Στον νορβηγό συγγραφέα και δραματουργό Γιόν Φόσε απονέμει το Νομπέλ Λογοτεχνίας του 2023 η Σουηδική Ακαδημία των βραβείων, όπως ανακοίνωσε το μεσημέρι της Πέμπτης στη Στοκχόλμη. Το έργο του περιλαμβάνει περίπου 40 θεατρικά έργα, καθώς και πλήθος μυθιστορημάτων, ποίηση, δοκίμια, παιδικά βιβλία και μεταφράσεις.
«Είμαι συγκλονισμένος και κάπως φοβισμένος. Το βλέπω ως ένα βραβείο για τη λογοτεχνία που πρώτα και κύρια στοχεύει να παραμένει λογοτεχνία, χωρίς άλλους υπολογισμούς» ανέφερε στις πρώτες του δηλώσεις ο Φόσε.
«Ο Φόσε συνδυάζει τους ισχυρούς τοπικούς δεσμούς, τόσο γλωσσικούς όσο και γεωγραφικούς, με μοντερνιστικές καλλιτεχνικές τεχνικές (…) Παρότι ο Φόσε συμμερίζεται τον πεσιμισμό Νορβηγών συναδέλφων του, το συγγραφικό του όραμα δεν καταλήγει στο μηδενισμό ή την περιφρόνηση. Yπάρχει μεγάλη ζεστασιά και χιούμορ στο έργο του και μια αφελής ευαλωτότητα στις σκληρές εικόνες του για την ανθρώπινη εμπειρία» σημειώνεται στην ανακοίνωση της βράβευσής του.
Mε το μινιμαλιστικό και υπερ-νατουραλιστικό ύφος του, ο σημαντικός θεατρικός συγγραφέας θεωρείται ότι ανανέωσε ριζοσπαστικά το τοπίο της νορβηγικής δραματουργίας.
Η ανάρτηση της Σουηδικής Ακαδημίας στο Χ (πρώην Twitter)
Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του «Το άλλο όνομα» (μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης, εκδ. Gutenberg). Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες και τα θεατρικά του ανεβαίνουν από σπουδαίους σκηνοθέτες (Τ. Οστερμάγερ, Κλοντ Ρεζί, Πατρίς Σερό). Εχει τιμηθεί με σημαντικά βραβεία, μεταξύ των οποίων το βραβείο Ιψεν.
Σύμφωνα με τη διαθήκη του Αλφρεντ Νομπέλ το 1895 το βραβείο απονέμεται «στο πρόσωπο που θα έχει παραγάγει στον τομέα της λογοτεχνίας το σημαντικότερο έργο σε μια ιδανική κατεύθυνση». Για το 2023 το χρηματικό ποσό του βραβείου θα ανέλθει σε 11 εκατ. σουηδικές κορώνες (950.000 ευρώ).
O Φόσε σπούδασε συγκριτική λογοτεχνία και δίδαξε στην Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής στο Χορταλαντ. Το 1983 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα «Κόκκινο, μαύρο» το οποίο ακολούθησαν πληθώρα άλλων μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων.
Το 1994 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο «Και δε θα χωρίσουμε ποτέ». Ακολούθησαν τα: «Κάποιος θα έρθει», «Το παιδί», «Το όνομα», για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Ιψεν, «Η νύχτα τραγουδά τα τραγούδια της», «Ονειρο φθινοπώρου», «Μια μέρα καλοκαιριού», «Παραλλαγές θανάτου», «Χειμώνας», «Τόσο όμορφα», «Κορίτσι στον καναπέ» κ.ά. Τον Αύγουστο του 2000 του απονεμήθηκε το Θεατρικό Βραβείο του Βορρά και τον Δεκέμβριο του 2003 χρίστηκε Ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής.
Με την πάροδο των ετών, το Νομπέλ Λογοτεχνίας ανοίχτηκε πολύ πέρα από τη μυθιστορηματική παράδοση, συμπεριλαμβάνοντας θεατρικούς συγγραφείς, ιστορικούς, φιλοσόφους και ποιητές, ενώ μάλιστα άνοιξε νέους δρόμους με τη βράβευση του τραγουδοποιού Μπομπ Ντίλαν το 2016.