«Ποιητικός οίστρος» από την Corriere della Sera (ρεπόρτερ η Σάρα Γκαντόλφι) όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, ως εισαγωγή μιας μίνι συνέντευξης με «τα έξι παιδιά από την Πορτογαλία» που κινήθηκαν δικαστικά εναντίον 32 χωρών. «Η Μαριάνα τρομάζει ακόμη όταν πετούν τα ελικόπτερα, ιδίως τη νύχτα. Της θυμίζουν τις φωτιές του 2017. Είναι 11 χρόνων και ανησυχεί. ‘‘Φοβάμαι για το μέλλον μου. Θέλω έναν πράσινο κόσμο, χωρίς ρύπανση. Θέλω να νιώθω καλά. Ομως δεν θα είναι έτσι’’. Δεν ξέχασε τη μυρωδιά του καπνού, το κλειστό σχολείο της, τις φλόγες που έγλειψαν τα σπίτια, τους πυροσβέστες που προσπαθούσαν να σβήσουν την πυρκαγιά.
»Πάνω από 530.000 στρέμματα κάηκαν γύρω από τη Λέιρα, στην πορτογαλική επαρχία Μπέιρα, και 66 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Η κλιματική κρίση φταίει – το επιβεβαιώνουν και οι επιστήμονες. Για τον λόγο αυτόν η Μαριάννα, τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια της και τρία άλλα παιδιά από την Πορτογαλία προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά 32 χωρών, με κατηγορητήριο ότι δεν κάνουν αρκετά για να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα».
Το ιταλικό μέσο έγραψε ότι «η ακροαματική διαδικασία ξεκίνησε ήδη και η απόφαση αναμένεται σε λίγους μήνες». Χαρακτήρισε, δε, «ιστορική διαδικασία» την όλη υπόθεση, «διότι η απόφαση του δικαστηρίου θα είναι δεσμευτική για τις εμπλεκόμενες χώρες». Ποιες είναι αυτές; Τα 27 μέλη της ΕΕ, η Βρετανία, η Τουρκία, η Ελβετία, η Νορβηγία και η Ρωσία, «αν και η Ρωσία έχει αποχωρήσει από το Συμβούλιο της Ευρώπης». Η Γκαντόλφι πήγε και βρήκε τα παιδιά και συνομίλησε μαζί τους σε ένα διάλειμμα της ακροαματικής διαδικασίας.
«Με την ψυχική υγεία μας σε κίνδυνο»
«Γιατί αποφασίσατε προσφυγή στο δικαστήριο;» ρώτησε. Η 23χρονη Καταρίνα ντος Σάντος Μότα ανέλαβε να απαντήσει ότι «ήταν η έσχατη λύση». Είπε: «Το 2017, μετά τις πυρκαγιές, με τόσους σκοτωμένους και με την ψυχική και σωματική υγεία μας σε κίνδυνο, θέλαμε να αναλάβουμε δράση. Ολοι εμπνεόμαστε από τις πολυάριθμες δικαστικές υποθέσεις που ανοίγονται σε όλον τον κόσμο. Αμφισβητούν τις αντιδράσεις των νέων για την κλιματική κρίση, όμως κανένα δικαστήριο δεν έχει προχωρήσει αρκετά για να ωθήσει [τα κράτη] να ρυθμίσουν τις εκπομπές σύμφωνα με τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου».
«Δεν φοβάστε ότι καταπιαστήκατε με κάτι που σας υπερβαίνει;» ήταν η δεύτερη ερώτηση της ρεπόρτερ. Ομως τα παιδιά δεν πτοήθηκαν. Εκ μέρους τους απάντησε η Σοφία ντος Σάντος Ολιβέιρα, 18 ετών: «Η κλιματική αλλαγή έχει μεγάλη επίπτωση στη ζωή μας. Εχει περιορίσει την ικανότητά μας να συμμετέχουμε σε υπαίθριες δραστηριότητες και να απολαμβάνουμε την κάθε μέρα μας. Δεν είναι φυσιολογικό αυτό. Τα κύματα καύσωνα βλάπτουν την καθημερινότητά μας. Αυτό που πραγματικά φοβόμαστε είναι η συνεχιζόμενη αδράνεια των νέων».
Με δικηγόρους από ΜΚΟ
«Μια απόφαση υπέρ σας θα άλλαζε τα πράγματα;» ήταν η επόμενη ερώτηση. Η 24χρονη Κλάουντια Ντουάρτε Αγκοστίνο απάντησε επαναλαμβάνοντας όσα περίπου είπε η Σοφία, αποκάλυψε όμως ότι το νομικό επιτελείο των παιδιών απαρτίζεται από μέλη της λονδρέζικης ΜΚΟ Global Legal Action Network ή GLAN. Πρόκειται για «μη κερδοσκοπική οργάνωση», όπως συστήνεται η ίδια στο web, η οποία «επιδιώκει καινοτόμες νομικές ενέργειες πέρα από σύνορα, αμφισβητώντας κράτη και άλλους ισχυρούς παράγοντες που παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα».
Η νεαρή σημείωσε: «Η υπόθεσή μας δεν έχει προηγούμενο, εναποθέτουμε όλες μας τις ελπίδες στο δικαστήριο. Οπως εξηγεί ένας από τους δικηγόρους μας, ο Τζέρι Λίστον του Global Legal Action Network, τα εθνικά δικαστήρια στην Ευρώπη δεν έχουν προχωρήσει αρκετά, δεν έχουν διατάξει μείωση των εκπομπών. Αυτό ισχύει και για κάποιες τύποις θετικές αποφάσεις, όπως στην υπόθεση Urgenda της Ολλανδίας ή στη υπόθεση Neubauer της Γερμανίας.
»Ελπίζουμε ότι το ευρωπαϊκό δικαστήριο θα καθορίσει την υποχρέωση των κρατών να μειώσουν τις εκπομπές τους, έτσι ώστε να είναι συλλογικά συνεπείς με τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Τέτοια απόφαση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άλλες ανοιχτές υποθέσεις στην Ευρώπη, παρέχοντας ισχυρότερη βάση για το επιχείρημα ότι τα εθνικά δικαστήρια πρέπει να διατάξουν τις κυβερνήσεις να κάνουν περισσότερα από όσα έχουν κάνει μέχρι τώρα».
Oι τελευταίοι της παρέας των νεαρών οικολόγων, ο 15χρονος Αντρέ ντος Σάντος Ολιβέιρα και η προαναφερθείσα αδελφή του Σοφία, είπαν ότι οι γονείς τους στηρίζουν το εγχείρημα των τέκνων τους. Οταν ρωτήθηκαν «ποια Ευρώπη επιθυμούν;», απάντησαν ότι «ονειρεύονται μέλλον σιγουριάς στην Ευρώπη, με διασφαλισμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κανονική ζωή».
Η Σοφία έκανε και μια ενδιαφέρουσα νύξη στην υπερασπιστική γραμμή των καταγγελλομένων χωρών: «Εχουν 80 δικηγόρους υπεράσπισης οι οποίοι αμφισβήτησαν αμέσως την προσφυγή μας. Υποστήριξαν ότι προσπαθούμε παρανόμως να επεκτείνουμε χωρίς μέτρο την αρχή της εξωεδαφικής ευθύνης των κρατών, πέρα από κάθε όριο».