Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και άλλοι οργανισμοί όπως ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), περιγράφουν τι πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να ξεπεράσει με τις μικρότερες δυνατές απώλειες και σε μόνιμη βάση τη σημερινή μεγάλη κρίση. Η επιτάχυνση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατέχει την πρώτη θέση στις προτάσεις αυτές.
Όμως, μια περιπλάνηση στο ελληνικό διαδίκτυο είναι αποκαλυπτική.
Περιθωριακές απόψεις συνδέονται με ψεκασμένες θεωρίες συνωμοσίας ενάντια στα αιολικά πάρκα. Οι πιο «ανώδυνες» επιθέσεις θεωρούν ότι οι ανεμογεννήτριες καταστρέφουν τα βουνά και το τοπίο, εκπέμπουν περισσότερους ρύπους από όσους εξοικονομούν, κατακρεουργούν τα πουλιά και προκαλούν ψυχικές ασθένειες. Οι απόψεις αυτές, αν και γραφικές, ανεδαφικές και μειοψηφικές, κατορθώνουν και προκαλούν θόρυβο και συμπλέκονται με την τάση για «αντίδραση σε όλα». Πρόκειται για την ίδια μαγιά που έθρεψε τον αντιεμβολιασμό. Μπροστά σε τόσο θόρυβο, οι περισσότεροι τοπικοί πολιτικοί και εκλεγμένοι το μόνο που κάνουν είναι να στρατεύονται άβουλα με αυτόν που φωνάζει πιο πολύ. Δημοτικά συμβούλια αλλάζουν τις θετικές τους αποφάσεις με τις οποίες είχαν εγκρίνει αιολικά πάρκα, περιφερειακά συμβούλια συντάσσονται με τις μειοψηφίες που φωνασκούν και αρνούνται πολύτιμες επενδύσεις. Κρύβονται πίσω από την πρόφαση ότι την τελική απόφαση για το εάν θα γίνει ή όχι ένα αιολικό πάρκο θα τη λάβει το κεντρικό κράτος.
Το «όχι σε όλα» καταστέλλει κάθε ψύχραιμη φωνή στις τοπικές κοινωνίες που θέλει να ασκήσει λογική κριτική σε μια επένδυση, ή να προτείνει βελτιώσεις ή να συζητήσει τον τρόπο υλοποίησης της επένδυσης ώστε να αφήσει ακόμα περισσότερο οφέλη στον τόπο.
Έτσι, η «αντίδραση για την αντίδραση» στρέφεται ενάντια σε αυτούς που υποτίθεται ότι υπερασπίζεται δηλαδή ενάντια στο περιβάλλον και την τοπική κοινωνία.
Αυτό το νοσηρό κλίμα του ανορθολογισμού συνοδεύεται με την απίθανη γραφειοκρατία που αντιμετωπίζουν όσοι θέλουν να επενδύσουν σε αιολικά πάρκα. Ο χρόνος της αδειοδότησης ενός αιολικού πάρκου στην Ελλάδα, διαρκεί πάνω από 10 έτη. Εξωφρενικά μεγάλο διάστημα που είναι πολλαπλάσιο από αυτό που επιβάλει η ευρωπαϊκή νομοθεσία που είναι δύο χρόνια, τα οποία υπό προϋποθέσεις μπορεί να παραταθούν σε τρία.
Απέναντι σε αυτό το μέτωπο του παραλόγου, δηλαδή το μέτωπο της αντίδρασης και της γραφειοκρατίας, μόνο ο ορθολογισμός μπορεί να σταθεί: αντίδραση και γραφειοκρατία κοστίζουν πάρα πολύ. Πάντα κόστιζαν αφού προκαλούσαν ανεργία, επιβράδυνση της ανάπτυξης, αύξηση του κόστους. Πλέον όμως, από το καλοκαίρι και μετά το κόστος αυτό έχει αυξηθεί και το πληρώνουμε στους λογαριασμούς μας.
Η ενεργειακή κρίση έχει εκτοξεύσει τις τιμές των ορυκτών καυσίμων και ειδικά του φυσικού αερίου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των τιμών ενέργειας και έδειξε ότι η εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα είναι καταστροφική και άρα η μετάβαση στη καθαρή ενέργεια είναι επιτακτική. Ο στόχος πρέπει να είναι απλός: πρέπει να εγκαθιστούμε πιο γρήγορα, πιο πολλούς σταθμούς από τις πιο φθηνές μορφές ηλεκτροπαραγωγής. Και αυτές είναι οι ανανεώσιμες. Περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως αιολικά και τα φωτοβολταϊκά, σημαίνουν χαμηλότερο και πιο σταθερό κόστος ρεύματος για τους καταναλωτές. Σημαίνουν ενεργειακή ανεξαρτησία.
Τα νέα αιολικά πάρκα παράγουν πολύ πιο φθηνό ηλεκτρισμό, περίπου 3-4 φορές πιο φθηνό, από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό αποδεικνύεται και με απτά στοιχεία:
- Τον Οκτώβριο 2021, τα αιολικά πάρκα που λειτουργούν στην χώρα επιδότησαν με 114 εκατομμύρια ευρώ τους λογαριασμούς ρεύματος. Αυτή είναι η διαφορά του κόστους τους από την τιμή του ρεύματος που διαμορφώθηκε στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που διαχειρίζεται το Χρηματιστήριο Ενέργειας.
- Αλλά και αυτή την τιμή της αγοράς, την κουρεύουν οι ανανεώσιμες. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες που είδαν το φως της δημοσιότητας, η μελέτη του ΑΠΘ για το ΥΠΕΝ και της iWind για την ΕΛΕΤΑΕΝ, το 2021 τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά μείωσαν την τιμή στην αγορά κατά 40% μ.ο. Για όλο το 2021, η συνολική εξοικονόμηση που εξασφάλισαν οι ανανεώσιμες στους καταναλωτές λόγω του κουρέματος της τιμής στην αγορά, ήταν 2,5 δις ευρώ.
Το οικονομικό όφελος που προκύπτει από το χαμηλό κόστος των αιολικών σε σχέση με την τιμή στην αγορά του Χρηματιστηρίου Ενέργειας επιτρέπει στην Κυβέρνηση να μεταφέρει πόρους στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) και έτσι να επιδοτεί τους λογαριασμούς ρεύματος, προσφέροντας μια ανακούφιση στους καταναλωτές. Δηλαδή, τα λεφτά των επιδοτήσεων που αναφέρονται ως «Πίστωση ΤΕΜ» στο έντυπο του λογαριασμού, είναι λεφτά που μας επιστρέφονται επειδή έχουμε τα αιολικά πάρκα που έχουμε.
Αν είχαμε περισσότερα αιολικά πάρκα, το όφελος θα ήταν μεγαλύτερο. Αντί όμως για αυτό, η συζήτηση σχεδόν μονοπωλείται από το πώς ΔΕΝ θα γίνουν πολλά αιολικά πάρκα: πρόκειται για την άλλη όψη της ενεργειακής κρίσης. Θέλουμε αιολικά, αλλά μακριά από εμάς. Πρόκειται για το γνωστό σύνδρομο «NIMBY – Not In My Back Yard – όχι στην πίσω αυλή μου» ή το σύνδρομο «BANANA – Build Absolutely Nothing Anywhere Near Anybody – Μη χτίσεις τίποτα, πουθενά, κοντά σε οποιονδήποτε».
Αυτοί που αντιδρούν χωρίς πραγματικό λόγο, θα πρέπει να εξηγήσουν ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό της ακριβής ενέργειας. Ειδικά τώρα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι για τις προθέσεις και τους στόχους όσων αντιδρούν στα αιολικά πάρκα. Να ξεχωρίσουμε όσους έχουν ειλικρινείς ανησυχίες. Αυτοί είναι συνήθως οι πιο ψύχραιμοι. Οι άλλοι όμως;