«Εκείνοι δεν έχουν σπίτι, εγώ έχω σπίτι. Τόσο απλό». Οι άνθρωποι που φιλοξενούν οικογένειες προσφύγων στα σπίτια τους -στο δωμάτιο του γιου που σπουδάζει στην Κρήτη, στο σαλόνι όπου υπάρχει ένας καναπές που γίνεται κρεβάτι, στο δωμάτιο που κάποτε χρησίμευε ως γραφείο- συγκεντρώθηκαν την Κυριακή στον χώρο The Cube, κοντά στην πλατεία Κάνιγγος, για να γιορτάσουν. Τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα Home for Hope και την υποστήριξή τους στους πρόσφυγες, τίμησε η μη κυβερνητική οργάνωση Solidarity Now με δώρα. Ανοιξαν τις πόρτες των σπιτιών τους σε ανθρώπους που ζούσαν σε σκηνές, σε ξενοδοχεία ή καταλήψεις, τους γνώρισαν από κοντά και τώρα θα κάνουν μαζί Χριστούγεννα.
Τα μικρά προσφυγόπουλα φορούσαν φτερά φτιαγμένα από μπαλόνια, είχαν ζωγραφίσει μουστάκια στα πρόσωπά τους κι έτρεχαν πάνω κάτω. Οι μεγάλοι χόρευαν κι έτρωγαν από ένα μπουφέ – μείγμα ελληνικής και συριακής κουζίνας -απ’ ό,τι μαθαίνουμε στην Ελλάδα δεν βάζουμε όσο αλάτι βάζουν στη Συρία. Μία 30χρονη γυναίκα, ωφελούμενη από το πρόγραμμα φιλοξενίας Home for Hope, ήταν διαρκώς με ένα κινητό στο χέρι, μιλούσε με έναν συγγενή της που βρίσκεται στη Γερμανία και του έδειχνε πλάνα από τον χώρο.
«Είμαι χαρούμενη, νιώθω άνετα, μπορώ να κυκλοφορώ στο λιμάνι με τη μαντήλα μου, με απόλυτη ασφάλεια», μας λέει η Ασάφ, μητέρα τριών παιδιών, η οποία φιλοξενείται σε ένα σπίτι τους τελευταίους πέντε μήνες.
«Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι με την οικογένειά μου», λέει στα ελληνικά η 19χρονη Χιμπάν Μασάρι για το ζευγάρι που φιλοξενεί την ίδια και τον δίχρονο γιο της, στο σπίτι τους στην Αγία Παρασκευή. Η πραγματική της οικογένεια, ο άνδρας της, βρίσκεται στη Γερμανία. Αλλά μέχρι να τον βρει, η ίδια παίρνει κάθε μέρα το Μετρό και τον Ηλεκτρικό, κατεβαίνει στην πλατεία Βικτωρίας και μαθαίνει ελληνικά σε σχολείο για πρόσφυγες.
«Επιτέλους, ύστερα από μήνες στις ακτές της Τουρκίας, στη Λέσβο και στο λιμάνι του Πειραιά, αισθάνομαι άνετα», τονίζει η 20χρονη Σατζαγκούλ. Αλλά το βλέπεις και στο βλέμμα της, η μοναξιά είναι καμιά φορά αφόρητη. Μένει με μία 55χρονη γυναίκα, την Τερέζα, η οποία της μαθαίνει γερμανικά για να τη βοηθήσει στο επόμενο βήμα της. «Ελπίζω να καταφέρω να φτάσω στην οικογένειά μου, στην Αυστρία», λέει.
Κανείς δεν είπε ότι είναι όλα ρόδινα σε μία συγκατοίκηση με άτομα που δεν γνωρίζεις. «Ακόμη και με τον καλύτερο φίλο σου δυσκολεύεσαι!», μας λένε όσοι πρόσφεραν στέγη σε αιτούντες άσυλο. Οχι, δεν είναι θέμα επικοινωνίας. Ακόμη κι αν οι φιλοξενούμενοι δεν ξέρουν αγγλικά ή ελληνικά, υπάρχει τρόπος συνεννόησης. Αλλωστε, όταν συμβιώνουν παιδιά από διαφορετικούς πολιτισμούς βρίσκουν πάντα έναν δικό τους κώδικα επικοινωνίας. Και τα περισσότερα προσφυγόπουλα, έχουν μάθει αγγλικά στα καμπς όπου διέμεναν στη Λέσβο, στη Χίο ή στην Κω. Ούτε είναι ζήτημα «διαφορετικού» πολιτισμού. «Δεν υπάρχει “διαφορετικός πολιτισμός”, δεν υπάρχουν διαφορές, άνθρωποι είμαστε», μας επαναλαμβάνουν τα πρόσωπα της ημέρας που έχουν γνωρίσει από κοντά τους πρόσφυγες. Αν υπάρχει κάτι που βαραίνει τη συμβίωση είναι τα τραύματα που φέρουν οι πρόσφυγες.
Τα ίδια παιδιά που μπροστά μας χορεύουν ανέμελα με τα φτερά τους και μας τραβάνε τη φωτογραφική κάμερα για να μας βγάλουν φωτογραφίες, τα βράδια ιδρώνουν, τραντάζονται με κάθε δυνατό θόρυβο. Η 6χρονη Κινάνα τώρα τρέχει πάνω – κάτω, αλλά πριν από μόλις εννέα μήνες τα δύο της πόδια ήταν σε γύψο. Τραυματίστηκε όταν κατεδαφίστηκε το σπίτι της σε βομβαρδισμό. Τα βράδια «βρέχει» το κρεβάτι της. Ο πατέρας της Κινάνα δεν μπορεί καν να κοιμηθεί σε κρεβάτι, ξαπλώνει στο πάτωμα. Μας δείχνει τα σημάδια από τα θραύσματα στο πρόσωπό του και τα πόδια του.
Οι ενήλικες, ιδίως οι γονείς, πρέπει να διαχειρίζονται το άγχος τους 24 ώρες το 24ωρο. «Η Ραχάφ ήταν έγκυος επτά μηνών, την παρακαλούσα να προσέχει τον εαυτό της και να μην αγχώνεται τόσο πολύ, να βγαίνει λίγο από το σπίτι μαζί μου», μας λέει η Αγγελική η οποία φιλοξένησε την 28χρονη μητέρα τριών παιδιών από τον Αύγουστο μέχρι τον Σεπτέμβριο. «Τώρα είναι όλοι στη Γερμανία, γέννησε και είναι καλά!», μας λέει. «Χάρηκα πάνω απ’ όλα που τους γνώρισα».
*Το Home for Hope είναι ένα πρόγραμμα υποστήριξης και προσφοράς στέγης σε αιτούντες άσυλο, το οποίο υλοποιεί η οργάνωση SolidarityNow από τον Απρίλιο του 2016, με την υποστήριξη της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και με τη χρηματοδότηση της ΕΕ. To SolidarityNow έχει δημιουργήσει 800 θέσεις προσωρινής φιλοξενίας για πρόσφυγες -600 στην Αθήνα και 200 στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή. Μέχρι σήμερα, και μέσα από το Home for Hope, έχουν φιλοξενηθεί περισσότεροι από 450 πρόσφυγες.