Οι Δανοί είναι άνθρωποι της συνήθειας. Κάνουν πράγματα που ίσως άλλοι λαοί βρίσκουν παράξενα. Για παράδειγμα όλοι έχουν ποδήλατο, τρώνε πάρα πολύ χοιρινό, στέκονται σε ουρές με στρατιωτική ακρίβεια. Και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς παρακολουθούν όλοι απαρεγκλίτως το διάγγελμα της βασίλισσας στην τηλεόραση.
Το ίδιο συνέβη και φέτος. Μόνο που αυτή τη φορά, η πρώτη γυναίκα βασίλισσα της Δανίας από το 1412, μοναδική βασίλισσα με χρέη ανώτατου άρχοντα στον κόσμο μετά τον θάνατο της Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, και μακροβιότερη μονάρχης στην Ευρώπη, προκάλεσε κυριολεκτικά σοκ στον λαό της. Στο ετήσιο πρωτοχρονιάτικο μήνυμα της στις 31 Δεκεμβρίου 2023 η Μαργκρέτε Β’ ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά την παραίτησή της, η οποία θα ισχύσει από τις 14 Ιανουαρίου 2024, 52 χρόνια μετά την άνοδό της στον θρόνο.
Η 83χρονη μονάρχης διαδέχτηκε στον θρόνο τον πατέρα της Φρέντερικ Θ’ μετά τον θάνατό του στις 14 Ιανουαρίου 1972. Η Μαργκρέτε ήταν η πρωτότοκη κόρη του, η οποία γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1940, μόλις μία εβδομάδα μετά την εισβολή της Ναζιστικής Γερμανίας στη Δανία. Μέχρι τότε, μόνο άνδρες μπορούσαν να ανέβουν στο θρόνο της Δανίας. Ο Φρέντερικ Θ’ και η σύζυγός του Ινγκριντ απέκτησαν άλλες δύο κόρες, τη Βενεδίκτη και την Αννα Μαρία (κατοπινή σύζυγο του Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ), έτσι μετά τον θάνατό του αναμενόταν ότι τον θρόνο θα κληρονομούσε ο μικρότερος αδελφός του, Κνουτ. Χάρη στη δημοφιλία του, όμως, ο βασιλιάς κατάφερε να αλλάξει τον ισχύοντα νόμο για την μέθοδο της διαδοχής, επιτρέποντας στις κόρες των μοναρχών να τους διαδεχθούν όταν δεν υπάρχουν γιοι.
Και τώρα η Μαργκρέτε αιφνιδιάζει επίσης με τις αλλαγές της τους Δανούς, οι οποίοι δεν θα περιμένουν πλέον τον θάνατό της για να έχουν νέο βασιλιά, όπως γινόταν εδώ και αιώνες. Θα τη διαδεχτεί εν ζωή ο 55χρονος γιος της διάδοχος Φρέντερικ ο 10ος, ο οποίος είναι παντρεμένος με την 51χρονη Μέρι Ντόναλντσον, πρώην μάνατζερ κτηματομεσιτικού γραφείου στην Αυστραλία με την οποία γνωρίστηκαν σε ένα μπαρ του Σίδνεϊ κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2000, και έχουν τέσσερα παιδιά. Δεν θα γίνει επίσημη τελετή στέψης παρά μόνο μια ανακοίνωση, στις 14 Ιανουαρίου.
Τι ήταν αυτό, όμως, που οδήγησε την αγαπημένη βασίλισσα των Δανών να παραβλέψει μια παράδοση αιώνων της μοναρχίας στη χώρα της, και να παραιτηθεί υπέρ του διαδόχου; Οπως αναφέρει στην ανταπόκρισή της από την Γιουτλάνδη στον Guardian η Ελεν Ράσελ, όλη η Δανία κλαίει μετά την ξαφνική παραίτησή της, η πρώτη δανού μονάρχη μετά το 1146. Στην ομιλία της, η 83χρονη βασίλισσα είπε ότι η επέμβαση στην πλάτη στην οποία υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2023 είχε εγείρει «σκέψεις για το μέλλον».
Και φαίνεται ότι κανείς –πλην του πρωθυπουργού και ενός ή δύο άλλων, ακόμη,– δεν γνώριζε τίποτε για το σχέδιο της βασίλισσας εκ των προτέρων. Οι εφημερίδες της χώρας, δε, ξεχειλίζουν τώρα από επαινετικά λόγια για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στη χώρα της τα τελευταία 52 χρόνια, με την Weekendavisen να περιγράφει την ομιλία της την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ως «προσωπική και απόλυτα ισορροπημένη», «χωρίς δράμα, χωρίς περιττό πάθος … μια παραίτηση που μπορεί να γίνει μόνο στη Δανία».
Φρέντερικ, ένας πρώην (;) playboy
Επαναστατημένος έφηβος, playboy, λάτρης των πάρτι και των γρήγορων αυτοκινήτων στα νιάτα του, ο οποίος εξελίχθηκε σε οικογενειάρχη παθιασμένο με το περιβάλλον και τις λύσεις για την κλιματική αλλαγή, ο Φρέντερικ είναι η ενσάρκωση της χαλαρής, φιλελεύθερης μοναρχίας της Δανίας, σημειώνει ο Guardian.
«Οταν έρθει η ώρα, θα κυβερνήσω το πλοίο», είπε σε ομιλία του το 2022 για τον μισό αιώνα της μητέρας του στον θρόνο. «Θα σε ακολουθήσω, όπως ακολούθησες τον πατέρα σου» στην ηγεσία του θεσμού των 1.000 ετών, πρόσθεσε ο πρίγκιπας Φρέντερικ.
Ο διάδοχος του θρόνου είναι επίσης δημοφιλής στη Δανία, μια μικρή χώρα, μόλις 5,8 εκατ. κατοίκων, περιβόητη για την έλλειψη επισημοτήτων από την πλευρά της βασιλικής οικογένειας, τα μέλη της οποίας περπατούν στα πάρκα, κάνουν ποδήλατο στους δρόμους, τρώνε σε εστιατόρια και στέλνουν τα παιδιά τους σε δημόσια νηπιαγωγεία και σχολεία όπως οι κοινοί θνητοί, πράγμα που αυτοί με τη σειρά τους θεωρούν απόλυτα φυσιολογικό. Και πολλοί κοινοί θνητοί Δανοί χαίρονται που ο Φρεντ, όπως τον αποκαλούν τρυφερά, θα ανέβει στον θρόνο στα 55 και όχι στα 73, όπως ο Κάρολος ο νέος μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου που έγινε επιτέλους βασιλιάς στις 8 Σεπτεμβρίου 2022 και ενθρονίστηκε επίσημα το Σάββατο 6 Μαΐου 2023, έπειτα από αναμονή πολλών δεκαετιών, τη μεγαλύτερη από όλους τους διαδόχους στη βρετανική Ιστορία.
Εξίσου μεγάλη οικειότητα δείχνουν οι Δανοί και στην Μέρι Ντόναλντσον. Η Μέρι, όπως αποκαλούν απλά τη σύζυγο του Φρέντερικ, «έμαθε τόσο καλά τα δανέζικα ώστε οι Δανοί να την θεωρούν δική τους», λέει στον Guardian ο Μόρτεν Πελτς, και προσθέτει ότι η νέα βασίλισσα «καταλαβαίνει ακόμα και το χιούμορ μας».
Ωστόσο, όπως σχολιάζει στην Telegraph ο Νικ Σκουάιρς, η παραίτηση της Μαργκρέτε μπορεί να είναι μια μεθοδευμένη στρατηγική για να σώσει τον γάμο του γιου της και διαδόχου της, μετά από τις φήμες που κυκλοφόρησαν για σχέση του με μια μεξικανή ηθοποιό.
Ο πρίγκιπας με το απαλό στήθος και η κοινή θνητή
Η σχέση και ο γάμος του Φρέντερικ και της Μέρι μοιάζει πραγματικά με παραμύθι. Οπως έγραψε η εφημερίδα Sydney Morning Herald, ο διάδοχος του θρόνου της Δανίας βρισκόταν μαζί με τον αδελφό του πρίγκιπα Γιοακίμ, τον ξάδελφό τους Νικόλαο Γλίξσμπουργκ (γιο του Κωνσταντίνου και της Αννας Μαρίας), την πριγκίπισσα Μάρθα της Νορβηγίας και τον πρίγκιπα Φελίπε της Αστουρίας , βασιλιά πλέον της Ισπανίας, στο «Slip Inn», μια παμπ του Σίδνεϊ, την ημέρα που η Αυστραλία γιόρταζε το πρώτο χρυσό μετάλλιο του κολυμβητή Ιαν Θορπ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000. Εκεί γνωρίστηκαν με μια ομάδα νεαρών γυναικών μεταξύ των οποίων και η Μέρι Ντόναλντσον, μια ζωηρή καστανομάλλα, πρώην φοιτήτρια Νομικής από την Τασμανία.
Οι πρίγκιπες είχαν ξεκουμπώσει τα πουκάμισά τους και οι νεαρές σχολίαζαν ποιος είναι καλύτερος, «ένας άντρας με τριχωτό στήθος ή κάποιος άτριχος», όπως ανέφερε η Μπεατρίτσε Ταρνάφσκι, φίλη της Μέρι, προσθέτοντας ότι τους επετράπη να αγγίξουν τα στήθη του Φρέντερικ και του Νικόλαου. «Μου άρεσε περισσότερο ο πρίγκιπας Φρέντερικ γιατί ήταν πολύ απαλός ενώ ο πρίγκιπας Νικόλαος είχε πολλές τρίχες και δεν ήταν του γούστου μου», πρόσθεσε η Μπεατρίτσε, της οποίας η αδελφή ήταν τότε φίλη του ισπανού πρίγκιπα.
Τα ίδια γούστα είχε και η 28χρονη Μέρι Ντόναλντσον, η οποία, ωστόσο, δεν είχε ιδέα με ποιον μιλούσε. «Την πρώτη φορά που συναντηθήκαμε, δώσαμε τα χέρια αλλά δεν ήξερα ότι ήταν ο διάδοχος του θρόνου της Δανίας. Περίπου μια ώρα αργότερα ήρθε κάποιος και μου είπε “Ξέρεις ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι;”», αποκάλυψε το 2003 και πρόσθεσε: «Αρχίσαμε να μιλάμε από την πρώτη στιγμή και δεν σταματήσαμε ποτέ να το κάνουμε. Εξαιτίας της [γεωγραφικής] απόστασης όλα έγιναν με τα λόγια, οπότε εξαρχής δημιουργήσαμε μια πραγματικά ισχυρή σχέση».
Εκείνη την ημέρα, η διασκέδαση της παρέας συνεχίστηκε και σε άλλα μπαρ της περιοχής. Ο διάδοχος του θρόνου της Δανίας και η Ντόναλντσον δεν άργησαν να συνδεθούν, όχι μόνο χάρη στο άτριχο στήθος του πρίγκιπα, αλλά κυρίως χάρη στα κοινά τους ενδιαφέροντα, ιδιαίτερα τα άλογα και την αίσθηση της αθλητικής περιπέτειας.
Η Μέρι γεννήθηκε το 1972 στο Χόμπαρτ της Τασμανίας από σκωτσέζους γονείς. Ηταν η μικρότερη από τα τέσσερα παιδιά ενός καθηγητή Μαθηματικών και μιας διοικητικής υπαλλήλου στο πανεπιστήμιο της Τασμανίας, και σπούδασε Οικονομικά και Νομικά στην πατρίδα της. Αργότερα μετακόμισε στη Μελβούρνη και το Σίδνεϊ για να εργαστεί στη διαφήμιση και στη συνέχεια στο real estate, λίγο πριν η απίθανη συνάντηση σε μια παμπ αλλάξει για πάντα τη ζωή της.
Το ζευγάρι συνδέθηκε κρυφά και τον επόμενο χρόνο ο Φρέντερικ ταξίδεψε αρκετές φορές στην Αυστραλία για να συναντήσει την αγαπημένη του. Το 2001 το περιοδικό Billed Bladet ακολούθησε τον πρίγκιπα στο Σίδνεϊ και αποκάλυψε την μυστική σχέση του με τη Μαίρη, μια «όμορφη, εξωστρεφή, χαρισματική και ίσως μελλοντική πριγκίπισσα του στέμματος», όπως έγραψε.
Περίπου δύο χρόνια αργότερα, ο Φρέντερικ κάλεσε την Μέρι στην Κοπεγχάγη. Η Ντόναλντσον παράτησε τη δουλειά της, μετακόμισε στη Δανία και βρήκε ένα διαμέρισμα με ενοίκιο περίπου 6.500 ευρώ τον μήνα δίπλα στο υπέροχο Αμαλίενμποργκ, τα χειμερινά ανάκτορα της Κοπεγχάγης, όπου ζει η βασιλική οικογένεια. Επιασε δουλειά στη Microsoft, έκανε μαθήματα για τη γλώσσα και προσέλαβε μία σύμβουλο η οποία -με μαθήματα ιστορίας, πολιτισμού και εθιμοτυπίας- μετέτρεψε την κοινή θνητή από την Αυστραλία σε μελλοντική βασίλισσα της Δανίας.
Το ζευγάρι αρραβωνιάστηκε επίσημα στις 8 Οκτωβρίου 2003, αφού η βασίλισσα Μαργκρέτε έδωσε την συγκατάθεσή της. Ο γάμος έγινε στις 14 Μαΐου 2004, στον Καθεδρικό Ναό της Κοπεγχάγης, και η Μέρι είναι η πρώτη Αυστραλή που «στάθηκε» ποτέ στην «ουρά» για να γίνει βασίλισσα. Απέκτησαν δυο γιους και δυο κόρες, τον πρίγκιπα Κρίστιαν (2005) την πριγκίπισσα Ισαβέλα (2007) τον πρίγκιπα Βικέντιο (2011) και την πριγκίπισσα Ιωσηφίνα (2011), ενώ παράλληλα με τη μητρότητα η μελλοντική βασίλισσα ανέλαβε ανθρωπιστική δράση για διάφορα ζητήματα, μεταξύ άλλων για τα δικαιώματα των γυναικών και της LGBTQ+ κοινότητας. «Είχα πάντοτε ένα ισχυρό αίσθημα δικαιοσύνης: ότι όλοι πρέπει να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες, από όπου κι αν προέρχονται», είπε σε συνέντευξή της στους Financial Times το 2022.
Η μητέρα της Ενριέτα είχε πεθάνει το 1997, πριν γνωρίσει η Μέρι τον μελλοντικό της σύζυγο: «Είμαι σίγουρη ότι θα χαιρόταν πολύ να με βλέπει εδώ που είμαι τώρα, όχι μόνο χαρούμενη με την οικογενειακή μου ζωή και ως μητέρα, αλλά και να βλέπει ότι χρησιμοποίησα τη νέα μου κατάσταση και τους πόρους και τις δεξιότητες που διαθέτω για να δημιουργήσω μια πλατφόρμα και να κάνω τη διαφορά όπου μπορώ», είπε η πριγκίπισσα στο Australian Women’s Weekly το 2013. «Και νομίζω ότι μάλλον χαμογελάει», πρόσθεσε.
Παραστρατήματα
Πρόσφατα, ωστόσο, φούντωσαν οι φήμες για παραστράτημα του Φρέντερικ με μια κοσμική Μεξικάνα, η οποία έχει εμφανιστεί σε τηλεοπτικά ριάλιτι. Τον Νοέμβριο, το ισπανικό περιοδικό Lecturas δημοσίευσε φωτογραφίες του διαδόχου σε στιγμές οικειότητας με την Χενοβέβα Καζανόβα, ενώ έκαναν βόλτες στη Μαδρίτη, είδαν μια έκθεση Πικάσο και στη συνέχεια έφαγαν μαζί. Σύμφωνα, πάντα, με το δημοσίευμα της Telegraph, το περιοδικό δημοσίευσε φωτογραφίες που έδειχναν τον διάδοχο να φεύγει από το διαμέρισμα της Χενοβέβα Καζανόβα το πρωί μετά το υποτιθέμενο ραντεβού τους για δείπνο.
Ωστόσο, η 47χρονη Καζανόβα αρνήθηκε ότι έχει οποιαδήποτε ερωτική σχέση με τον διάδοχο του θρόνου. Και το παλάτι της Δανίας δεν έχει σχολιάσει τα δημοσιεύματα. Στο μεταξύ, τα Χριστούγεννα η πριγκίπισσα Μέρι ταξίδεψε στην Αυστραλία χωρίς τον σύζυγό της για να επισκεφθεί την οικογένειά της εκεί.
Η απροσδόκητη παραίτηση της βασίλισσας, λοιπόν, θα μπορούσε να είναι ένας σκόπιμος ελιγμός της Μαργκρέτε για να προωθήσει τον γιο της στον θρόνο και να θέσει σε νέα βάση τον γάμο του με την πριγκίπισσα Μέρι, όπως αξιολογούν ειδήμονες περί των βασιλικών ζητημάτων.
«Είναι πιθανό η βασίλισσα να οδηγήθηκε σε αυτή την ενέργεια τρομοκρατημένη από μια [πιθανή] διάλυση του γάμου. Η απώλεια της Μέρι από τη βασιλική οικογένεια θα προκαλούσε μεγάλα προβλήματα. Η βασίλισσα έβλεπε πάντα τη Μέρι ως ένα τεράστιο κεφάλαιο», δήλωσε ο Φιλ Ντάμπιερ, ο οποίος γράφει για τη βασιλική οικογένεια της Δανίας εδώ και πάνω από 20 χρόνια.
«Φαίνεται απλά σαν μια απίστευτη σύμπτωση το γεγονός ότι έκανε αυτή την απροσδόκητη ανακοίνωση μόλις δύο μήνες μετά τη φημολογία ότι ο διάδοχος είχε μια υποτιθέμενη εξωσυζυγική σχέση. Σε δύο εβδομάδες, ο πρίγκιπας και η πριγκίπισσα θα παρουσιαστούν μαζί ως βασιλιάς και βασίλισσα και θα πρέπει να συνεχίσουν έτσι. Η βασίλισσα Μαργκρέτε μπορεί να σκέφτεται ότι έτσι θα λύσουν τις διαφορές τους και θα σώσουν τον γάμο τους» είπε ο Ντάμπιερ.
Κανείς, εξάλλου, δεν περίμενε την παραίτηση της βασίλισσας Μαργκρέτε, η οποία στο παρελθόν είχε δηλώσει ότι, όπως και η Ελισάβετ Β’, θεωρούσε τον ρόλο της, δουλειά για μια ζωή. Μάλιστα, το 2016 είχε απορρίψει το ενδεχόμενο παραίτησης, δηλώνοντας «Πάντα ήταν: μένεις όσο ζεις. Αυτό έκανε ο πατέρας μου και οι προκάτοχοί μου. Και έτσι το βλέπω κι εγώ». Οι Δανοί, λοιπόν, περίμεναν ότι θα παραμείνει μονάρχης μέχρι το θάνατό της, γι’ αυτό και σοκαρίστηκαν ακούγοντας φέτος την πρωτοχρονιάτικη ομιλία της.
«Η βασίλισσα φαινόταν καλά στην υγεία της. Υπέφερε από πόνους στην πλάτη, αλλά είχε κάνει πρόσφατα μια εγχείρηση, που θα της επέτρεπε να συνεχίσει τη δουλειά της. Και φαίνεται περίεργο που συνέβη τόσο σύντομα μετά τις φήμες για εξωσυζυγική σχέση. Ο πρίγκιπας ήταν γνωστός playboy στα νιάτα του και ίσως η μητέρα του ανησυχούσε ότι θα επέστρεφε στις παλιές του συνήθειες», παρατήρησε ο Ντάμπιερ.
Οι Δανοί υποστηρίζουν τη μοναρχία
Ο Λαρς Χοφμπάκε Σόρενσεν, καθηγητής Ιστορίας στο University College Absalon, ιστορικός ειδικός στην βασιλική οικογένεια της Δανίας, είπε ακόμη στην Telegraph ότι «σύμφωνα με δημοσκοπήσεις η πριγκίπισσα Μέρι είναι εξαιρετικά δημοφιλής, τόσο δημοφιλής όσο και η βασίλισσα Μαργκρέτε. Συνολικά, δε, οι έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 80% των Δανών υποστηρίζει τη μοναρχία».
Ο δανός ιστορικός πιστεύει ότι η παραίτηση υποκινήθηκε κυρίως από την ανησυχία της βασίλισσας μήπως ο Φρέντερικ «μαραζώσει» μένοντας για πολύ καιρό στον ρόλο του διαδόχου. Και θέλει ο γιος της να αποφύγει τη μοίρα του βασιλιά Καρόλου, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία 73 ετών όταν πέθανε η βασίλισσα Ελισάβετ τον Σεπτέμβριο του 2022, σε ηλικία 96 ετών.
«Οι άνθρωποι στην Ευρώπη ζουν περισσότερα χρόνια και υπήρχε ο κίνδυνος να ανέβαινε τελικά στον θρόνο ένας γηραιός διάδοχος. Η παραίτηση ήταν ένας τρόπος αποφυγής της κατάστασης του πρίγκιπα Καρόλου», δήλωσε ο καθηγητής Σόρενσον.
Υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο, η βασίλισσα να παρακινήθηκε από την πρόσφατη ενηλικίωση του εγγονού της, πρίγκιπα Κρίστιαν, ο οποίος έκλεισε τα 18 τον Οκτώβριο. «Μπορεί να πιστεύει ότι τώρα είναι έτοιμος να αντικαταστήσει τον πατέρα του ως διάδοχος του θρόνου», δήλωσε ο Σόρενσον.