«Art Workers». Εργάτες της Τέχνης. Μας έφερε και αυτόν τον, διεθνή, όρο η πανδημία του κορονοϊού και η κρίση, οικονομική κυρίως, που προκάλεσε στα μετερίζια της Τέχνης.
Το σύνθημα «Στηρίξτε τους εργάτες της τέχνης» έγινε μέχρι και εφαρμογή – επί των φωτογραφιών – στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook. Και η ανέχεια, που συνεπάγεται το «κλείσιμο» για λόγους υγείας, για τους τεχνικούς των παραστατικών κυρίως τεχνών (θέατρο, χορός, τραγούδι, κινηματογράφος κ.λπ.) οδηγεί, και στην Ελλάδα, στην μαχητική διεκδίκηση μέτρων στήριξης.
«Η κυβέρνηση μάς αγνοεί ως εργαζόμενους, επαγγελματίες και σημαντικό κλάδο της οικονομίας που πλήττεται βάναυσα. Δεν έχει κάνει ως τώρα τίποτε για να μας στηρίξει πραγματικά και δεν έχει παρουσιάσει ένα στοιχειώδες σχέδιο για την επόμενη μέρα, που να μας περιλαμβάνει όλους, χωρίς εξαιρέσεις και μικροϋπολογισμούς», τονίζεται σε ανοικτή επιστολή, που υπογράφουν 800 καλλιτέχνες και τεχνικοί. «Δώστε δουλειές», φωνάζουν άλλοι.
«Ζητούμε από το υπουργείο Πολιτισμού να ανακοινώσει άμεσα ένα σχέδιο υποστήριξης για το επόμενο εξάμηνο. Δεν θα επιτρέψουμε να μας μετατρέψει σε αδύναμο κρίκο οδηγώντας μας στην απόλυτη φτώχεια και δυστυχία. Να αντιμετωπίσει άμεσα το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Να ανακοινώσει σαφή και σταδιακό χάρτη επιστροφής για όλους εμάς, όπως συμβαίνει με όλους τους επαγγελματίες», καταγράφονται τα αιτήματα.
Και αυτό, την ώρα που γίνονται κινήσεις, από κάποιες ομάδες καλλιτεχνών – και διεθνώς – να «κατεβάσουν» από τις διαδικτυακές πλατφόρμες (όπως το YouTube, το Spotify, το Tidal, το Vimeo) τα δωρεάν τραγούδια και τις παραστάσεις, για ένα 24ωρο, βάζοντας αντίτιμο. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας και ως μέσο πίεσης. Τι θα κάναμε, αλήθεια, έστω και μια μέρα δίχως την «ελεύθερη» τέχνη του Διαδικτύου;
«Δώστε επιδόματα χωρίς προϋποθέσεις», ηχεί ένα από τα τελευταία αιτήματα. Πώς μπορεί να γίνει αυτό, άραγε, σε μια ευνομούμενη κοινωνία; Δεν θα ζητήσουν έτσι κι άλλοι κλάδοι; Δίχως προϋποθέσεις; Και ποιος θα ορίσει ποιος θα το πάρει αυτό το επίδομα; Όσοι καλλιτέχνες ή τεχνικοί/εργάτες της τέχνης εμφανίζονταν στα κρατικά μητρώα ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή μισθωτοί ή και υπό, μονοπρόσωπες έστω, εταιρείες πήραν κανονικά, μαζί με τους υπόλοιπους εργαζομένους, το επίδομα των 800 ευρώ. Το ζήτημα είναι, όπως φαίνεται, εκείνο για το οποίο δεν μιλάει κανείς: η αδήλωτη εργασία, που επί δεκαετίες έχει γίνει καθεστώς στον τομέα της τέχνης. Πώς να ενισχυθεί, άραγε, ο αδήλωτος ηθοποιός, σκηνοθέτης, σκηνογράφος, τεχνικός (των κοντά 1.500 παραστάσεων ετησίως, που είχαμε φτάσει), ή τραγουδιστής, μουσικός, ηχολήπτης (αν δεν υπάγεται σε δική του ή άλλη εταιρεία ή δεν είναι μισθωτός), αν δεν υπάρχει… πουθενά, σε χαρτιά;
Μια πρόταση του υπουργείου Πολιτισμού προς τον Πρωθυπουργό είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, η δημιουργία – για στατιστικούς αρχικά λόγους – μητρώου καλλιτεχνών και εργατών της τέχνης, ανά κλάδο. Το ταχύτερο δυνατόν. Έτσι θα μπορούν να καταρτίζονται και συγκεκριμένα προγράμματα ενίσχυσης.
Μία κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ), που επίκειται εντός των ημερών, θα βασίζεται στο άρθρο 54 της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της 13ης Απριλίου 2020, υπό τον τίτλο «Μέτρα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19» και αναμένεται να στηρίξει επιχειρήσεις και καλλιτέχνες, όπως φερ’ ειπείν μουσικούς.
Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου καλεί ήδη για δηλώσεις συμμετοχής έως τις 15 Ιουνίου 2020 σε ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα, ύψους 2,8 εκατ. ευρώ, για παραγωγή ντοκιμαντέρ, ταινιών μικρού μήκους και animation. Δεν θα μειωθούν δε οι επιχορηγήσεις στους καλλιτεχνικούς φορείς, όπως προκύπτει από την συζήτηση του Protagon με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που βγάζει και άλλες ειδήσεις. Οπως:
Σύντομα θα ανακοινωθεί – ίσως και από τον Πρωθυπουργό – ένα πρόγραμμα κοντά 180 επιχορηγούμενων παραστάσεων και δράσεων σε αρχαιολογικούς χώρους σε ολόκληρη την Ελλάδα. Με την εποπτεία των κρατικών καλλιτεχνικών φορέων, όπως το Εθνικό Θέατρο ή το ΚΘΒΕ, φερ’ ειπείν, αλλά όχι με το δυναμικό τους. Με άνεργους ηθοποιούς, άλλους καλλιτέχνες και τεχνικούς. Με προοπτική να συνεχίζεται.
Το θέμα είναι πώς θα γίνονται οι παραστάσεις και οι συναυλίες. Με προστατευτικές μάσκες και για τους καλλιτέχνες, θα μου πείτε. Ναι, αλλά πώς θα φορούν μάσκες, ας πούμε, οι μουσικοί των πνευστών; Ή, πώς θα γίνονται οι πρόβες και υπό ποιες προϋποθέσεις, από λοιμωξιολογική σκοπιά;
Ο «λοιμωξιολογικός χάρτης» (ας τον πούμε έτσι) των παραστατικών τεχνών θα είναι, όπως φαίνεται, έτοιμος μέσα στην εβδομάδα που ξεκινάει. Από Τρίτη ή Τετάρτη. Καθώς τότε αναμένει το υπουργείο Πολιτισμού τις συγκεκριμένες και λεπτομερείς απαντήσεις και οδηγίες από την ειδική επιτροπή λοιμωξιολόγων, υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Καθώς κάθε παραστατική τέχνη, κάθε είδους παράσταση ή συναυλία, έχει τα δικά τις χαρακτηριστικά και επιστημονικά ερωτηματικά. Που ελπίζεται ότι όλα θα απαντηθούν, ώστε να υπάρξει «χάρτης» και για τους καλλιτέχνες και τεχνικούς και για το κοινό.
Το βέβαιο είναι ότι θα ισχύουν οι αποστάσεις των δύο μέτρων μεταξύ των θεατών και το ένα τετραγωνικό μέτρο ανά άτομο. Πέρα από τα προστατευτικά μέσα. Όπως, επίσης, βέβαιο θεωρείται ότι, για παράδειγμα, εκεί που έμπαιναν στο Ηρώδειο 4.500 θεατές, θα μπορούν για το επόμενο τουλάχιστον διάστημα να παίρνουν θέση κάπου 1.100 μόνον. Και το ερώτημα είναι: οι παραστάσεις θα μπορούν να «καλυφθούν», οικονομικά, από το σχεδόν ¼ του κοινού; Θα τις τολμούν οι διοργανωτές με αυτά τα μεγέθη; Όταν μάλιστα δεν είναι και εποχές για (αντισταθμιστικά) πολύ ακριβότερα εισιτήρια;
Ήδη, το υπουργείο Πολιτισμού έχει δώσει ειδικές, σχετικές, οδηγίες στους κρατικά εποπτευόμενους καλλιτεχνικούς φορείς, όπως το Εθνικό Θέατρο. Και για τις παραστάσεις και για τις πρόβες. Παράδειγμα: Μπορεί μια παράσταση να απασχολεί, π.χ., 30 ηθοποιούς, αλλά δεν θα πρέπει να βρίσκονται πάνω από 10 ταυτοχρόνως, μαζί, πάνω στη σκηνή. Εν ανάγκη, μπορούν τα θέατρα να καταφύγουν σε διπλή διανομή για να απασχολήσουν τελικά όλους τους ηθοποιούς, «μεταποιώντας» την σκηνοθεσία ως προς το επί σκηνής «πλήθος».
Στον αθλητισμό μπορούν να εφαρμοστούν οι οδηγίες περί «ατομικών προπονήσεων». Μπορούν, όμως, να ισχύσουν στην υποκριτική τέχνη «ατομικές πρόβες»;