Είναι η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Γαλλίας εδώ και 30 χρόνια: θατσερική με σοσιαλιστικό μανδύα, όπως την περιγράφουν η αριστερή αντιπολίτευση και τα συνδικάτα; Ή μήπως αποτελεί το νέο πρόσωπο μιας πιο ήπιας κυβέρνησης Μακρόν, η οποία αντλεί από την ατζέντα Αριστεράς και Πρασίνων;
Ενα πράγμα είναι σίγουρο: λίγοι ξέρουν τι πραγματικά πρεσβεύει η Ελίζαμπεθ Μπορν, η οποία ανέλαβε επικεφαλής της κυβέρνησης την Δευτέρα, 23 Μαΐου. Αν και κατείχε τρεις υπουργικές θέσεις κατά την πρώτη θητεία της προεδρίας του Εμανουέλ Μακρόν, η πολιτική της ταυτότητα της αποτελεί μυστήριο για πολλούς —εδώ το 45% των Γάλλων δεν την αναγνωρίζουν καν, όπως κατέγραψε δημοσκόπηση της περασμένης εβδομάδας.
Η φήμη της ως εργασιομανούς, ωστόσο, είναι περισσότερο διαδεδομένη, σύμφωνα με εκτενές αφιέρωμα της Telegraph στην Μπορν. Οταν είχε ερωτηθεί αν έχει κάποιο χόμπι, η ανώτερη κρατική λειτουργός ύψωσε το φρύδι και απάντησε αμήχανα: «Ελεύθερος χρόνος… ενδιαφέρουσα ιδέα». Υπό αυτή την έννοια, η τεχνοκράτης πολιτικός μοιάζει να αποτελεί τη… γυναικεία εκδοχή του 44χρονου αφεντικού της. Ακριβώς όπως ο Μακρόν, η 61χρονη πρώην νομάρχης, η οποία κατείχε κορυφαίες θέσεις στον κλάδο των δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, είναι γνωστή για το ότι στέλνει το πρώτο της email ή SMS στις 5 το πρωί και το τελευταίο της τα μεσάνυχτα, εξουθενώνοντας τους συνεργάτες της.
Η φήμη της αυτή, μάλιστα, της χάρισε το παρατσούκλι «Borne out» –ένα λογοπαίγνιο από το «burn out», το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης – την περίοδο που ήταν επικεφαλής της RATP, της εταιρείας δημόσιας συγκοινωνίας του Παρισιού, όπου «περισσότεροι από ένας υπάλληλοι έβγαιναν από το γραφείο της με δάκρυα», σύμφωνα με πηγή της εφημερίδας.
Επίσης, «η Σιδηρά Κυρία του Μακρόν», όπως την χαρακτήρισε το περιοδικό Paris Match, και η οποία ζήτησε να την προσφωνούν με το θηλυκό επίθετο «Madame, la Premiere ministre» – για πρώτη φορά στη Γαλλία – φαίνεται πως δεν είναι ιδιαίτερα υπομονετική. «Περιβάλλομαι από ηλίθιους», ακουγόταν να φωνάζει σε συνεργάτες της κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη Νέα Υόρκη όταν εργαζόταν για το υπουργείο Οικολογίας το 2016.
Η Αν Μαρί Ιντράκ, φίλη της και πρώην πρόεδρος της RATP, επέμεινε ότι η Ελίζαμπεθ Μπορν «χαμογελά περισσότερο από ό,τι πριν από μερικά χρόνια». Μια άλλη πρώην συνάδελφος της είπε στη Monde: «Μπορεί να σας εκπλήσσει αυτό, αλλά έχει μεγάλη αίσθηση του χιούμορ».
Εξάλλου, κρυφό πάθος της ίδιας είναι το να περπατά στην έρημο. Η πιο ευτυχισμένη ανάμνησή της, όπως εξομολογήθηκε πρόσφατα, ήταν ένα ταξίδι στο Ουάντι Ραμ της Ιορδανίας: «Όταν είσαι στην Πέτρα, έχεις μπροστά σου όλα τα χρώματα – κόκκινο, πράσινο και μπλε».
Πολιτικά μιλώντας, τα δύο πρώτα από αυτά τα χρώματα εξηγούν γιατί η ελάχιστα γνωστή παριζιάνα πολιτικός, η οποία δεν κατείχε προηγουμένως κανένα αιρετό αξίωμα, βρίσκεται τώρα στο τιμόνι της κυβέρνησης του Μακρόν κατά τη δεύτερη πενταετή θητεία του, συνεχίζει η Telegraph. Διότι οι αριστεροί και οι πράσινοι ψηφοφόροι συνέβαλαν καθοριστικά στην επανεκλογή του 44χρονου κεντρώου πολιτικού τον περασμένο μήνα, μετά από έναν δεύτερο εκλογικό γύρο με αντίπαλο την εθνικίστρια Μαρίν Λεπέν.
Αρκετοί υποστηρικτές του βετεράνου της γαλλικής Αριστεράς Ζαν-Λικ Μελανσόν, ο οποίος κατέκτησε την τρίτη θέση στον πρώτο γύρο της προεδρικής κούρσας, στήριξαν τον Μακρόν προκειμένου να μη βρεθεί στα Ηλύσια η Λεπέν. Τη βραδιά των εκλογών, δε, ο Μακρόν υποσχέθηκε στους τελευταίους ότι θα είναι ένας «νέος πρόεδρος» στη «νέα θητεία» του οποίου η κεφαλή της κυβέρνησης θα είναι επιφορτισμένη με την επίβλεψη του «οικολογικού σχεδιασμού» και με την υλοποίηση ενός πακέτου μέτρων για την προστασία της αγοραστικής δύναμης των Γάλλων.
Ενα μήνα αργότερα, όλα τα βλέμματα είναι πλέον στραμμένα στην επόμενη πολιτική μάχη, τις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες προγραμματίζονται για τις 12 και 19 Ιουνίου.
Δεδομένης της χρονικής εγγύτητας των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, ο πολιτικά αναβαπτισμένος πρόεδρος της Γαλλίας συνήθως κατακτά και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αυτός ο συσχετισμός εξηγεί πώς το κόμμα του Μακρόν εξασφάλισε την απόλυτη πλειοψηφία μετά την άνοδό του στην εξουσία το 2017. Η «Αναγέννηση» – όπως μετονομάστηκε πρόσφατα το κόμμα του γάλλου προέδρου – είναι πιθανό να σημειώσει ακόμη μία νίκη, ωστόσο η κάλπη του Ιουνίου θεωρείται περισσότερο δύσκολη από εκείνη του περασμένου Απριλίου.
Αυτή τη φορά η απειλή δεν προέρχεται από το εθνικιστικό στρατόπεδο, αλλά από μια νέα συμμαχία Αριστεράς, Πρασίνων και Σοσιαλιστών που κατάφεραν ως εκ θαύματος να παραμερίσουν τις διαφορές τους για να δημιουργήσουν έναν συνασπισμό υπό τον Μελανσόν, γνωστό ως «Nupes» («New Popular Ecological and Social Union» ή «Νέα Λαϊκή Οικολογική και Κοινωνική Ένωση»). Οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι ενδέχεται να κερδίσουν έως και 185 από τις 577 έδρες στο κοινοβούλιο, περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη δύναμη της αντιπολίτευσης.
Υπό το φως των παραπάνω, λοιπόν, γίνεται περισσότερο κατανοητός και ο ρόλος της Μπορν στην κυβέρνηση του Μακρόν δεδομένου ότι η 61χρονη πολιτικός αποτελεί ένα καθαρό προϊόν της γαλλικής αξιοκρατίας με μακρά ιστορία συνεργασίας για τη γαλλική Αριστερά. Πράγματι, η πρώτη της κυβερνητική θέση υπό σοσιαλιστική διοίκηση χρονολογείται από το 1987, επί Μιτεράν. Εκτοτε, η Ελίζαμπεθ Μπορν βρέθηκε σε θέσεις-κλειδιά της αριστερής κυβέρνησης του Λιονέλ Ζοσπέν –ο οποίος καθιέρωσε την 35ωρη εβδομάδα εργασίας– ενώ εργάστηκε και ως γραμματέας της Σεγκολέν Ρουαγιάλ, της πρώην υπουργού Περιβάλλοντος των σοσιαλιστών. Και «αν μπορείς να επιβιώσεις από τη Σεγκολέν Ρουαγιάλ, πρέπει να είσαι σκληρός», όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, πηγή της Telegraph.
Κατά τον Ματιέ Γκαλάρ, τον διευθυντή ερευνών της εταιρείας δημοσκοπήσεων Ipsos, ο Μακρόν είχε δύο επιλογές για την επιλογή πρωθυπουργού. «Είτε θα προσέλκυε (με την πρωθυπουργική επιλογή) την ψήφο των δεξιών (…) είτε τους μετριοπαθείς αριστερούς ή Πράσινους που δελεάζονται από τη νέα συμμαχία των “Nupes”», εξήγησε.
Μετά από πολλούς δισταγμούς, ο Μακρόν επέλεξε τη Μπορν για τη θέση, την επιλογή που το περιβάλλον του φέρεται να είχε βαφτίσει «Plan B». Ομως «ο Μακρόν έπρεπε να προσφέρει διαβεβαιώσεις στην Αριστερά», συμπληρώνει ο Γκαλάρ, καθώς «είτε του αρέσει είτε όχι, για τους περισσότερους Γάλλους, οι πολιτικές του τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν όλες κεντροδεξιές ενώ δεξιοί ήταν και όλοι οι πρωθυπουργοί του».
Οι εξ αριστερών επικριτές της Μπορν, ωστόσο, κατηγορούν τη νέα πρωθυπουργό ότι περιέκοψε δικαιώματα εργαζομένων αλλά και ανέργων κατά τη διάρκεια θητειών της στα υπουργεία μεταφορών, περιβάλλοντος και εργασίας, κατά την πρώτη πενταετία Μακρόν. Μεταξύ άλλων, της χρεώνουν το άνοιγμα του εθνικού σιδηροδρομικού φορέα της Γαλλίας, SNCF, στον ανταγωνισμό. Η υπουργός παρέμεινε αμετακίνητη από τις δικές τις θέσεις παρά τη απεργία 37 ημερών στους σιδηροδρόμους, μια από τις πιο σκληρές μάχες των τελευταίων 20 ετών.
Εάν ο Μακρόν κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η Μπορν καλείται να επιβλέπει έναν άλλο αμφιλεγόμενο σχεδιασμό, που όμως αποτελεί κεντρικό στοιχείο του μανιφέστου του Μακρόν, την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη έως το 2031. «Δεν μπορούμε να έχουμε ένα πιο γενναιόδωρο συνταξιοδοτικό σύστημα από τους γείτονές μας δουλεύοντας λιγότερο», φέρεται να έχει αναφέρει σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες η ίδια.
Χαρακτηριστική είναι και η άποψη του συναδέλφου της Κριστόφ Καστανέρ για τη νέα πρωθυπουργό. Το ιστορικό της την καθιστά μία υπουργό που μετατρέπει τις «αδύνατες μεταρρυθμίσεις» σε «δυνατές», ισχυρίζεται το πρώην κυβερνητικό στέλεχος.
Εκ διαμέτρου αντίθετη γνώμη επιφυλάσσουν για την Μπορν η αντιπολίτευση και τα συνδικάτα. Για τον Μελανσόν, ο οποίος έχει ξεκαθαρίσει ότι θέλει να την αντικαταστήσει τον επόμενο μήνα ως πρωθυπουργός, «η κυρία Μπορν είναι η συνέχεια της κοινωνικής και οικολογικής κακομεταχείρισης ολόκληρης της πρώτης θητείας Μακρόν». Οι ισχυρισμοί ότι «είναι αριστερή» μετά την περικοπή των επιδομάτων ανεργίας για ένα εκατομμύριο πολίτες ισοδυναμούσαν με «απάτη», επέμεινε.
Εξίσου απέναντι στη νέα πρωθυπουργό βρίσκεται και Μαρίν Λεπέν η οποία έχει δηλώσει πως η Μπορν είναι ένα αντίγραφο του Μακρόν: «Έχουν το ίδιο προφίλ, τις ίδιες ιδέες, το ίδιο ψυχρό διοικητικό, τεχνοκρατικό όραμα και – στην πραγματικότητα – η πολιτική τους έχει τα ίδια βάναυσα αποτελέσματα».
Καταδικαστικές είναι, όπως είναι αναμενόμενο, και οι δηλώσεις από τα πλέον μαχητικά συνδικάτα. Για την πτέρυγα του σιδηροδρομικού συνδικάτου της CGT, η Μπορν παρείχε επικίνδυνες υπηρεσίες «κατά του Δημοσίου». «Η Αγγλία είχε τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Η Γαλλία έχει τώρα την Ελίζαμπεθ Μπορν», επεσήμαναν οι συνδικαλιστές.
Παρά τους ισχυρισμούς αυτούς μια δημοσκόπηση της Ipsos-Sopra Steria κατέγραψε ενθαρρυντικές ενδείξεις για την πλευρά Μακρόν. Το 34% των Γάλλων την βλέπει ως αριστερή, το 30% δεξιά και ένα 38% τη βλέπει ως «καλή περίπτωση».
Η ίδια έχει επιμείνει κατά το παρελθόν: «Είμαι μια γυναίκα της Αριστεράς. Η κοινωνική δικαιοσύνη και οι ίσες ευκαιρίες είναι οι μάχες της ζωής μου. Το να βοηθάς τον καθένα να χειραφετηθεί μέσω της δουλειάς είναι μια αριστερή αξία».
Η ετυμηγορία των Γάλλων για την Ελίζαμπεθ Μπορν δεν είναι μακριά, καθώς σύντομα στήνονται οι κάλπες για τις βουλευτικές εκλογές στη χώρα.