Η είδηση που αποκάλυψε ο Guardian, θυμίζει κινηματογραφικό σενάριο: βρετανίδα αστροφυσικός κερδίζει το αστρονομικό ποσό των τριών εκατομμυρίων δολαρίων, πενήντα χρόνια μετά την κοσμοϊστορική ανακάλυψη του πρώτου γνωστού Πάλσαρ. Για την ανακάλυψη του 1967, στην οποία οδηγήθηκε σε συνεργασία με τον τότε καθηγητή της Αντονι Χιούις, ήταν ο Χιούις που τελικά τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ, ενώ η δική της συμβολή έμεινε στο σκοτάδι για τόσα χρόνια. Τώρα ήρθε η ώρα να αποκατασταθεί η αλήθεια. Η Τζόσλιν Μπελ είδε το άστρο της να λάμπει ξανά. Ακόμη κι αν χρειάστηκε να κάνει τόσα χρόνια υπομονή.
Η ώρα της αποθέωσης λοιπόν, ήρθε αισίως στα 75 της. Η Μπελ, η οποία μεταξύ άλλων διδάσκει και στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, επιλέχθηκε από μία επιτροπή επιφανών επιστημόνων, ώστε να βραβευθεί με 3 εκατομμύρια δολάρια και με το ειδικό βραβείο σημαντικής ανακάλυψης στην Φυσική, για την μνημειώδη δουλειά που έχει κάνει με τα Πάλσαρ, αλλά και για τη γενικότερη προσφορά της στην επιστημονική κοινότητα. Η απονομή θα γίνει στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2018 σε μία πολύ λαμπερή τελετή που συγκεντρώνει πολύ ηχηρά ονόματα των επιστημών και όχι μόνο.
«Ομολογώ ότι έμεινα άφωνη! Ουτε στα πιο τρελά μου όνειρα δεν είχα φανταστεί αυτή τη βράβευση» δήλωσε η Τσόσλιν Μπελ με νεανικό ενθουσιασμό. Γεννημένη στην Ιρλανδία το 1943, βρέθηκε στο Κέιμπριτζ «μάλλον κατά τύχη» για να κυνηγήσει ένα διδακτορικό στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο. Ενώ έγραφε χιλιόμετρα σημειώσεων παρατηρώντας τον ουρανό μέσα από ένα ειδικό τηλεσκόπιο που η ίδια βοήθησε για να κατασκευαστεί, εντόπισε ένα αχνό και ασυνήθιστο «σινιάλο»: επαναλαμβανόμενους παλμούς ραδιοκυμάτων.
«Ηταν ένα πολύ πολύ μικρό σημάδι. Το παρατήρησα επειδή ήμουν πολύ προσεκτική, πολύ σχολαστική κι επειδή έπασχα από το “σύνδρομο του απατεώνα”» λέει χαρακτηριστικά.
Σύνδρομο του απατεώνα είναι ένας όρος που επινοήθηκε το 1978 από κλινικούς ψυχολόγους και αναφέρεται σε φιλόδοξα άτομα που χαρακτηρίζονται από αδυναμία να εξωτερικεύουν τα επιτεύγματά τους και έναν επίμονο φόβο ότι θα εκτεθούν ως «απάτες». Παρά τα εξωτερικά αποδεικτικά στοιχεία της ικανότητας τους, εκείνοι που παρουσιάζουν το σύνδρομο, παραμένουν πεπεισμένοι ότι είναι απατεώνες και δεν αξίζουν την επιτυχία. Αποδίδουν την επιτυχία τους στην τύχη ή θεωρούν πως είναι αποτέλεσμα της εξαπάτησης των άλλων, ώστε να τους πείσουν ότι είναι πιο ευφυείς και ικανοί από ό,τι στην πραγματικότητα είναι. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι το σύνδρομο του απατεώνα είναι ιδιαίτερα συχνό μεταξύ των γυναικών με υψηλές επιδόσεις.
Για την Τσόσλιν Μπελ, το συγκεκριμένο σύνδρομο εκδηλώθηκε ως ένας ακαθόριστος φόβος ότι θα την έδιωχναν από το Κέιμπριτζ. «Ξέρω να πολεμάω, και είχα αποφασίσει ότι ώσπου να με διώξουν, θα δούλευα όσο πιο σκληρά μπορούσα. Και ότι όταν θα ερχόταν η ώρα να φύγω, δεν θα είχα τύψεις, γιατί θα ήξερα ότι θα είχα δώσει το 100% των δυνάμεών μου».
Αυτό έκανε λοιπόν. Εδωσε το 100% των δυνάμεών της και όπως όλα απέδειξαν, το ποσοστό αυτό ήταν αρκετό, ώστε να εντοπίσει το πρώτο γνωστό Πάλσαρ στον αστερισμό Αλώπηξ. Υστερα από έναν μήνα μελέτης της συγκεκριμένης «γειτονιάς» του ουρανού, το σημάδι επανήλθε δριμύτερο. Η ευφυής Τζόσλιν, τηλεφώνησε τότε τον επόπτη της στο διδακτορικό, Αντονι Χιούις. Η δική του αντίδραση, δεν ήταν αντίστοιχα ευφυής.
«Προφανώς πρόκειται για τεχνητά ραδιοπαράσιτα» της απάντησε, μην μπορώντας να αποδεχτεί ότι μία τόσο νέα επιστήμονας και μάλιστα γυναίκα, θα μπορούσε να οδηγηθεί σε ένα τέτοιο κοσμογονικό πόρισμα. Στα μέσα των 60s, οι παρατηρήσεις μέσω ειδικών τηλεσκοπιων για ραδιοκύματα, μπερδεύονταν συχνά από αυτοκίνητα που περνούσαν, πειρατικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, και πολλά ακόμη.
«Δεν μπορούσα να αντικρούσω τα επιχειρήματά του αρκετά γρήγορα. Μέσα μου όμως ήξερα ότι δεν επρόκειτο για απλά παράσιτα» εξηγεί η ίδια. Και είχε δίκιο. Το σημάδι που είχε δει, προερχόταν από τα αστέρια και όχι από την πεζή, γήινη καθημερινότητα. Η επιμονή και η υπομονή της την οδήγησαν σε αυτή τη σπουδαία ανακάλυψη το 1967, συστήνοντας στην ανθρωπότητα, την άγνωστη ως τότε γοητεία των Πάλσαρ.
Οι πάλσαρ λοιπόν, είναι αστέρες νετρονίων με ισχυρό μαγνητικό πεδίο, που περιστρέφονται ταχύτατα γύρω από άξονα και καθώς τους παρατηρούμε από την Γη, καταγράφουμε αλληλουχία σχεδόν περιοδικών παλμών. Είναι μία κατηγορία παλλόμενων ουράνιων ραδιοπηγών, ουράνιων δηλαδή σωμάτων που εκπέμπουν ανιχνεύσιμη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με τη μορφή ραδιοφωνικών κυμάτων.
Η ανακάλυψη της Μπελ ήταν τόσο κοσμοϊστορική, που βραβεύτηκε με Νομπέλ το 1974. Με μία σημαντική λεπτομέρεια. Το Νομπέλ δόθηκε στον καθηγητή της, τον Αντονι Χιούις, και όχι στην ίδια! Η απόφαση αυτή προκάλεσε τότε σάλο αντιδράσεων, με πιο έντονη, εκείνη του βρετανού αστρονόμου Σερ Φρεντ Χόιλ. Ωστόσο η ίδια η Μπελ, δεν παραπονέθηκε ποτέ για την ανήκουστη αδικία που έγινε εις βάρος της.
«Πιστεύω ότι τα κατάφερα πολύ καλά, ακριβώς επειδή δεν πήρα τότε το Νομπέλ. Οταν παίρνεις ένα τέτοιο βραβείο, περνάς μία καταπληκτική εβδομάδα και μετά όλα έχουν τελειώσει. Είναι σα να έχεις πιάσει κορυφή και μετά κανένας δεν θα σε βραβεύσει ποτέ ξανά, για τίποτε άλλο. Αν δεν πάρεις Νομπέλ, κερδίζεις όλα τα υπόλοιπα, ό,τι άλλο υπάρχει. Κάθε χρόνο έκανα και ένα διαφορετικό πάρτι, γιατί θα κέρδιζα κι από ένα βραβείο. Αυτό είναι πολύ πιο διασκεδαστικό» σχολιάζει η σημαντική αστροφυσικός, με ειλικρίνεια που αφοπλίζει.
Η Μπελ είναι η πρώτη γυναίκα που έγινε πρόεδρος τόσο του Ινστιτούτου Φυσικής, όσο και της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου. Η ίδια είναι υπεύθυνη για το Athena Swan Programme , το οποίο είναι ευρέως γνωστό για τη συμβολή του στη βελτίωση των γυναικείων ακαδημαϊκών θέσεων.
Αν σκεφτούμε ότι η ίδια έχασε κάποτε ένα Νομπέλ εξαιτίας της ανισότητας των φύλων ακόμη και σε έναν χώρο όπως είναι η επιστήμη, βγάζει απόλυτο νόημα ο τρόπος με τον οποίο έχει αποφασίσει να αξιοποιήσει τα 3 εκατομμύρια δολάρια που θα εισπράξει τον προσεχή Νοέμβριο: θα διατεθούν στο Ινστιτούτο Φυσικής, προκειμένου να θεσπιστούν νέες υποτροφίες για άτομα που δεν βρίσκον τρόπο ώστε να ακουστεί αρκετά δυνατά η φωνή τους.
«Η περίφημη ιστορία με το Πάλσαρ μου συνέβη επειδή στην ουσία ανήκα σε μειονότητα-στον χώρο μου υπερτερούν αριθμητικά οι άνδρες. Αλλά και επειδή ήμουν μία απλή φοιτήτρια διδακτορικού. Αυξάνοντας την διαφορετικότητα στον στενό κύκλο της Φυσικής, μικρά και μεγάλα θαύματα θα μπορούσαν να συμβούν» καταλήγει.