Αν νομίζετε πως μόνο η Τουρκία, η Ελλάδα, η Μάλτα, η Ιταλία κι οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες γίνονται δέκτες προσφύγων και μεταναστών κάνετε λάθος. Στην άλλη άκρη του κόσμου, οι ΗΠΑ έχουν τον ρόλο της Ευρώπης. Ενα πολύ καλά δομημένο κράτος (ή έστω πολύ καλύτερα δομημένο από τα γύρω του) σε μία γειτονιά που η φτώχεια είναι ο κανόνας και ο πλούτος η εξαίρεση. Που η αβεβαιότητα και ο φόβος εξαιτίας της υψηλής εγκληματικότητας είναι το νορμάλ και η κοινωνική πρόοδος και το αίσθημα ασφάλειας είναι το απροσδόκητο.
Στην ουσία πρόκειται για προσφυγική κρίση, αντίστοιχα μεγάλη με αυτή που βιώνει η Ευρώπη. Κι αν έχετε ενστάσεις για το εάν κάποιος που φεύγει από το Μεξικό ή τη Γουατεμάλα πρέπει να αποκαλείται πρόσφυγας, διαβάστε τα παρακάτω στοιχεία και θα καταλάβετε. Μπορεί να μην υπάρχει εμπόλεμη κατάσταση στις περισσότερες χώρες της Κεντρικής Αμερικής, αλλά η πείνα και η εξαθλίωση είναι σε αντίστοιχα υψηλά επίπεδα με αυτά των χωρών της Μέσης Ανατολής.
Δεκάδες χιλιάδες παιδιά -τα περισσότερα χωρίς συνοδεία- μεταφέρονται από χώρες της Κεντρικής Αμερικής στις ΗΠΑ. Ή τουλάχιστον προσπαθούν. Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Με βάση το αμερικανικό Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής, από τον Αύγουστο του 2014 μέχρι το τέλος του 2015, περισσότερα από 100.000 ασυνόδευτα παιδιά έφτασαν στα σύνορα του Μεξικού με τις ΗΠΑ, εκ των οποίων το 75% προέρχεται από τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα* και το Ελ Σαλβαδόρ. Τον περασμένο Οκτώβριο και Νοέμβριο, μόνο, ο αριθμός αυτός ήταν 10.500 παιδιά. Οχι άντρες, όχι γυναίκες, όχι 18άρηδες, όχι 20άρηδες. Παιδιά. Το αντίστοιχο νούμερο για το 2014 ήταν το μισό, κάτι που δείχνει πως χρόνο με τον χρόνο επιδεινώνεται η κατάσταση.
Για το ζήτημα είχε μιλήσει ο Μπαράκ Ομπάμα, το περασμένο καλοκαίρι.
Διαβάστε εδώ την έκθεση της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, για το 2014. Το 58% των μεταναστών σε παιδική ηλικία που έφτασαν στα χέρια των Αρχών και ρωτήθηκαν για τους λόγους που φεύγουν από τα μέρη τους αναφέρουν πως είτε είχαν κακοποιηθεί σωματικά και ψυχολογικά, είτε ένιωθαν πως απειλείται η ζωή τους. Στην ίδια έκθεση θα βρείτε και τις πέντε χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά ανθρωποκτονιών. Μαντέψτε, τρεις από τις πέντε χώρες είναι η Ονδούρα, το Ελ Σαλβαδόρ και η Γουατεμάλα που αναφέραμε πριν. Και οι άλλες δύο χώρες είναι από την ευρύτερη περιοχή (Βενεζουέλα, Μπελίζ). Κοινώς, η Κεντρική Αμερική και οι χώρες στα βόρεια της Λατινικής Αμερικής συνθέτουν έναν τόπο δύσκολο. Εναν τόπο που δεν είναι για να ζεις. Ειδικά αν είσαι παιδί.
Συνεπώς, όλα αυτά τα παιδιά φεύγουν από τις χώρες τους για να συνεχίσουν να ζουν, για την ίδια τους την ύπαρξη. Και, ξέρετε, αυτός είναι και ο ορισμός του πρόσφυγα, αυτή είναι –μάλιστα- η απαραίτητη συνθήκη για να κάνεις αίτηση (και να εξασφαλίσεις) άσυλο σε κάποια άλλη χώρα.
ΗΠΑ σαν να λέμε… ΕΕ
Και τι κάνει ο Λευκός Οίκος για όλα αυτά; Περίπου, ό,τι κάνουν και οι Βρυξέλλες. Προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον πίδακα με το αίμα που ξεπηδάει από την πληγή του Προσφυγικού με τραυμαπλάστ. Ε, δεν γίνεται έτσι.
Στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, τα τοπικά κανάλια παίζουν διαφημίσεις με μηνύματα του τύπου: «Ωπα, παιδιά. Μείνετε εδώ γιατί το ταξίδι προς τα βόρεια δεν είναι και πολύ ασφαλές. Οπότε, καλά είναι κι εδώ». Και μαντέψτε ποιος είναι ο χρηματοδότης αυτών των διαφημίσεων, οι οποίες ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο δολάρια σε κόστος. Οι ΗΠΑ!
Ο αντίλογος είναι πως ο Ομπάμα, τον περασμένο Σεπτέμβριο, έβαλε σε εφαρμογή ένα σχέδιο που επιτρέπει σε παιδιά που ζουν σε χώρες της Κεντρικής Αμερικής να κάνουν αίτηση για άσυλο στις ΗΠΑ, ενώ ακόμη βρίσκονται στα σπίτια τους. Οντως, έτσι έγινε και περισσότερα από 4.500 παιδιά συμπλήρωσαν αιτήσεις. Ξέρετε πόσες εγκρίθηκαν; Μόλις 11. Λογικό σε μεγάλο βαθμό. Πριν από λίγους μήνες, στα γραφεία του COSMOS FM –του ελληνικού ραδιοφώνου της Νέας Υόρκης- είχα μία συζήτηση με δημοσιογράφο που ζει χρόνια στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και βλέπει καθημερινά τις δυσκολίες που συναντούν οι Ελληνες που κάνουν το μεγάλο βήμα. Μού έλεγε πως και να βρεις δουλειά δεν είναι εξασφαλισμένη η παραμονή σου, πρέπει η εταιρεία που ανήκεις να κάνει έναν πολύ συγκεκριμένο τζίρο (δεκάδων εκατομμυρίων) για να δικαιολογηθεί η visa σου. Σκεφτείτε τώρα να είσαι μετανάστης ή πρόσφυγας και χωρίς δουλειά, μάλιστα.
Τι γίνεται όταν περάσουν τα σύνορα;
Ποια είναι, όμως, η τύχη όσων περάσουν στη… Γη της Επαγγελίας; Τότε είναι που αρχίζει ο πραγματικός Γολγοθάς. Ενας πραγματικός Γολγοθάς με το πρώτο βήμα να γίνεται στο Μιράντο Σίτι και στις άλλες πόλεις του Τέξας που συναντά ένας μετανάστης με το που εισέρχεται στις ΗΠΑ.
Αρχικά γίνεται ένας διαχωρισμός. Οι Μεξικανοί δεν περνούν! Αντίθετα, τα παιδιά από τις άλλες χώρες της Κεντρικής Αμερικής τίθενται υπό την επιμέλεια της διασυνοριακής Υπηρεσίας Περιπολίας, η οποία στη συνέχεια έχει δύο επιλογές. Είτε τα αναθέτει στις υπηρεσίες Εσωτερικής Ασφάλειας, είτε στα επιμέρους τμήματα των Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας. Από εκεί και μετά αναλαμβάνουν τα -επίσης επιμέρους- τμήματα Ενταξης και Επανένταξης Προσφύγων. Από το ένα τμήμα στο άλλο. Μία κάθετα δομημένη ιεραρχία, η οποία αναλαμβάνει να διαχειριστεί -και όχι να λύσει- το πρόβλημα.
Η συνέχεια αναμενόμενη. Κάμπινγκ-καταλύματα για ασυνόδευτα παιδιά. Βέβαια, φυσικά, δεν έχουν καμία σχέση με τα δικά μας. Εχουν δικά τους sites (συνεχώς ενημερωμένα), με εστιατόρια, με γυμναστήρια, με δραστηριότητες που κάνουν για τους «ενοίκους». Κάτι σαν τις δικές μας κατασκηνώσεις. Πάρτε ένα παράδειγμα εδώ κι εδώ. Εκεί, τα παιδιά μένουν για περίπου έναν μήνα, μέχρι να βρουν ένα μόνιμο σπίτι για να μείνουν. Είτε με την κανονική οικογένειά τους που έχει, ήδη, μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, είτε με μία ανάδοχη οικογένεια. Προφανώς, τα μαρτύριά τους δεν τελειώνουν εκεί. Λίγοι θα καταφέρουν να γίνουν κανονικοί πολίτες μία μέρα, ελάχιστοι για την ακρίβεια. Οι περισσότεροι είτε θα δουν τις αιτήσεις τους να απορρίπτονται, είτε δεν θα φτάσουν καν στα δικαστήρια. Η πλειονότητα (περί το 80%) μένει τελικά στη χώρα, αλλά χωρίς visa και χωρίς έγγραφα. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε εδώ, είναι εξαιρετικά τα κρατικά sites των Αμερικανών με πολλά data και λεπτομέρειες.
Είμαι από τους φαν του Ομπάμα. Γκρούπι κανονικός. Αλλά όσο κι αν τον εκθειάζεις για τη δράση του στην οπλοκατοχή, όσο κι αν τον θαυμάζεις για όσα κάνει δεν μπορείς να μην δεις το εξόφθαλμο λάθος του με αυτό το θέμα. Αυτό θα είναι το επόμενο μεγάλο ζήτημα που θα κληθεί να διαχειριστεί ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ. Ή η επόμενη πρόεδρος.
* Για την κατάσταση στην Ονδούρα και την ανάγκη μετανάστευσης στις ΗΠΑ, αλλά και για την κατάσταση, γενικά, στην Κεντρική Αμερική δείτε την ταινία Sin Nombre. Εκτός του οτι είναι εξαιρετικά διαφωτιστική και συγκλονιστική ως story, θα μάθετε και πώς έκανε ταινίες ο Φουκουνάγια πριν γίνει γνωστός με το True Detective.