Ο ιστορικός συμβιβασμός ανάμεσα στον Μπαράκ Ομπάμα και τον Βλαντίμιρ Πούτιν όσον αφορά την τύχη του Μπασάρ Αλ Άσαντ άνοιξε τον δρόμο για την έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ απόφασης που επικυρώνει ένα φιλόδοξο ειρηνευτικό σχέδιο για τη Συρία: πράσινο φως για την πολιτική μετάβαση και ένας οδικός χάρτης με στόχο τον τερματισμό τού σχεδόν πενταετούς εμφυλίου οι επιπτώσεις του οποίου γίνονται πλέον αισθητές σε όλον τον κόσμο.
Η απότομη αλλαγή στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας αποτελεί έκφραση του περίεργου αλλά συνήθους φαινομένου του σχηματισμού αναπάντεχων συμμαχιών εξαιτίας της παρουσίας ενός κοινού εχθρού. Η παγκόσμια απειλή του Ισλαμικού Κράτους οι μαχητές αλλά και οι υποστηρικτές του οποίου εμφανίζονται ικανοί να ανατινάσσουν ρωσικά πολιτικά αεροσκάφη πάνω από το Σινά, να αιματοκυλούν πόλεις της Καλιφόρνιας και να ξεχύνονται στους δρόμους του Παρισιού σφαγιάζοντας αθώους πολίτες, ανάγκασαν τον Λευκό Οίκο και το Κρεμλίνο να προβούν σε μια νέα «επαναφορά» – «reset» κατά τον όρο που χρησιμοποίησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για να περιγράψει την προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών στις αρχές της προεδρίας Ομπάμα. Ο διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών θεωρείται πλέον «εποικοδομητικός», υπογραμμίζει ο Λευκός Οίκος, επιβεβαιώνοντας και επίσημα την (αναγκαστική) απόπειρα για μια νέα αρχή στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας μετά την κρίση της Ουκρανίας.
Αόριστες υποσχέσεις για Ασαντ
Έπειτα από την καταφυγή αμφότερων των υπερδυνάμεων σε δηλώσεις, συμπεριφορές αλλά και πράξεις που ώθησαν τα διεθνή Μέσα να μιλούν ανοιχτά για το σοβαρό ενδεχόμενο να ξεσπάσει ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος, πλέον Ρώσοι και Αμερικανοί συνομιλούν άλλοτε για να συντονίσουν τις αεροπορικές επιδρομές κατά στόχων στην επικράτεια του «Χαλιφάτου» και άλλοτε για να αποφευχθούν τυχαίες συναντήσεις, που θα μπορούσαν κάλλιστα να καταλήξουν σε αερομαχίες, μεταξύ αεροσκαφών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και του Κρεμλίνου. Την ώρα μάλιστα που οι Αμερικανοί αποδέχονται, τουλάχιστον προς το παρόν, τον υποστηριζόμενο από τη Ρωσία Μπασάρ Αλ Άσαντ, δηλώνοντας ικανοποιημένοι με αόριστες υποσχέσεις για πολιτική μετάβαση και αλλαγή καθεστώτος σε ένα απώτατο μέλλον.
Η εντυπωσιακή επέκταση αλλά και οι αδιαμφισβήτητες, δυστυχώς, επιτυχίες του «Χαλιφάτου» ανάγκασαν όλους όσοι πλήττονται, έμμεσα ή άμεσα, να ξεπεράσουν, στο όνομα, μάλιστα, «της προάσπισης κοινών αξιών» – όπως δήλωσε στον ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Πούτιν – τις όποιες διαφορές τους και να συνασπιστούν εναντίον της ισλαμιστικής βαρβαρότητας.
Τα ατυχήματα και οι στιγμές κρίσης μπορούν να φέρουν κοντά, αντί να απομακρύνουν, τους όποιους αντιπάλους ενώ ο αμοιβαίος φόβος μπορεί να μεταλλαχτεί σε κοινή συνείδηση των κινδύνων, όπως συνέβη πολλές φορές κατά τη διάρκεια της πολυετούς «ψυχρής» αντιπαράθεσης μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ. Η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις για παράδειγμα, ανέδειξε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο πόσο ριψοκίνδυνη ήταν η απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να εισέλθει στο χάος του εμφυλίου στη Συρία ως «μοναχικός καβαλάρης» -αναφέρει χαρακτηριστικά η ιταλική La Repubblica – προσφέροντας ταυτόχρονα στον νέο «Πατερούλη» της Ρωσίας την ευκαιρία να εκφράσει την εθνικιστική αγανάκτησή του σφυροκοπώντας με βαρύτατες κατηγορίες και πρωτόγνωρους χαρακτηρισμούς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την Τουρκία. Αλλά όχι την Αμερική.
Επεκτατισμός, τρομοκρατία, συνεργασία
Είναι ξεκάθαρο πως το κύριο εμπόδιο όσον αφορά την ουσιαστική «επαναφορά» των σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε μια «εποικοδομητική» βάση παραμένει η Ουκρανία, στην επικράτεια της οποίας θα διαπιστωθεί εάν όντως ο «χαλίφης» Αμπού Μπακρ Αλ Μπαγκντάντι και οι τζιχαντιστές του κατάφεραν να ενώσουν τις δύο υπερδυνάμεις.
Ο επεκτατισμός του Πούτιν στο «μη κράτος», σύμφωνα με τον ίδιο, της Ουκρανίας θα πρέπει να αρχίσει να περιορίζεται ολοένα και περισσότερο και παράλληλα με την εξέλιξη του αναγκαστικού διαλόγου που επιβλήθηκε από την παγκόσμια απειλή της τρομοκρατίας. Τουλάχιστον τόσο όσο η Ουάσινγκτον θα πρέπει να πείσει τον εαυτό της αλλά και την Άνγκελα Μέρκελ για την ανάγκη να χαλαρώσουν, ή ακόμη και να αρθούν, έστω και σταδιακά, εκείνες οι κυρώσεις που έρχονται σε αντίθεση με την εκκολαπτόμενη συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών στο μέτωπο του κοινού εχθρού.
Ο Μπαράκ Ομπάμα γνωρίζει πως πρέπει επίσης να αποδεχτεί το γεγονός ότι εξαπατήθηκε από τον Πούτιν στη Συρία, αφήνοντας τους Ρεπουμπλικάνους να καταφέρονται εναντίον του. Ταυτόχρονα, ωστόσο, πρέπει να βρει τον τρόπο για να μετατρέψει την αποτυχία της στρατηγικής κατά του Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία σε επιτυχία όσον αφορά τη συνεργασία των ΗΠΑ με τη Ρωσία. Αποτελεί γεγονός πάντως πως ο φόβος για το χαλιφάτο των αιμοσταγών τζιχαντιστών παρήγαγε αυτό που δεν κατάφεραν ούτε οι πολιτικοί ούτε οι διπλωμάτες επί σειρά ετών: τη συνείδηση ενός κοινού κινδύνου.