Το μικρό τραπεζάκι στη γωνία προέρχεται από τ’ αρχοντικό του Διονυσίου Σολωμού… Εκείνο το ξυλόγλυπτο είναι από μπάντα καραβιού, ίσως από τέμπλο… Η λιθογραφία είναι δώρο του Ματίς με ιδιόχειρη αφιέρωση…
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη περιέγραψε μερικά μόνον από τα αντικείμενα που τον επισκέπτη του Μουσείου Ελύτη, το «Σπίτι του Ελύτη» που εγκαινιάστηκε το βράδυ της Παρασκευής στην Πλάκα, παρουσία του Πρωθυπουργόυ Κυριάκου Μητσοτάκη, και το οποίο είναι ανάλογο με τα «πενήντα τετραγωνικά της Σκουφά, όπου ο μεγάλος έλληνας ποιητής έζησε ως το τέλος».
«Σ’ αυτά τα πενήντα τετραγωνικά εργάζομαι και ζω εδώ και πολλά χρόνια. Ούτε είχα, ούτε θα ήθελα να έχω ποτέ περισσότερα. Όχι ότι παριστάνω τον ασκητή. Ο άνθρωπος πιστεύω ότι δεν πρέπει να στερείται από τίποτε. Πρέπει όμως να αρκήται και στα απαραίτητα. Η πολυτέλεια, το περιττό σε απομακρύνουν από το ουσιώδες, σε διαλύουν». Με αυτά τα λόγια περιέγραφε, τον Νοέμβριο του 1975, σε συνέντευξή του στην Καθημερινή και τη Σούλα Αλεξανδροπούλου, το σπίτι επί της οδού Σκουφά 23, ο Οδυσσέας Ελύτης. Εκεί που έμελλε να ζήσει έως το τέλος. Σήμερα, εδώ, επί της οδού Διοσκούρων 4, το «Μουσείο Ελύτη» είναι κάτι ανάλογο. Αρκείται, κατά την εντολή του, στα απαραίτητα, χωρίς πολυτέλεια, που να απομακρύνουν από το δικό του, το σπουδαίο, το μεγάλο, το ουσιώδες: Το έργο του, απόλυτα συνυφασμένο με τη ζωή του».
Οπως είπε η υπουργός, σε αυτό το κτήριο βρίσκεται θησαυρός πολύτιμος: «Οι σχεδόν 1.000 τίτλοι των βιβλίων του, περιοδικά, φωτογραφικό, κινηματογραφικό και ηχητικό υλικό, όλα μοναδικές αναφορές στο έργο του. Οι πρώτες εκδόσεις των 52 έργων του, οι μεταφράσεις αλλά και τα ευφάνταστα και πολύτιμα εικαστικά του έργα, με μνήμες από το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Όλα πλήρως προσβάσιμα στους μελετητές του, χάρη στην άφατη γενναιοδωρία της Ιουλίτας Ηλιοπούλου».
Το κτήριο καθαυτό είναι ενδιαφέρον δείγμα της αθηναϊκής αστικής αρχιτεκτονικής. Απαλλοτριώθηκε, όπως και άλλα στην ίδια γειτονιά, από το υπουργείο Πολιτισμού, δεκαετίες πριν, προκειμένου να κατεδαφιστούν και να ανασκαφούν, με βάση τον κρατικό σχεδιασμό των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αι., που προέβλεπε την ενοποίηση της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών με τη Ρωμαϊκή Αγορά.
Ομως λόγω δημοσιονομικών δυσχερειών, ο σχεδιασμός αυτός δεν προχώρησε. Κτίρια σαν αυτό που στεγάζει το «Σπίτι του Ελύτη» πλέον διασώζονται υπό τα νέα σχέδια του υπουργείου, ώστε να αποκτήσουν νέες χρήσεις αφιερωμένες στα γράμματα και τις τέχνες, να ενταχθούν σε μία πολιτιστική διαδρομή -αναδεικνύοντας τις προσωπικότητες και το έργο των νεώτερων μεγάλων δημιουργών της χώρας. «Οδυσσέας Ελύτης εδώ, Κάρολος Κουν λίγο πιο πάνω, Κωστής Παλαμάς σε μικρή απόσταση από δω- στην καρδιά της πλέον ιστορικής γειτονιάς της Αθήνας, ανάμεσα στα αρχαία κατάλοιπα, που υπήρξαν εναύσματα δημιουργίας γι αυτούς. Και αυτό ως μέρος της πολιτικής μας, της γόνιμης όσμωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη νεώτερη και τη σύγχρονη δημιουργία, της οποίας η πρώτη αποτελεί αστείρευτη και αναντικατάστατη πηγή έμπνευσης», είπε η κυρία Μενδώνη.
Και συνέχισε:
«Ο Ποιητής, ο «τιμαριώτης του ουρανού», που ήθελε να ονειρεύεται «μακριά από τη λοιμική της πολιτείας», αποκτά, μία ημέρα ακριβώς πριν από τα γενέθλιά του, τη δική του στέγη, όπου θα φυλάσσεται και θα προστατεύεται, θα ζει, εσαεί, το ανεκτίμητο αρχείο του για τις επόμενες γενιές. Το «Σπίτι του Ελύτη» προσβλέπει να υπηρετήσει ουσιαστικά στη διάχυση του έργου του μεγάλου ποιητή στο ευρύ κοινό. Το corpus των δημιουργημάτων του συγκεφαλαιώνει ιδανικά και συσχετίζεται αδιάλειπτα με τη ζωή του. Ακόμη και ο μοναδικός Ελύτης, με την αδιάπτωτη απήχησή του, με την ακατανίκητη έλξη που ασκεί στις νεότερες γενιές, είχε ανάγκη από ένα σημείο αναφοράς, από ένα κέλυφος που να στεγάζει και να ανασυστήνει την εργοβιογραφία του. Με αυτό το σκεπτικό και αυτή τη μορφή έχει δομηθεί το «Σπίτι- Μουσείο Ελύτη».
Η κυρία Μενδώνη εξέφρασε ειδικές ευχαριστίες στην Ιουλίτα Ηλιοπούλου, θεματοφύλακα του έργου και της ακριβής μνήμης του Ελύτη, «για την αδιατάρακτη συναντίληψη, την άψογη συνεργασία, αλλά κυρίως για την αγάπη, την αφοσίωση και την ακατάβλητη υπομονή και επιμονή, με την οποία περιέβαλε το εγχείρημα».