ότι το Λιμενικό δεν προχωρά σε κινήσεις πέραν της κίνησης γύρω από τις μηχανότρατες που παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα.
«Δεν έχουμε καμιά εντολή άνωθεν για περαιτέρω κίνηση, όπως θα μπορούσε να είναι η κατάσχεση των εργαλείων τους» τονίζει στο protagon πηγή από το Λιμενικό Σώμα. Ζητήσαμε επισήμως και γραπτώς στοιχεία για τον αριθμό των περιστατικών καθώς και συγκριτικά με το παρελθόν, αλλά μέχρι στιγμής το Λιμενικό Σώμα δεν έχει απαντήσει. Ανακοίνωση (με λίγο δύστροπη σύνταξη…) που εκδόθηκε στις 17 Αυγούστου, τονίζει: «Αναφορικά με καταγγελία για χρήση πυρών από τουρκικό αλιευτικό σκάφος στη θαλάσσια περιοχή δυτικά της ν. Σαμοθράκης, σε προγενέστερο χρόνο των σχετικών καταγγελιών για τη θαλάσσια περιοχή βορειοανατολικά της ν. Λέρου, από το Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής διευκρινίζεται ότι, σε εφαρμογή των εκ του νόμου προβλεπόμενων διαδικασιών, η εν λόγω καταγγελία διερευνάται ενδελεχώς από τη Λιμενική Αρχή Αλεξανδρούπολης»
Είναι πραγματικά εύκολο να βρεθεί κάποιος από τα ελληνικά στα διεθνή και στα τουρκικά χωρικά ύδατα, και αντιστρόφως. Πριν από λίγες ημέρες, ψαράς από τη Λήμνο κατήγγειλε ότι η τουρκική Ακτοφυλακή τού ακινητοποίησε το σκάφος και προχώρησε σε έλεγχο των χαρτιών του, ενώ βρισκόταν σε διεθνή χωρικά ύδατα. Προκειμένου να μεταβεί κάποιος από τη Σάμο στο Αγαθονήσι, περνά αναγκαστικά από τουρκικά χωρικά ύδατα. «Σε αυτές τις περιπτώσεις, βάζω μια σταθερή ταχύτητα 10 μιλίων και περνώ γρήγορα, κάνοντας ασφαλή διέλευση. Οι Τούρκοι, όμως, δεν κινούνται έτσι. Περνούν μέχρι τα 30 μίλια στην ενδοχώρα, αφήνοντας ανοιχτό το AIS, δηλαδή το σύστημα ταυτοποίησης πλοίων. Παλαιότερα το έκλειναν, για να μη δίνουν στόχο. Πλέον, θέλουν να φαίνονται. Περνούν χειρονομώντας, προκαλούν, βρίζουν, φωνάζουν. Εχει αλλάξει σημαντικά η συμπεριφορά τους» συνοψίζει ο διευθυντής του «Αρχιπελάγους».
Τα συστήματα ανίχνευσης βλέπουν τις μηχανότρατες από την Τουρκία να ψαρεύουν στους Αρκιούς, στη Λέρο, στο Αγαθονήσι, στο Φαρμακονήσι, κοντά στην Πάτμο, στη Λήμνο, στη Σαμοθράκη. Οι Ελληνες ψαράδες, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν λίγα αποθέματα ψαριών και ότι απαιτείται διαχείριση αλιείας, είναι σε απόγνωση.
Τα ψάρια δεν γνωρίζουν από χωρικά ύδατα και διαφορές κρατών. Κινούνται πότε σε ελληνικά, πότε σε τουρκικά και πότε σε διεθνή χωρικά ύδατα, ανύποπτα για τη μοίρα τους να καταλήξουν σε κάποιο τηγάνι σε ελληνικό σπίτι ή σε έναν τουρκικό φούρνο. Για την αλιεία στη Μεσόγειο υπάρχει κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θεσπίζοντας όρους, κανόνες και προϋποθέσεις. Ωστόσο, αυτός ισχύει για τα κράτη-μέλη και όχι για χώρες όπως η Τουρκία, η Αλγερία ή το Μαρόκο, όπου επίσης υπάρχει πρόβλημα υπεραλίευσης.
Η διαχείριση των αποθεμάτων και της αλιείας στις κοινές θάλασσες, όπως το Αιγαίο, θα έπρεπε να αφορά όλα τα μέρη. Ωστόσο, με ευθύνη της Τουρκίας, όπως μας τονίζει πηγή από την Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν υπάρχει κάποια κοινή συμφωνία.