Kαι ξαφνικά –και ενώ δεν είχε δημοσιευθεί κάτι για το πρόσωπό του– στον Τύπο διέρρευσε εξώδικο του Πέτρου Φιλιππίδη, με αποδέκτη τα τηλεοπτικά κανάλια, στο οποίο ο γνωστός ηθοποιός ζητά μην εμπλακεί το όνομά του σε περιστατικά που –όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται– ο ίδιος αγνοεί.
Διά των πληρεξουσίων δικηγόρων του, δηλαδή, ο κ. Φιλιππίδης έσπευσε να προλάβει, καθώς στα αυτιά του είχαν φθάσει πληροφορίες ότι αυτές τις ημέρες θα υπήρχαν αναφορές εις βάρος του, στο πλαίσιο του μπαράζ αποκαλύψεων για τις συμπεριφορές σεξουαλικής παρενόχλησης και εκμετάλλευσης θέσεων εξουσίας στον χώρο του θεάτρου – και όχι μόνο.
Είχε προηγηθεί ανακοίνωση (εδώ) και από τον δικηγόρο του Κώστα Σπυρόπουλου για την απαγόρευση κάθε αναφοράς του ονόματος του ηθοποιού σε οποιαδήποτε ραδιοτηλεοπτική εκπομπή, αλλά και τη χρήση της εικόνας του από τηλεοπτικούς σταθμούς. Εκανε επίσης γνωστό ότι προσφεύγει στο ΕΣΡ και στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και ότι αποστέλλει τον σχετικό φάκελο με την καταγγελία του και όλα τα σχετικά αποδεικτικά στον γενικό γραμματέα του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Στο δικό του εξώδικο, ο κ. Φιλιππίδης δηλώνει ότι αρνείται να κατακρεουργηθεί σε τηλεοπτικά παράθυρα. «Σέβομαι οποιονδήποτε επιθυμεί να καταγγείλει μια συμπεριφορά, αλλά η Πολιτεία έχει θεσπίσει μια συγκεκριμένη διαδικασία για κάθε καταγγελία, και σίγουρα αυτή δεν είναι μέσω τηλεοπτικών εκπομπών, ιστοσελίδων μέσων κοινωνικής δικτύωσης», λέει για το ελληνικό #ΜeToo που δυναμώνει με νέες αποκαλύψεις και περισσότερα θύματα που βγαίνουν πια να μιλήσουν.
Μεταξύ άλλων, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης αναφέρει στο εξώδικο:
«Με λύπη παρατηρώ ότι τα τελευταία 24ωρα στήνονται ιδιότυπες τηλεδίκες. Αρνούμαι να κατακρεουργηθώ σε τηλεοπτικά παράθυρα, όπου ο κάθε ομιλών θα εκφέρει μια άποψη χωρίς να είναι σε θέση να διασταυρώσει προηγουμένως την όποια αναφορά σε αρμόδια αρχή, με αποτέλεσμα τη σπίλωση του ονόματός μου και της προσωπικότητάς μου.
»Αξιοσημείωτο είναι ότι ακολουθείται ένα modus operandi ομαδοποίησης περιπτώσεων με διαφορετικό αντικείμενο, χρόνο και πρόσωπα, με κοινό σημείο αναφοράς τη στοχευμένη απόδοση κατηγορίας. Σέβομαι οποιονδήποτε επιθυμεί να καταγγείλει μια συμπεριφορά, αλλά η Πολιτεία έχει θεσπίσει μια συγκεκριμένη διαδικασία για κάθε καταγγελία, και σίγουρα αυτή δεν είναι μέσω τηλεοπτικών εκπομπών, ιστοσελίδων μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
»Ξέρετε ποιος είμαι τα τελευταία 35 χρόνια. Ας μην καταδικάσουμε συλλήβδην όλο το θέατρο. Παρακαλώ θερμώς να σεβαστείτε τη σύζυγό μου και το παιδί μας, καθώς με τηλεδικαστήρια δεν αποκαλύπτεται η αλήθεια, αλλά προοικονομείται υπαιτιότητα χωρίς νόμιμο έρεισμα. Για όποιον δεν σεβαστεί αυτήν την ειλικρινή και αυθόρμητη τοποθέτησή μου, επιφυλάσσομαι ρητώς παντός εν γένει νομίμου δικαιώματός μου».
Μια ανάρτηση του Αντώνη Καφετζόπουλου –ο οποίος προ ημερών είχε έναν ιδιότυπο διάλογο με τον συνάδελφό του Δημήτρη Καταλειφό για τη συγγνώμη που οφείλει η γενιά τους στους νεότερους ηθοποιούς (εδώ)– δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί συμπτωματική. «Υπάρχει αυτογκόλ από τα αποδυτήρια; Ή εγώ δεν το είχα ξανακούσει;» έγραψε ο κ. Καφετζόπουλος.
Είναι φανερό ότι πρόσωπα που βρίσκονται –ή φοβούνται ότι θα βρεθούν δικαίως ή αδίκως– στη δίνη των καταγγελιών του ελληνικού #ΜeToo, επιστρατεύουν νομικά εργαλεία για την προστασία τους τόσο από τους/τις καταγγέλλοντες/καταγγέλλουσες, όσο και από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η κάλυψη των εν λόγω καταγγελιών από τηλεοπτικές εκπομπές (τα γνωστά «μεσημεριανά», όπου πλέον «έχουν λυθεί τα χέρια» των αρχισυντακτών και ενίοτε παραβιάζονται οι κώδικες δεοντολογίας).
Μια ενδεδειγμένη πρακτική
Πάντως, νομικοί κύκλοι κρίνουν το προληπτικό εξώδικο του κ. Φιλιππίδη ως την ενδεδειγμένη κίνηση.
Χαρακτηριστικά τα όσα έγραψε στο Facebook, ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος:
«To προληπτικό εξώδικο σε τηλεοπτικό σταθμό σαφώς και είναι μια ενδεδειγμένη νομική πρακτική. Μπορεί να μην ενθουσιάζει και τόσο πολύ επικοινωνιακά, νομικά όμως είναι χρήσιμο.
»Αφενός από την πλευρά της νομοθεσίας περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα συνιστά ενάσκηση του δικαιώματος εναντίωσης (άρθρο 21 του GDPR), οπότε ο ρ/τ σταθμός είναι υποχρεωμένος αν όντως καταδειχθούν προσωπικοί και επιτακτικοί λόγοι να μην υποβάλει τα δεδομένα σε επεξεργασία (μετάδοση).
»Αφετέρου από την πλευρά της νομοθεσίας για την προστασία της προσωπικότητας, η επίδοση ενός τέτοιου εξωδίκου αποδεικνύει τον δόλο του ρ/τ σταθμού: δεν θα μπορεί σε πιθανή δίκη να επικαλεστεί επιτυχώς την ένσταση του δικαιολογημένου δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος (άρθρο 367 ΠΚ), διότι αυτό συντρέχει μόνο επί απλής δυσφήμησης. Με το εξώδικο, αποδεικνύεται η γνώση περί της αλήθειας και η επιμονή στην προβολή της αναλήθειας, οπότε εκτοπίζει την υπόθεση στην επικράτεια της συκοφαντικής δυσφήμησης.
»Εξάλλου και μετά την τυχόν προβολή του θέματος, ο Ν.4356/2015 επιβάλλει την αποστολή εξωδίκου με αίτημα την αποκατάσταση του θιγόμενου, ως υποχρεωτική προδικασία για το παραδεκτό της επερχόμενης αγωγής αποζημίωσης. Άρα, το εξώδικο αποτελεί ήδη μια επιλογή της έννομης τάξης και στο κατασταλτικό στάδιο.
» Ας μην σπεύδουμε λοιπόν με εξωνομικούς όρους να κακίσουμε συναδέλφους, ιδίως όταν δεν έχουμε να αντιπροτείνουμε κάποια άλλη νομική λύση στο προληπτικό επίπεδο».
Το ρεύμα του #MeΤοο δυναμώνει
Εν τω μεταξύ, τo ρεύμα του ελληνικού #MeToo δυναμώνει, με όλο και περισσότερα θύματα που βγαίνουν μπροστά να μιλήσουν. Για 14 καταγγελίες για το ίδιο πρόσωπο, από το 1993 ως το 2005, μίλησε στη συγκλονιστική της περιγραφή στον ΣΚΑΪ (εδώ) η Τζένη Μπότση, κάτι που επιβεβαίωσε και η Αγγελική Λάμπρη σε δηλώσεις της στην ΕΡΤ (εδώ), ενώ στις φωνές για τον Γιώργο Κιμούλη προστέθηκε και αυτή της Κατερίνας Λέχου (εδώ).
Αντίστοιχες καταγγελίες έρχονται και από άνδρες ηθοποιούς εις βάρος σκηνοθετών, επίδοξων μεντόρων, με πληροφορίες να αναφέρουν ότι η έκταση του φαινομένου είναι πολύ μεγαλύτερη από όσο μπορεί να φανταστεί κανείς.