Οι πολίτες δύο εκ των πλουσιότερων περιοχών της Ιταλίας, της Λομβαρδίας όπου βρίσκεται το Μιλάνο και του Βένετο όπου βρίσκεται η Βενετία, ψήφισαν μαζικά υπέρ της εκχώρησης περισσότερης αυτονομίας σε δημοψήφισμα που έγινε την Κυριακή. Μολονότι οι κάλπες είχαν «συμβουλευτικό χαρακτήρα», όπως είχε διαμηνυθεί αρμοδίως, τα δύο δημοψηφίσματα στις πλούσιες περιφέρειες του ιταλικού βορρά είχαν αποκτήσει ιδιαίτερη πολιτική σημασία μετά τα όσα συνέβησαν στην Καταλονία.
Τα τελικά αποτελέσματα δείχνουν ότι το «ναι» στην αυτονομία συγκέντρωσε το 95% στη Λομβαρδία και το 98% στο Βένετο. Ωστόσο, η συμμετοχή δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλή και κυμάνθηκε γύρω στο 40% και στο 57% αντίστοιχα.
Η ψηφοφορία κύλησε ομαλά με κάποια μικρά προβλήματα στο Βένετο όπου η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων καθυστέρησε εξαιτίας επίθεσης που εξαπέλυσαν χάκερ. Στη Λομβαρδία αντίθετα, όπου μπορούσε κανείς για πρώτη φορά να ψηφίσει χρησιμοποιώντας ταμπλέτες, το σύστημα λειτούργησε χωρίς προβλήματα.
Ο περιφερειάρχης της Λομβαρδίας Ρομπέρτο Μαρόνι είχε δηλώσει πως θα θεωρούσε επιτυχία μια συμμετοχή πάνω από το 34%. Στο Βένετο, η ψηφοφορία δεν θα θεωρείτο έγκυρη εάν δεν ξεπερνιόταν το όριο του 50%. Ο εκεί περιφερειάρχης Λούκα Τζάια είδε στο αποτέλεσμα ένα θεσμικό «big bang» και πρόσθεσε ότι την αυτονομία επιθυμεί «όλος ο πληθυσμός» κι όχι μόνο οι υποστηρικτές ενός κόμματος.
Τα αποτελέσματα δίνουν, σε κάθε περίπτωση, στους περιφερειάρχες ένα καλό «χαρτί» στις διαπραγματεύσεις με τη Ρώμη.
Οι ψηφοφόροι εξέφρασαν την επιθυμία τους η περιφέρεια να αποκτήσει «επιπρόσθετες μορφές και ιδιαίτερους όρους αυτονομίας», βάσει μιας διατύπωσης που είναι εγγεγραμμένη στο ιταλικό Σύνταγμα. Η φύση και το εύρος αυτής της αυτονομίας θα αποτελέσουν πλέον αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τη Ρώμη. Εφόσον υπάρξει συμφωνία, θα πρέπει να επικυρωθεί από το ιταλικό κοινοβούλιο.
Η συγκυρία της Καταλονίας
Μέσα στην συγκυρία της πολιτικής θύελλας στην Ισπανία με την δηλωμένη πρόθεση της Καταλονίας ακόμη και για ανεξαρτησία, το δημοψήφισμα απέκτησε ξαφνικά ιδιαίτερη πολιτική σημασία. Ωστόσο, οι οργανωτές του δεν έπαυαν να επαναλαμβάνουν μετά το κλείσιμο της κάλπης την προσήλωσή τους στην ενότητα της Ιταλίας.
Στο Βένετο, ο τοπικισμός είναι έντονος, ειδικά γύρω από τη Βενετία, που υπήρξε ανεξάρτητη πόλη-κράτος για μια χιλιετία. Παρά ταύτα, αυτοί που θέλουν πλήρη ανεξαρτησία περιορίζονται σε μικρές ομάδες.
«Ψήφισα ναι για να αποκτήσει το Βένετο περισσότερη εξουσία σε μια μελλοντική Ιταλία πιο ισχυρή και πιο ομοσπονδιακή. Όχι στους εγωισμούς, ναι στην καλή διακυβέρνηση», έγραψε στο Twitter ο κεντροδεξιός δήμαρχος της Βενετίας Λουίτζι Μπρουνιάρο.
Ο Ματέο Σαλβίνι, ο αρχηγός της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά, του κόμματος που έχει την εξουσία στις δύο περιφέρειες και προώθησε ενεργά το δημοψήφισμα, συνεχάρη τα εκατομμύρια πολίτες που κατ’ αυτόν απαίτησαν μια «αποτελεσματικότερη» πολιτική, λιγότερη «γραφειοκρατία» και «ανακατωσούρα».
Υπέρ του «ναι» είχαν ταχθεί το κεντροδεξιό κόμμα Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το λαϊκιστικό Κίνημα Πέντε Αστέρων, καθώς και πολλά συνδικάτα και οργανώσεις εργοδοτών. Το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα δεν πήρε θέση.
Τι ζητούν οι περιφέρειες
Η Λομβαρδία (10 εκατ. κάτοικοι) και το Βένετο (5 εκατ.) είναι ανάμεσα στις πλουσιότερες περιφέρειες της Ιταλίας και συνεισφέρουν πάνω από το 30% του ΑΕΠ της χώρας. Συγκαταλέγονται επίσης στις πιο «ενάρετες» όσον αφορά το χρέος, τις κατά κεφαλή δημόσιες δαπάνες, τη λειτουργία του συστήματος υγείας. Πάνω απ’ όλα, συνεισφέρουν στα κρατικά ταμεία περίπου 70 δισ. ευρώ τον χρόνο σε φόρους.
Από αυτό το τεράστιο ποσό, οι Μαρόνι και Τζάια σκοπεύουν να απαιτήσουν το μισό από τη Ρώμη, για την αύξηση των δημοσίων δαπανών στις περιφέρειές τους για τις υποδομές, την υγεία και την παιδεία. Καταγγέλλουν κακοδιαχείριση από το κεντρικό κράτος και θέλουν αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των δημοσίων πόρων μέσω της σύναψης πολύ διαφορετικών σχέσεων και συνεργειών ανάμεσα σε περιφέρειες κι ανάμεσα στις περιφέρειες και την κεντρική κυβέρνηση.
Αξιώνουν επίσης μεγαλύτερες εξουσίες όσον αφορά την ασφάλεια και τη μετανάστευση, κάτι που θα προϋπέθετε αναθεώρηση του Συντάγματος.
Η Λέγκα του Βορρά ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1990 τασσόμενη υπέρ της εγκαθίδρυσης ανεξάρτητου κράτους στον ιταλικό βορρά, από τη Λομβαρδία στα δυτικά ως τη Βενετία στα ανατολικά. Δεν επιδιώκει πλέον την απόσχιση, ενώ η ηγεσία της προσπαθεί να διευρύνει την απήχησή της ενόψει των βουλευτικών εκλογών της επόμενης χρονιάς, κάτι όμως που το χθεσινό δημοψήφισμα ίσως πλήξει, ιδίως επειδή αναμένεται να αναζωπυρώσει τις εντάσεις με τις φτωχότερες περιφέρειες του ιταλικού νότου.
Επικριτές της Λέγκας είδαν στη διοργάνωση του δημοψηφίσματος χάσιμο χρόνου και σπατάλη χρημάτων, αφού το ιταλικό Σύνταγμα προβλέπει ήδη ότι οι περιφέρειες μπορούν ανά πάσα στιγμή να διαπραγματεύονται με τη Ρώμη την παραχώρηση μεγαλύτερης αυτονομίας.