Το καλοκαίρι πλησιάζει και μαζί του φέρνει την υπόσχεση για μερικές από τις ομορφότερες στιγμές της χρονιάς. Το καλοκαίρι, όμως, φέρνει και μια ακόμη υπόσχεση, που καταφέρνει να επισκιάσει τη μυρωδιά του αντηλιακού, της αρμύρας και της χωριάτικης σαλάτας: αυτή που προφητεύει ότι κάθε πυρκαγιά θα είναι πιο ζοφερή από την προηγούμενη.
Μια εποχή πρωτοφανούς κινδύνου πυρκαγιών προμηνύει και ο καναδός δημοσιογράφος Τζον Βέιγιαντ στο νέο του βιβλίο «Fire Weather: A True Story from a Hotter World», που εξιστορεί μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές που έχουν πλήξει τον Καναδά.
Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Guardian στο Τορόντο, η πυρκαγιά «The Beast», που έπληξε το Φορτ ΜακΜέρι το 2016, ήταν «πολύ πιο καταστροφική και άγρια από οτιδήποτε είχε δει ποτέ κανείς».
«Η αποκαλυπτική πυρκαγιά εξαέρωσε κτίρια και κινούνταν τόσο γρήγορα λες και είχε χυθεί βενζίνη στο έδαφος» περιγράφει χαρακτηριστικά. «Τα κάρβουνα που έπεφταν αναβοσβήνοντας από τον ουρανό πυροδοτούσαν οτιδήποτε ερχόταν σε επαφή μαζί τους».
Η πυρκαγιά είχε ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές συνέπειες και τις πιο κοστοβόρες ζημιές: έφθασαν τα 9 δισ. δολάρια, καθώς η φωτιά εξάλειψε ένα μεγάλο μέρος των υποδομών και εκτόπισε χιλιάδες κατοίκους.
Αυτό δεν συνέβη εξαιτίας κακοδιαχείρισης· οι ωριαίες προβλέψεις για τη διασπορά της πυρκαγιάς ήταν σωστές και οι Αρχές την αντιμετώπισαν με την απαραίτητη σοβαρότητα, κινητοποιούμενες άμεσα. Παρ’ όλα αυτά, εξηγεί ο Τζον Βέιγιαντ, υπήρχαν λίγα πράγματα που μπορούσαν να κάνουν.
«Οι Αρχές βασίστηκαν στην προηγούμενη εμπειρία τους. Αλλά κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει πόσο γρήγορα κινήθηκε η φωτιά» λέει ο Βέιγιαντ στον Guardian. «Αυτά που μας υπόσχεται η κλιματική αλλαγή και μας δείχνει ξανά και ξανά είναι πράγματα που δεν έχουμε ξαναδεί».
Νέες πυρκαγιές στον Καναδά
Το βιβλίο του, που εξιστορεί την πυρκαγιά στο Φορτ ΜακΜέρι, εκδίδεται σε ένα δυσοίωνο ορόσημο για την επαρχία της Αλμπέρτα, όπου βρίσκεται η πόλη, καθώς πρόκειται για τη χειρότερη έναρξη σεζόν από το 2016.
Από τη Δευτέρα οι Αρχές έχουν κηρύξει την περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς πλήττεται από περισσότερες από 24 εστίες πυρκαγιάς, ενώ 30.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και δεν φαίνεται να επιστρέφουν πριν το τέλος της εβδομάδας, αφού η παρατεταμένη ζέστη στην επαρχία αναμένεται να συνεχιστεί, δυσκολεύοντας τις επιχειρήσεις κατάσβεσης.
Μέχρι την Τετάρτη είχαν καεί σχεδόν 350.0000 στρέμματα έκτασης στην επαρχία – πολύ περισσότερα από τον μέσο όρο των 800 στρεμμάτων που καίγεται τα υπόλοιπα χρόνια.
Οι πυρκαγιές στην Αλμπέρτα δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στη Βόρεια Αμερική ξέσπασε εκεί το 1950. Αλλά στο βιβλίο του ο Βέιγιαντ περιγράφει έναν νέο τύπο πυρκαγιάς: πιο καυτή, πιο ογκώδης, πιο επιθετική και δυστυχώς, ολοένα πιο συχνή.
«Οι φωτιές είναι φυσικές. Αυτό που δεν είναι φυσικό είναι κάτι που καυτηριάζει το τοπίο. Ολόκληρα σπίτια, αντικείμενα 50 τόνων, εξατμίζονται [μετατρεπόμενα σε καύσιμα αέρια] μέσα σε πέντε λεπτά» δήλωσε στον Guardian.
Αν μπορεί να καεί η Γροιλανδία, τι θα απογίνει η Καλιφόρνια;
Θεωρητικά, σε περιοχές όπως η Αλμπέρτα, που καλύπτονται από βόρεια δάση και υγρούς βιοτόπους με ρυάκια και έλη, οι φωτιές δεν θα έπρεπε να διασπείρονται σαν να καίνε προσάναμμα. Ωστόσο, το σταδιακά θερμαινόμενο κλίμα και τα ξηρά καλοκαίρια έχουν στεγνώσει τα δάση, μετατρέποντάς τα σε πρώτης τάξεως εύφλεκτη πρώτη ύλη.
Αντίστοιχα προστατευμένη είναι, θεωρητικά, και η Γροιλανδία. Το 2017, όμως, ο ουρανός της καλύφθηκε από στάχτη. «Είναι μια περιοχή καλυμμένη με αρκτικό πάγο και περιβάλλεται από τούνδρα, η οποία εκτίθεται στον ήλιο μόνο για λίγες εβδομάδες τον χρόνο. Τέτοιες πυρκαγιές δεν έχουν συμβεί ποτέ» σημειώνει ο Βέιγιαντ. Την ίδια χρονιά, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν πυρκαγιές. «Αυτό επίσης δεν έχει συμβεί ποτέ. Υπάρχουν πάρα πολλές πρωτιές – αλλά όλες είναι λάθος πρωτιές».
Τέτοιες πρωτιές σημαίνουν τρομακτική κλιμάκωση σε περιοχές που είναι συνηθισμένες σε τέτοια φαινόμενα, όπως για παράδειγμα η Καλιφόρνια. Εκεί τα φαινόμενα έχουν λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις, καθώς, χαρακτηριστικά, οι δέκα μεγαλύτερες πυρκαγιές στην Πολιτεία έχουν καταγραφεί τα τελευταία δύο χρόνια.
Τα φαινόμενα όμως κλιμακώνονται επί πολλά χρόνια. Το 2018 ο Βέιγιαντ είδε από κοντά στο Ρέντινγκ της Καλιφόρνιας έναν σπάνιο και εξαιρετικά επικίνδυνο πύρινο ανεμοστρόβιλο. «Ηταν σαν να κοιτούσα το Ναγκασάκι» λέει. «Δεν έχω ξαναδεί τέτοια καταστροφή. Ηταν τρομερό, απολύτως συγκλονιστικό. Και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το έχουν δει ποτέ. Δεν μπορούν να το φανταστούν, δεν το καταλαβαίνουν».
Τι σημαίνει για την ανθρωπότητα η πυρκαγιά στο Φορτ ΜακΜέρι;
Ο Βέιγιαντ δεν αποφάσισε τυχαία να εστιάσει την αφήγησή του γύρω από μια πυρκαγιά που συνέβη πριν από επτά χρόνια. Ο δημοσιογράφος θεωρεί πως τη στιγμή που οι πόλεις επωμίζονται το αυξανόμενο κόστος της κλιματικής κρίσης, η κοινωνία έχει νανουριστεί μέσω ανειλικρινούς μάρκετινγκ σε μια αίσθηση ευκολίας και άνεσης με την εκτεταμένη καύση ορυκτών καυσίμων.
Γι’ αυτό και λίγες πόλεις υπογραμμίζουν καλύτερα αυτή τη σύγκρουση ψευδαίσθησης και πραγματικότητας από το Φορτ ΜακΜέρι, μια εστία πλούτου και βιομηχανικής δύναμης, βαθιά στην ενδοχώρα των δυτικών περιοχών του Καναδά· και μια βιομηχανία πετρελαίου που έχει δει από πολύ κοντά την καταστροφή που προκαλείται από ένα εξαιρετικά εύφλεκτο τοπίο.
«Αυτή είναι μια πόλη νικητών και κατακτητών. Πετυχαίνουν ό,τι έχουν βάλει σκοπό να κάνουν και διαθέτουν περισσότερο βαρύ εξοπλισμό από οποιοδήποτε άλλο μέρος στη Γη. Αν θέλετε να αλλάξετε τον πλανήτη, μπορείτε να το κάνετε στο Φορτ ΜακΜέρι» περιγράφει ο Βέιγιαντ στον Guardian.
Αυτή η αλλαγή είναι μία από τις πολλές ουλές που έχουν χαραχτεί στην επιφάνεια του πλανήτη μας, στην αχόρταγη αναζήτηση της βιομηχανίας για περισσότερο καύσιμο. Οι επιχειρήσεις πετρελαιοφόρου άμμου, οι οποίες χρησιμοποιούν βαριά μηχανήματα για να εξορύξουν άσφαλτο και ατμό για την εξαγωγή πετρελαίου, είναι ορατές από το Διάστημα.
«Αν μια πόλη τόσο πλούσια, τόσο καλά εξοπλισμένη και τόσο βόρεια όσο το Φορτ ΜακΜέρι μπορεί να καεί έτσι, όταν υπάρχει ακόμα πάγος στις όχθες των ποταμών στις τοπικές λίμνες, τότε μια τέτοια πυρκαγιά θα μπορούσε πιθανότατα να κάψει οποιαδήποτε πόλη».