Με δεδομένο το πολυδαίδαλο εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ, αλλά και το γεγονός ότι ο ένας από τους υποψήφιους είναι ο Ντόναλντ Τραμπ –που δεν φημίζεται για την ήρεμη αποδοχή οποιασδήποτε ήττας του–, τα αποτελέσματα των φετινών εκλογών ίσως αργήσουν να ανακοινωθούν. Οι δύο υποψήφιοι βρίσκονται πολύ κοντά σε ποσοστά και κάθε Πολιτεία έχει τους δικούς της ρυθμούς καταμέτρησης. Ο Economist επιχειρεί να βάλει τα πράγματα σε τάξη και να απαντήσει στο ερώτημα που απασχολεί όλους: Πότε θα ξέρουμε ποιος είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ;
Τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ το 2020 ήρθαν βασανιστικά αργά. Οι περιορισμοί της πανδημίας, η μαζική προσέλευση στην πρόωρη ψηφοφορία, η υψηλή προσέλευση και τα πολύ κοντινά για τους δύο υποψήφιους ποσοστά στις κρίσιμες Πολιτείες οδήγησαν σε τέσσερις ανήσυχες ημέρες καταμέτρησης ψήφων πριν ανακηρυχθεί, ημέρα Σάββατο πια, νικητής ο Τζο Μπάιντεν.
Φέτος, δεδομένης της επίσης μαζικής προσέλευσης στις πρόωρες κάλπες, πολλοί αναμένουν ότι η καταμέτρηση θα είναι και πάλι αργή. Οι εκλογικοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων θα είναι ταχύτερη. Και παρ’ όλο που και πάλι οι δύο υποψήφιοι είναι πολύ κοντά σε ποσοστά, υπάρχει μια πιθανότητα αποφασιστικής νίκης είτε για τον Ντόναλντ Τραμπ είτε για την Κάμαλα Χάρις. Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να γίνουν γνωστά μόλις λίγες ώρες μετά το πέρας της ψηφοφορίας, όπως έγινε σε επτά από τις τελευταίες δέκα εκλογές.
Οι πρώτες Πολιτείες που θα ολοκληρώσουν την ψηφοφορία, γράφει ο Economist θα είναι στην ανατολική ακτή. Εξι Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της κρίσιμης πολιτείας της Τζόρτζια, θα ολοκληρώσουν την ψηφοφορία σε όλη την πολιτεία στις 7 μ.μ. ανατολική ώρα (δύο μετά τα μεσάνυχτα στην Αθήνα). Μέχρι τις 8 μ.μ., 19 ακόμη Πολιτείες θα έχουν κλείσει και θα έχει δημοσιευθεί μια σειρά δεδομένων για τα αποτελέσματά τους. Ομως, επισημαίνει ο Economist, ελάχιστα θα αποκαλυφθούν σε αυτό το στάδιο, εκτός εάν κάποιος από τους δύο υποψήφιους κερδίσει με τεράστια διαφορά.
Τα exit poll θα δημοσιευτούν στις Πολιτείες που έχουν ολοκληρώσει την καταμέτρηση. Σε αντίθεση με τέτοιες δημοσκοπήσεις σε πολλές χώρες, τα δεδομένα δεν θα περιλαμβάνουν εκτιμήσεις για το ποσοστό των υποψηφίων. Αντίθετα, αυτές οι δημοσκοπήσεις περιλαμβάνουν πληροφορίες για τη σύνθεση του εκλογικού σώματος, τις πολιτικές τους απόψεις και τα κορυφαία ζητήματα, κανένα από τα οποία δεν θα αποκαλύψει ποιος κέρδισε.
Σε ορισμένες Πολιτείες, όπου ένας υποψήφιος ευνοείται πολύ, το εκλογικό αποτέλεσμα θα ανακοινωθεί σχεδόν αμέσως. Εκτός και αν υπάρχει μια μεγάλη ανατροπή ή μια εντυπωσιακή τάση, αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να μην λένε πολλά για τις εκλογές συνολικά. Μία από τις πρώτες πολιτείες που ανακοίνωσαν αποτελέσματα το 2020 ήταν το Βερμόντ, το οποίο η Χάρις είναι συντριπτικά πιθανό να κερδίσει. Η απουσία ανακοίνωσης αποτελεσμάτων μπορεί να είναι πιο κατατοπιστική: Εάν η Βιρτζίνια δεν ανακοινώσει αποτελέσματα αμέσως μετά το κλείσιμο των καλπών, αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι η νύχτα είναι καλή για τον Τραμπ. Το αντίστροφο ισχύει για το Οχάιο.
Σε πολλές Πολιτείες, όπου οι μεγάλες αστικές κομητείες υποστηρίζουν στους Δημοκρατικούς και συνήθως αργούν να μετρήσουν τις ψήφους, τα αποτελέσματα θα φαίνονται υπέρ των Ρεπουμπλικανών, αλλά αυτό θα είναι απατηλό. Το 2020, αυτό επιδεινώθηκε σε ορισμένες Πολιτείες από τις επιστολικές ψήφους που προφανώς αργούν περισσότερο να καταμετρηθούν. Εξ ου και το φαινόμενο της «μπλε μετατόπισης»: Το αρχικό προβάδισμα των Ρεπουμπλικανών εξαφανίστηκε από τα ψηφοδέλτια των Δημοκρατικών που καταμετρήθηκαν αργότερα, τροφοδοτώντας ψευδείς ισχυρισμούς για εκλογική νοθεία.
Ποιες θα είναι λοιπόν οι πρώτες στέρεες ενδείξεις το βράδυ των εκλογών; Μια μέτρηση που πρέπει να παρακολουθήσει κανείς είναι η αλλαγή των αποτελεσμάτων σε επίπεδο κομητείας από το 2020, σύμφωνα με τον Economist. Συγκρίνοντας τις κομητείες που έχουν ολοκληρώσει τις μετρήσεις τους, μπορεί να μετρηθεί η μεταβολή στη στήριξη για τον υποψήφιο κάθε κόμματος.
Για παράδειγμα, σε μια κρίσιμη Πολιτεία όπως η Πενσιλβάνια –με 67 κομητείες– τα πρώτα αποτελέσματα μπορεί να προέρχονται από μια σειρά κομητειών τις οποίες ο Μπάιντεν κέρδισε κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες το 2020. Ας υποθέσουμε ότι αυτές οι κομητείες δείχνουν ότι η Χάρις κερδίζει με πέντε μονάδες. Εάν αυτή η αλλαγή επαναληφθεί σε ολόκληρη την πολιτεία, ο Τραμπ θα είναι σε καλό δρόμο να κερδίσει την Πενσιλβάνια συνολικά κατά τέσσερις μονάδες.
Οταν οι πρώτες Πολιτείες ολοκληρώσουν την καταμέτρηση, θα έχουμε περισσότερες ενδείξεις για το που βαδίζουν τα αποτελέσματα. Η Φλόριντα ολοκλήρωσε την καταμέτρηση πριν από τα μεσάνυχτα το 2020 (6 το πρωί ώρα Αθήνας). Αν και η πολιτεία δεν είναι πιθανό να κάνει την ανατροπή υπέρ της Χάρις, θα μπορούσε να δείξει ποιος έχει το πάνω χέρι. Το αποτέλεσμα στη Φλόριντα σχετίζεται με τις πιθανότητες της Χάρις να κερδίσει συνολικά. Αν χάσει τη Φλόριντα κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες, έχει μία στις δύο πιθανότητες να κερδίσει την προεδρία. Εάν χάσει την πολιτεία με περισσότερες από 11 μονάδες, οι πιθανότητές της να κερδίσει τις εκλογές πέφτουν κάτω από μία στις πέντε.
♦ Διαβάστε: Κι αν οι εκλογές δεν είναι θρίλερ;
Ολα αυτά, όμως, είναι ατελή. Οι πρώτες κομητείες και πολιτείες που θα καταμετρήσουν τις ψήφους τους μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικές. Το 2020 η Φλόριντα κινήθηκε δύο μονάδες προς τον Τραμπ ενώ η χώρα ως σύνολο κινήθηκε δύο μονάδες προς τον Μπάιντεν.
Το τελικό αποτέλεσμα πιθανότατα θα «παιχτεί» σε επτά κρίσιμες Πολιτείες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Economist, η Χάρις έχει 93% πιθανότητες να γίνει πρόεδρος εάν κερδίσει την Πενσιλβάνια, για παράδειγμα, και ο Τραμπ έχει 95% πιθανότητες αν κερδίσει το Μίσιγκαν. Ισως γι’ αυτό η τελευταία ομιλία της αντιπροέδρου των ΗΠΑ δόθηκε, τη Δευτέρα, στη Φιλαδέλφεια –στο πλευρό της και η διάσημη τηλεπαρουσιάστρια Οπρα Γουίνφρεϊ– ενώ η τελευταία ομιλία του Τραμπ έγινε στο στην Van Andel Arena, στο Γκραντ Ράπιντς του Μίσιγκαν.
Από τις επτά Πολιτείες, η Τζόρτζια και το Μίσιγκαν μπορεί να είναι οι ταχύτερες στην καταμέτρηση. Η Τζόρτζια έδωσε εντολή να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα από την πρόωρη ψηφοφορία (περίπου το 70% των συνολικών ψήφων της πολιτείας) μέχρι τις 8 μ.μ. ανατολική ώρα (3 το πρωί ώρα Αθήνας). Το Μίσιγκαν άλλαξε τον νόμο για να επιτρέψει την επεξεργασία των πρόωρων ψηφοφοριών πριν από την ημέρα των εκλογών, επιταχύνοντας την καταμέτρηση σε σύγκριση με το 2020. Η Βόρεια Καρολίνα είναι επίσης παραδοσιακά γρήγορη στην καταμέτρηση, αλλά μπορεί να αντιμετωπίσει καθυστερήσεις λόγω του τυφώνα Ελίν.
Αλλες Πολιτείες θα μπορούσαν να είναι πιο αργές. Η Πενσιλβάνια, η πιο κρίσιμη πολιτεία σύμφωνα με τις προβλέψεις του Economist, δεν θα αρχίσει να επεξεργάζεται τα εκατομμύρια επιστολικών ψήφων μέχρι το πρωί της ημέρας των εκλογών. Η Αριζόνα και η Νεβάδα, στα δυτικά, ολοκληρώνουν την ψηφοφορία αργότερα και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μετρήσουν τις επιστολικές ψήφους που είναι πολύ δημοφιλείς και στις δύο πολιτείες.
Ο χρόνος της τελικής ανακοίνωσης θα εξαρτηθεί από το πόσο κοντά θα είναι τα ποσοστά των δύο υποψηφίων. Το 2000, όταν η προεδρία αποφασίστηκε με λίγο περισσότερες από 500 ψήφους στη Φλόριντα, χρειάστηκαν εβδομάδες για να καθοριστεί το αποτέλεσμα. Το 1984, όταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν κέρδισε με συντριπτική πλειοψηφία, το αποτέλεσμα ανακοινώθηκε στις 8 μ.μ. ανατολική ώρα (3 το πρωί ώρα Αθήνας), ενώ οι ψηφοφόροι στη δυτική ακτή συνέχιζαν να ψηφίζουν. Μια αποφασιστική νίκη για οποιονδήποτε από τους υποψηφίους θα μειώσει τις ευκαιρίες για ψευδείς αντιδικίες, ένα χόμπι του Τραμπ που μπορεί να επιβραδύνει την ανακοίνωση του τελικού αποτελέσματος.
Το σενάριο του Economist
Το διάμεσο σενάριο του Economist δείχνει ότι η Χάρις κερδίζει την κομβική 270η ψήφο της από τους εκλέκτορες με λιγότερο από μισή ποσοστιαία μονάδα. Αλλά υπάρχει επίσης μια σημαντική πιθανότητα στατιστικού λάθους σε μια ψηφοφορία τέτοιας κλίμακας που θα μπορούσε να δώσει στον έναν ή τον άλλον υποψήφιο μια άνετη νίκη. Σε ένα στα έξι σενάρια των προβλέψεων του Economist, το περιθώριο νίκης στην κομβική πολιτεία είναι μεγαλύτερο από πέντε μονάδες, αντίστοιχο με την επανεκλογή του Μπαράκ Ομπάμα το 2012. Εάν αυτό συμβεί, θα έχουμε πιθανώς μια σαφή ένδειξη για τον νικητή νωρίς το βράδυ. Σε τρία από τα τέσσερα προγνωστικά σενάρια, το περιθώριο νίκης στην κομβική πολιτεία είναι μεγαλύτερο από εκείνο του Μπάιντεν το 2020.
Ο κίνδυνος να μετατραπεί η νύχτα των εκλογών σε εβδομάδα εκλογών ή μήνα εκλογών εξακολουθεί να είναι σημαντικός, καταλήγει ο Economist. Εάν η προεδρία κριθεί από μερικές χιλιάδες ψήφους στο Ουισκόνσιν ή την Πενσιλβάνια, μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες για να ανακοινωθεί το αποτέλεσμα. Υπάρχει όμως και μια μεγάλη πιθανότητα το αποτέλεσμα να γίνει γνωστό νωρίτερα από ό,τι περιμένουν πολλοί.